2nov
Poststukken geven indringend beeld van de ervaringen van Nederlanders tijdens WO2
Op zaterdag 9 november wordt in het Openluchtmuseum Arnhem de tentoonstelling ‘The Battle of Arnhem - September 17-25, 1944: False Hope and Lasting Thanks’ van het Arnhem Postal History Project gepresenteerd. Deze tentoonstelling, samengesteld door Tim Gale en Kees Adema, is opgebouwd op basis van een uitgebreide collectie uit de Tweede Wereldoorlog. We stelden Tim Gale per e-mail een aantal vragen over de collectie en de tentoonstelling.
21okt
Naoorlogse zwijgen drukte stempel op ex-dwangarbeiders en hun families
Op 23 oktober 2024 is het precies 80 jaar geleden dat duizenden mannen uit Hilversum werden opgepakt en afgevoerd naar Duitsland om dwangarbeid te verrichten. Voor velen van hen was dit het einde van hun leven in vrijheid; sommigen keerden nooit meer terug, anderen kwamen zwaar getraumatiseerd thuis. Op woensdag 23 oktober 2024 wordt in Hilversum stilgestaan bij de Oktoberrazzia van 1944. We stelden een van de betrokkenen, Merle Lammers (historicus en secretaris van Stichting Hilversum in de Oorlog), via e-mail enkele vragen over de razzia en de herdenking daarvan.
Bestel: Van kinderwieg tot soldatengraf
Het nieuwe boek van Kevin Prenger over onderwijs en indoctrinatie in Hitlers Duitsland.
21okt
Digitalisering van oorlogserfgoed brengt verhalen tot leven
Nederland beschikt over verschillende archieven die foto’s, documenten en soortgelijk ‘papieren’ erfgoed bewaren. Daaronder ook materialen die te maken hebben met de Tweede Wereldoorlog en andere oorlogen. Er lopen allerlei projecten ter digitalisering van deze fysieke collecties. Een grote speler hierin is Vitec Memorix. Wij stelden senior projectmanager Mark Groothuis enkele vragen over het werk van dit bedrijf.
Toen dit interview werd afgenomen werkte Mark nog bij Picturae ICT, destijds een dochteronderneming van het Nederlandse bedrijf Picturae dat in 1997 werd opgericht en wereldwijd digitalisatiediensten aanbood, onder andere voor boeken, kaarten en foto’s. Kort na het interview werd Picturae ICT officieel overgenomen door de Zweedse Vitec Software Group en kreeg het de nieuwe naam: Vitec Memorix.
Wat voor diensten levert Vitec Memorix?
Naast websites, software, beeldbanken, etc. hebben we twee collectiebeheersystemen: Memorix Maior en sinds kort Memorix Nexus. Daar beheren onze klanten hun collecties in. Het mooie aan Memorix Nexus is dat het gebaseerd is op Linked data, waardoor je collecties met elkaar kan verbinden. In beide systemen kunnen we metadata aan collectiestukken toevoegen. Hierbij maken we gebruik van diverse ontologien en koppelingen met (externe) thesauri. Zo kunnen klanten op een goede en eenduidige manier hun collectie beschrijven met verwijzingen naar andere bronnen en databases.
De klant bepaalt van te voren in hoeverre en in welke vorm de collectie op de website komt te staan, of de collectiestukken downloadbaar zijn en wat voor metadata opgenomen wordt. Bijvoorbeeld wel een datering, omschrijving en plaats, maar andere gegevens niet. Dat is ook wat we doen met foto’s. We hebben tal van beeldbanken die gebruik maken van onze (webkitchen) componenten die het makkelijk en overzichtelijk maken om te zoeken. Dat hebben we voor het Erfgoedcentrum Zutphen, Regionaal Archief Alkmaar, Stadsarchief Amsterdam en Archief Eemland gedaan.
