TracesOfWar heeft uw hulp nodig! Elke euro die u bijdraagt steunt enorm in het voortbestaan van deze website. Ga naar stiwot.nl en doneer!

Inleiding

    Stichting Informatie Wereldoorlog Twee heeft de processtukken van het proces vertaald en gepubliceerd op: www.tracesofwar.nl/themes/5771/Proces-van-Neurenberg.

    Gedurende de oorlog was er al wel een en ander bekend geworden over de toestanden in de concentratiekampen en de behandeling van voornamelijk Joden, maar toen de kampen eenmaal waren bevrijd en Duitsland gecapituleerd had kwam steeds meer van de gruwelijke waarheid aan het licht. Mede hierdoor besloten de geallieerden dat deze misdaden niet onbestraft konden blijven en dus besloten Winston Churchill en Joseph V. Stalin tijdens de Jalta-conferentie in februari 1945 dat de nazi-leiders vervolgd zouden worden. Op 26 juni begon in Londen een conferentie waar de handelwijze van het te vormen tribunaal werd besproken en tevens de aanklachten tegen de diverse personen werden geformuleerd. De aanklacht omvatte de volgende vier punten:

    1. Samenzwering tot het voeren van een agressieoorlog ofwel misdaden tegen de vrede,
    2. het voeren van een agressieoorlog,
    3. oorlogsmisdaden en
    4. misdaden tegen de menselijkheid.

    Op 8 augustus werd door de Verenigde Staten, Groot-Brittannië, Frankrijk en de Sovjet-Unie het Handvest ondertekend en daarmee was het Internationaal Militair Tribunaal een feit. Op 14 oktober werd de Britse vertegenwoordiger, Sir Geoffrey Lawrence, benoemd tot president van het Tribunaal. Intussen waren de meeste nazi-kopstukken die in Mondorf-les-Bains in Luxemburg gevangen zaten, overgebracht naar Neurenberg. Op 19 oktober ging de volgende dagvaarding uit:

    I. De Verenigde Staten van Amerika, de Republiek Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk van Groot-Brittannië en Noord-Ierland en de Unie van Socialistische Sovjet Republieken, bij monde van ondergetekenden, Robert H. Jackson, François de Menthon, Hartley Shawcross en R.A. Rudenko, aangewezen om hun respectievelijke regeringen te vertegenwoordigen in het onderzoek naar de beschuldigingen tegen en de vervolging van de belangrijkste oorlogsmisdadigers, in overeenstemming met de Overeenkomst van Londen, gedateerd 8 augustus 1945 en het daarin opgenomen Handvest van dit Tribunaal, beschuldigen bij deze, op de punten hierna genoemd, van misdaden tegen de vrede, oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid en van een algemeen plan tot samenzwering teneinde deze misdaden te plegen, zoals omschreven in het Handvest van het Tribunaal en noemen vervolgens als beklaagden in deze zaak en als aangeklaagden op de punten hiervoor genoemd:
    HERMANN WILHELM GÖRING, RUDOLF HESS, JOACHIM VON RIBBENTROP, ROBERT LEY, WILHELM KEITEL, ERNST KALTENBRUNNER, ALFRED ROSENBERG, HANS FRANK, WILHELM FRICK, JULIUS STREICHER, WALTER FUNK, HJALMAR SCHACHT, GUSTAV KRUPP VON BOHLEN UND HALBACH, KARL DÖNITZ, ERICH RAEDER, BALDUR VON SCHIRACH, FRITZ SAUCKEL, ALFRED JODL, MARTIN BORMANN, FRANZ VON PAPEN, ARTHUR SEYSS-INQUART, ALBERT SPEER, KONSTANTIN VON NEURATH en HANS FRITZSCHE, individueel en als lid van één van de groepen of organisaties hierna genoemd.

    II Onderstaand worden genoemd de groepen of organisaties - sindsdien ontbonden - die als misdadig moeten worden aangemerkt vanwege hun doelstellingen en vanwege de voor de verwezenlijking daarvan gebruikte middelen en in verband met de schuldigverklaring van vorengenoemde beklaagden voor zover zij lid waren van:
    DIE REICHSREGIERUNG (het Rijkskabinet); DAS KORPS DER POLITISCHEN LEITER DER NATIONALSOZIALISTISCHEN DEUTSCHEN ARBEITERPARTEI (het korps politieke leiders der nationaalsocialistische Duitse Arbeiderspartij, NSDAP, de NAZI PARTIJ), DIE SCHUTZSTAFFELN DER NSDAP, (algemeen bekend als de "SS"), waaronder DER SICHERHEITSDIENST (algemeen bekend als de "SD"), DIE GEHEIME STAATSPOLIZEI (Geheime Staatspolitie, algemeen bekend als de "GESTAPO"), DIE STURMABTEILUNGEN DER NSDAP (algemeen bekend als de "SA"); en DER GENERALSTAB (de Generale Staf) en DAS OBERKOMMANDO DER DEUTSCHEN WEHRMACHT - OKW- (het Opperbevel der Duitse Strijdkrachten).

    Alle beklaagden die in de dagvaarding worden genoemd, zijn voor het Tribunaal verschenen, met uitzondering van Robert Ley, die op 25 oktober 1945 zelfmoord pleegde; Gustav Krupp von Bohlen und Halbach vanwege zijn slechte gezondheid en Martin Bormann die zich niet in handen van de geallieerden bevond - jaren later bleek dat hij op dat tijdstip al niet meer in leven was - en door het Tribunaal bij verstek werd berecht en veroordeeld.

    Definitielijst

    geallieerden
    Verzamelnaam voor de landen / strijdkrachten die vochten tegen Nazi-Duitsland, Italië en Japan gedurende WO 2.
    nazi
    Afkorting voor een nationaal socialist.
    oorlogsmisdaden
    Misdaden die in oorlogstijd worden begaan. Vaak betreft het hier misdaden van militairen ten opzichte van burgers.
    Sovjet-Unie
    Sovjet Rusland, andere naam voor de USSR.

    Afbeeldingen

    De nazi-leiders in de beklaagdenbank tijdens het Internationale Militaire Tribunaal in Neurenberg. Bron: NARA.
    Een blik op de gerechtszaal van het Paleis van Justitie in Neurenberg tijdens een proces. Bron: USHMM Publiek Domein.
    De rechters van het Tribunaal. Bron: USHMM Publiek Domein.

    De aangeklaagden

    Hermann Göring
    Rijksmaarschalk
    Opperbevelhebber van de Luftwaffe
    President van de Rijksdag

    Rudolf Hess
    Plaatsvervanger van de Führer
    Joachim von Ribbentrop
    Minister van Buitenlandse Zaken
    Wilhelm Keitel
    Chef van het Opperbevel van de Duitse Strijdkrachten (OKW)
    Ernst Kaltenbrunner
    Chef van het Reichssicherheitshauptamt (RSHA)
    Alfred Rosenberg
    Partijfilosoof
    Rijksminister voor bezette gebieden in het Oosten
    Hans Frank
    Generaalgouverneur van het Generaalgouvernement
    Wilhelm Frick
    Minister van Binnenlandse Zaken (1933-1943)
    Julius Streicher
    Hoofdredacteur van Der Stürmer
    Walter Funk
    Minister van Economische Zaken (1937-1945)
    President van de Rijksbank (1939-1945)
    Hjalmar Schacht
    Minister van Economische Zaken (1934-1937)
    President van de Rijksbank (1933-1939)
    Karl Dönitz
    Opperbevelhebber van de Kriegsmarine (1943-1945)
    Opvolger van Hitler als Rijkspresident (1945)
    Erich Raeder
    Opperbevelhebber van de Kriegsmarine (1936-1943)
    Baldur von Schirach
    Leider van de Hitlerjugend
    Gauleiter van Wenen
    Fritz Sauckel
    Algemeen Gevolmachtigde van de Arbeitseinsatz
    Alfred Jodl
    Chef Operaties van het Opperbevel van de Duitse Strijdkrachten (OKW)
    Franz von Papen
    Kanselier tot 1933
    Vice-kanselier onder Hitler (1933-1934)
    Ambassadeur in Turkije (1939-1944)
    Arthur Seyss Inquart
    Kanselier van Oostenrijk tijdens de Anschluss
    Rijksstadhouder van het geannexeerde Oostenrijk
    Rijkscommissaris in Nederland (1940-1945)
    Albert Speer
    Minister van Bewapening en Oorlogsproductie
    Konstantin von Neurath
    Minister van Buitenlandse Zaken (1932-1938)
    Rijksprotector van Bohemen en Moravië (1939-1941)
    Hans Fritzsche
    Hoofd Afdeling Radio van het Ministerie van Propaganda
    Martin Bormann (bij verstek)
    Partij- en persoonlijke secretaris van Hitler