Ook zijn we sterk in het presenteren van genealogische data op die websites. Bij de resultaten wordt het type bron weergeven waarop de gegevens zijn gebaseerd, bijvoorbeeld een weeskamerinschrijving of een uittreksel uit het bevolkingsregister.
Het kan zijn dat een scan gedigitaliseerd wordt en de metadata ontbreekt. Dan kunnen we die scan ook nog aan het platform VeleHanden voorleggen. Dat is een crowdsourcingsplatform waar we archiefmateriaal aanbieden aan vrijwilligers die ons en de archieven helpen deze stukken te metadateren, dus handmatig voorzien van gegevens. Aan het einde van zo’n project halen we de metadata uit VeleHanden en exporteren deze naar Memorix Maior of leveren deze aan de klant aan via CSV of XML. De laatste stap is het publiceren van de metadata en de scans. Vaak staat alles 24 uur later online en is het voor iedereen beschikbaar.
Aan welke projecten op het gebied van militair erfgoed heeft Picturae ICT/Vitec Memorix gewerkt?
We hebben de website Nederlands Militair Erfgoed gemaakt en de organisaties hierachter beheren hun collecties in ons collectiebeheersysteem. Een collectie die ik altijd fantastisch vind om te laten horen is de collectie militaire muziek. De site maakt verder gebruik van onze standaard componenten, bijvoorbeeld de beeldbank en onze periodiekenviewer. Bij deze viewer maken we gebruik van Optical character recognition (OCR). Een niet-digitale tekst wordt dan automatisch door software gedigitaliseerd, waardoor je gericht naar bepaalde woorden of woordcombinaties kan zoeken in oude kranten en tijdschriften.
Voor de website Nederlands Militair Erfgoed heeft Picturae specifiek de officiersboekjes gedigitaliseerd. Deze boekjes zijn in VeleHanden overgetypt en door ons gepubliceerd. Het Nederlands Instituut voor Militaire Historie (NIMH) maakt ook gebruik van Memorix Maior.
Behalve instituten hebben we ook musea als klant, bijvoorbeeld Museum Vliegbasis Deelen. In dit geval hebben wij niet de site gemaakt, maar hebben ze wel gebruik gemaakt van onze beeldbank. De foto’s op die beeldbank stonden eerst in fotoboeken. Om die te digitaliseren heeft het museum een budget aangevraagd. De klant heeft in dit geval bij ons de technologie gebruikt om zelf hun mediabank naar wens te stijlen.
Het project waar we momenteel mee bezig zijn is Facing Srebrenica, een project van het eerder genoemde NIMH. Het instituut wil foto’s uit de tijd van de val van Sebrenica in juli 1995 bij elkaar krijgen. Die vervolgens worden beschrijven voor onderzoek. De Nederlandse militairen die in de enclave waren, de Dutchbatters, hebben misschien nog ongepubliceerde privéfoto’s uit die tijd. Ook wordt er een beroep gedaan op de Bosniërs zelf. De website kan in drie talen bezocht worden: Bosnisch, Nederlands en Engels. Via de website kun je foto’s insturen en een beschrijving geven: datum, type, fotograaf, copyright, conditie enz.
In hoeverre wordt er hierbij samengewerkt met Defensie?
Dit is een samenwerkingsproject van onder andere de Nederlandse Defensieacademie (NLDA) waar wij de leverancier van de software voor zijn.
Is dit project anders dan andere projecten in de zeven jaar die u werkte bij Picturae?
Nee, het lijkt wel veel op de projecten die we hier doen. Een website maken en voor de inrichting gebruik maken van Memorix Maior. Er gaat misschien alleen wat meer tijd inzitten, omdat de achtergrond van het project uniek is.
Hoe kijkt u naar het feit dat er op dit moment veel wordt gedaan aan het redden (lees: digitaliseren) van kwetsbaar erfgoed?