    Definitielijst

    Anschluss
    Duitse term voor aansluiting waarmee de annexatie van Oostenrijk door Nazi-Duitsland in 1938 (12 maart) wordt bedoeld. Hiermee ging Oostenrijk deel uitmaken van het Groot-Duitse Rijk.
    Arbeitseinsatz
    Gedwongen tewerkstelling in Duitsland. Circa 11 miljoen Europese burgers werden in dit kader opgeroepen om dwangarbeid te verrichten in het Derde Rijk. Niet te verwarren met de Arbeidsdienst, een organisatie opgericht als nationaal-socialistisch vormingsinstituut voor Nederlandse jongeren.
    Führer
    Duits woord voor leider. Hitler was gedurende zijn machtsperiode de führer van nazi-Duitsland.
    Gauleiter
    Leider en vertegenwoordiger van de NSDAP in een Gau.
    Kriegsmarine
    Duitse marine, naast de Heer en de Luftwaffe onderdeel van de Duitse Wehrmacht.
    Luftwaffe
    Duitse luchtmacht.
    Propaganda
    Vaak misleidende informatie die gebruikt wordt om aanhangers / steun te winnen. Vaak gebruikt om ideele en politieke doelen te verwezenlijken.
    Rijkscommissaris
    Titel van onder andere Arthur Seyss-Inquart, de hoogste vertegenwoordiger van het Duitse gezag tijdens de bezetting in Nederland.
    Rijksdag
    Duitse regeringsgebouw in Berlijn.
    RSHA
    Reichssicherheitshauptambt. De centrale inlichtingen en veiligheidsdienst van het Derde Rijk

    Het proces

    Op 20 november 1945 opende de president, Lord Justice Sir Geoffrey Lawrence de eerste zitting van het Internationaal Militair Tribunaal in het Paleis van Justitie te Neurenberg. Er werden getuigen gehoord en diverse bewijsmaterialen ingebracht. Het eigenlijke proces tegen de afzonderlijke beklaagden begon op 8 januari 1946 met de requisitoren van de aanklagers, waarna vanaf 8 maart de beklaagden hun verklaringen aflegden. Tussen 4 en 30 juli hielden de verdedigers hun slotpleidooi, daarna begon de verdediging van de zeven nazi-organisaties die in het tweede deel van de aanklacht werden genoemd. Op 30 augustus werden de getuigenissen afgerond, een dag later legden de beklaagden hun slotverklaring af en vanaf 2 september beraadslaagde het Hof over de vonnissen.

    Getuigenverhoren en -verklaringen

    - Verhoor Balachowski
    - Verklaring Dr. Blaha
    - Verhoor Dr. Blaha
    - Verhoor Dr. Bühler
    - Verhoor Gisevius 1
    - Verhoor Gisevius 2
    - Verhoor Gisevius 3
    - Verhoor Höss
    - Verhoor Höllriegel
    - Verklaring Dr. Hottl 1
    - Verklaring Dr. Hottl 2
    - Verhoor Dr. Jäger
    - Verhoor Lammers 1
    - Verhoor Lammers 2
    - Verhoor Milch
    - Verhoor Kesselring 1
    - Verhoor Kesselring 2
    - Verklaring Dr. Mildner 1
    - Verklaring Dr. Mildner 2
    - Verklaring Munt
    - Verhoor Ohlendorf
    - Verhoor Paulus 1
    - Verhoor Paulus 2
    - Verhoor Schellenberg
    - Verhoor Vaillant-Couturier
    - Verhoor Westhoff

    Verdachtenverhoren

    - Verhoor Dönitz 1
    - Verhoor Dönitz 2
    - Verhoor Dönitz 3
    - Verhoor Frank
    - Verhoor Fritzsche 1
    - Verhoor Fritzsche 2
    - Verhoor Fritzsche 3
    - Verhoor Funk 1
    - Verhoor Funk 2
    - Verhoor Funk 3
    - Verhoor Göring 1
    - Verhoor Göring 2
    - Verhoor Göring 3
    - Verhoor Göring 4
    - Verhoor Göring 5
    - Verhoor Göring 6
    - Verhoor Göring 7
    - Verhoor Göring 8
    - Verhoor Göring 9
    - Verhoor Jodl 1
    - Verhoor Jodl 2
    - Verhoor Jodl 3
    - Verhoor Jodl 4
    - Verhoor Kaltenbrunner 1
    - Verhoor Kaltenbrunner 2
    - Verhoor Keitel 1
    - Verhoor Keitel 2
    - Verhoor Keitel 3
    - Verhoor Keitel 4
    - Verhoor Keitel 5
    - Verhoor Von Neurath 1
    - Verhoor Von Neurath 2
    - Verhoor Von Neurath 3
    - Verhoor Von Neurath 4
    - Verhoor Von Papen 1
    - Verhoor Von Papen 2
    - Verhoor Von Papen 3
    - Verhoor Von Papen 4
    - Verhoor Raeder 1
    - Verhoor Raeder 2
    - Verhoor Raeder 3
    - Verhoor Raeder 4
    - Verhoor Raeder 5
    - Verhoor Raeder 6
    - Verhoor Von Ribbentrop 1
    - Verhoor Von Ribbentrop 2
    - Verhoor Rosenberg 1
    - Verhoor Rosenberg 2
    - Verhoor Sauckel 1
    - Verhoor Sauckel 2
    - Verhoor Sauckel 3
    - Verhoor Sauckel 4
    - Verhoor Schacht 1
    - Verhoor Schacht 2
    - Verhoor Schacht 3
    - Verhoor Schacht 4
    - Verhoor Von Schirach
    - Verhoor Seyss-Inquart 1
    - Verhoor Seyss-Inquart 2
    - Verhoor Seyss-Inquart 3
    - Verhoor Speer 1
    - Verhoor Speer 2
    - Verhoor Speer 3

    Slotverklaringen en vonnissen

    - Slotverklaring Dönitz, Vonnis Dönitz
    - Slotverklaring Frank, Vonnis Frank
    - Slotverklaring Frick, Vonnis Frick
    - Slotverklaring Fritzsche, Vonnis Fritzsche
    - Slotverklaring Funk, Vonnis Funk
    - Slotverklaring Göring, Vonnis Göring
    - Slotverklaring Hess, Vonnis Hess
    - Slotverklaring Jodl, Vonnis Jodl
    - Slotverklaring Kaltenbrunner, Vonnis Kaltenbrunner
    - Slotverklaring Keitel, Vonnis Keitel
    - Slotverklaring Von Neurath, Vonnis Von Neurath
    - Slotverklaring Von Papen, Vonnis Von Papen
    - Slotverklaring Raeder, Vonnis Raeder
    - Slotverklaring Von Ribbentrop, Vonnis Von Ribbentrop
    - Slotverklaring Rosenberg, Vonnis Rosenberg
    - Slotverklaring Sauckel, Vonnis Sauckel
    - Slotverklaring Schacht, Vonnis Schacht
    - Slotverklaring Von Schirach, Vonnis Von Schirach
    - Slotverklaring Seyss-Inquart, Vonnis Seyss-Inquart
    - Slotverklaring Speer, Vonnis Speer
    - Slotverklaring Streicher, Vonnis Streicher

    Definitielijst

    nazi
    Afkorting voor een nationaal socialist.

    De straffen

    Op de slotzitting van het Internationaal Militair Tribunaal op 1 oktober 1946 sprak de president conform artikel 27 van het Handvest de vonnissen uit:

    "Beklaagde Hermann Wilhelm Göring, op grond van de punten van de aanklacht waaraan u schuldig bent bevonden, veroordeelt het Tribunaal u tot de dood door de strop.
    Beklaagde Rudolf Hess, op grond van de punten van de aanklacht waaraan u schuldig bent bevonden, veroordeelt het Tribunaal u tot een gevangenisstraf voor de duur van de rest van uw leven.
    Beklaagde Joachim von Ribbentrop, op grond van de punten van de aanklacht waaraan u schuldig bent bevonden, veroordeelt het Tribunaal u tot de dood door de strop.
    Beklaagde Wilhelm Keitel, op grond van de punten van de aanklacht waaraan u schuldig bent bevonden, veroordeelt het Tribunaal u tot de dood door de strop.
    Beklaagde Ernst Kaltenbrunner, op grond van de punten van de aanklacht waaraan u schuldig bent bevonden, veroordeelt het Tribunaal u tot de dood door de strop.
    Beklaagde Alfred Rosenberg, op grond van de punten van de aanklacht waaraan u schuldig bent bevonden, veroordeelt het Tribunaal u tot de dood door de strop.
    Beklaagde Hans Frank, op grond van de punten van de aanklacht waaraan u schuldig bent bevonden, veroordeelt het Tribunaal u tot de dood door de strop.
    Beklaagde Wilhelm Frick, op grond van de punten van de aanklacht waaraan u schuldig bent bevonden, veroordeelt het Tribunaal u tot de dood door de strop.
    Beklaagde Julius Streicher, op grond van de punten van de aanklacht waaraan u schuldig bent bevonden, veroordeelt het Tribunaal u tot de dood door de strop.
    Beklaagde Walter Funk, op grond van de punten van de aanklacht waaraan u schuldig bent bevonden, veroordeelt het Tribunaal u tot een gevangenisstraf voor de duur van de rest van uw leven.
    Beklaagde Karl Dönitz, op grond van de punten van de aanklacht waaraan u schuldig bent bevonden, veroordeelt het Tribunaal u tot een gevangenisstraf voor de duur van tien jaren.
    Beklaagde Erich Raeder, op grond van de punten van de aanklacht waaraan u schuldig bent bevonden, veroordeelt het Tribunaal u tot een gevangenisstraf voor de duur van de rest van uw leven.
    Beklaagde Baldur von Schirach, op grond van de punten van de aanklacht waaraan u schuldig bent bevonden, veroordeelt het Tribunaal u tot een gevangenisstraf voor de duur van twintig jaren.
    Beklaagde Fritz Sauckel, op grond van de punten van de aanklacht waaraan u schuldig bent bevonden, veroordeelt het Tribunaal u tot de dood door de strop.
    Beklaagde Alfred Jodl, op grond van de punten van de aanklacht waaraan u schuldig bent bevonden, veroordeelt het Tribunaal u tot de dood door de strop.
    Beklaagde Arthur Seyss-Inquart, op grond van de punten van de aanklacht waaraan u schuldig bent bevonden, veroordeelt het Tribunaal u tot de dood door de strop.
    Beklaagde Albert Speer, op grond van de punten van de aanklacht waaraan u schuldig bent bevonden, veroordeelt het Tribunaal u tot een gevangenisstraf voor de duur van twintig jaren.
    Beklaagde Konstantin von Neurath, op grond van de punten van de aanklacht waaraan u schuldig bent bevonden, veroordeelt het Tribunaal u tot een gevangenisstraf voor de duur van vijftien jaren.
    Het Tribunaal veroordeelt beklaagde Martin Bormann, op grond van de punten van de aanklacht waaraan hij schuldig is bevonden bij verstek tot de dood door de strop."

    De beklaagden Hans Fritzsche, Franz von Papen en Hjalmar Schacht werden door het Tribunaal vrijgesproken en na de schorsing van de zitting waarop de vonnissen werden voorgelezen op vrije voeten gesteld.

    Vonnis Tenlastelegging Uitspraak Straf
    Vonnis Göring 1, 2, 3, 4 1, 2, 3, 4 Doodstraf
    Vonnis Von Ribbentrop 1, 2, 3, 4 1, 2, 3, 4 Doodstraf
    Vonnis Keitel 1, 2, 3, 4 1, 2, 3, 4 Doodstraf
    Vonnis Jodl 1, 2, 3, 4 1, 2, 3, 4 Doodstraf
    Vonnis Rosenberg 1, 2, 3, 4 1, 2, 3, 4 Doodstraf
    Vonnis Frick 1, 2, 3, 4 2, 3, 4 Doodstraf
    Vonnis Seyss-Inquart 1, 2, 3, 4 2, 3, 4 Doodstraf
    Vonnis Sauckel 1, 2, 3, 4 3, 4 Doodstraf
    Vonnis Bormann 1, 3, 4 3, 4 Doodstraf
    Vonnis Kaltenbrunner 1, 3, 4 3, 4 Doodstraf
    Vonnis Frank 1, 3, 4 3, 4 Doodstraf
    Vonnis Streicher 1, 4 4 Doodstraf
    Vonnis Raeder 1, 2, 3, 4 1, 2, 3 Levenslang
    Vonnis Funk 1, 2, 3, 4 2, 3, 4 Levenslang
    Vonnis Hess 1, 2, 3, 4 1, 2 Levenslang
    Vonnis Speer 1, 2, 3, 4 3, 4 20 jaar
    Vonnis Von Schirach 1, 4 4 20 jaar
    Vonnis Von Neurath 1, 2, 3, 4 1, 2, 3, 4 15 jaar
    Vonnis Dönitz 1, 2, 3 2, 3 10 jaar
    Vonnis Fritzsche 1, 3, 4 Vrijspraak
    Vonnis Von Papen 1, 2 Vrijspraak
    Vonnis Schacht 1, 4 Vrijspraak
    1. Samenzwering tot het voeren van een agressieoorlog ofwel misdaden tegen de vrede
    2. het voeren van een agressieoorlog
    3. oorlogsmisdaden
    4. misdaden tegen de menselijkheid

    De doodvonnissen werden op 16 en 17 oktober 1946 in de gevangenis te Neurenberg voltrokken, op één na want Hermann Göring had de dag ervoor door middel van een in zijn cel binnengesmokkelde cyanidecapsule zelfmoord gepleegd.

    Definitielijst

    oorlogsmisdaden
    Misdaden die in oorlogstijd worden begaan. Vaak betreft het hier misdaden van militairen ten opzichte van burgers.

    Afbeeldingen

    The gallows in Nurenberg prison

    Informatie

    Artikel door:
    Arnold Palthe
    Geplaatst op:
    15-09-2006
    Laatst gewijzigd:
    25-12-2018
    Feedback?
    Stuur het in!

    Bronnen

    International Military Tribunal, Nuremberg 1947.