6okt
DigitalBattlefieldTours maakt militaire tactiek toegankelijk voor een breed publiek
Ivo van der Spoel is de maker van documentaires over militaire geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog. Zijn YouTube-kanaal heet DigitalBattlefieldTours. In zijn video’s neemt hij kijkers onder andere mee naar de locaties waar operatie Market Garden zich afspeelde. Met 67.500 abonnees en tot wel 1 miljoen kijkers per video weet hij een groot publiek te bereiken. TracesOfWar.nl stelde hem via e-mail enkele vragen over zijn kanaal en de motivatie hierachter.
U heeft al vanaf jonge leeftijd interesse in oorlogsgeschiedenis en studeerde in 2020 af als master in de militaire geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam. Wat interesseert u aan militaire geschiedenis en voor welke specifieke aspecten heeft u de meeste belangstelling?
Mijn interesse in de militaire geschiedenis is breed maar de periode waar ik op dit moment veel aandacht aan besteed is de slotfase van de Tweede Wereldoorlog in West-Europa. Tijdens mijn studie was ik voornamelijk met de dekolonisatie van Nederlands-Indië bezig en dit is een onderwerp dat ik in de toekomst weer wil behandelen in videovorm. Naast mijn werk als historicus trekt de actualiteit natuurlijk ook mijn aandacht, zeker de afgelopen jaren. Voor mijn video’s op DigitalBattlefieldTours richt ik mij voornamelijk op de Tweede Wereldoorlog in Europa of bespreek ik militaire geschiedenis in een bredere context. Het gedetailleerde tactische niveau spreekt mij het meeste aan en veel van mijn video’s gaan over de ontwikkeling van militaire tactieken, bewapening en de inzet hiervan aan de hand van historische acties. Mijn recente video’s betrekken het operatiegebied van de Amerikaanse 101st Airborne Division in Market Garden en dit zal ook in toekomstige projecten aan bod komen. Mijn nieuwste video duikt in de wereld van tanks en gaat uitgebreid in op de ontwikkeling van de zeldzame Britse Challenger en de rol die dit gevechtsvoertuig speelde in de tankslag nabij Son op 20 september 1944.
Wanneer en waarom besloot u documentaires voor op YouTube te gaan maken? Had u zoveel belangstelling verwacht?
Dat begon in 2020 toen ik mijn master voltooide ten tijde van corona. Ik was aan het begin van dat jaar aan mijn masterscriptie en een stage bij het Nederlands Instituut voor Militaire Historie (NIMH) begonnen toen de lockdown inging. Dit begon chaotisch maar uiteindelijk beviel het zelfstandige werken mij zeer en ik wilde dit graag na mijn studie voortzetten. Aanvankelijk was het plan om boeken te schrijven maar juist door de lockdown kreeg ik het idee om iets online te gaan doen voor een breed publiek. Er waren toen al meerdere succesvolle YouTube-kanalen gericht op de militaire geschiedenis en ook veel musea en instituten maakten tijdens de lockdown de sprong naar de digitale wereld, dus wilde ik iets vergelijkbaars doen met een focus op battlefield tours omdat ik in de buurt van de Market Garden slagvelden woon en bekend ben met de gevechtshandelingen aldaar. Daarnaast had ik mij tijdens mijn studie gericht op de historische ontwikkeling van militaire tactiek en dit is een onderwerp dat goed in videovorm past. Het enige dat in 2020 nog ontbrak was ervaring met video’s maken. Dat heb ik in de afgelopen jaren opgedaan door klein te beginnen en alsmaar grotere video’s te maken. Sommige van mijn eerste experimentele video’s waren vier minuten lang, mijn meest recente video is vier uur.
Dit betekent wel dat mijn werk meer is dan een hobby en dat de video’s een aanzienlijk publiek moeten trekken om de noodzakelijke tijdsinvestering mogelijk te maken. Gelukkig zijn sommige van mijn video’s na een tijdje opeens doorgebroken en deze generen veel interesse in het kanaal. Dat juist deze video’s het zo goed doen kwam als een verrassing en het waren bijzondere weken toen de views met honderdduizenden binnenkwamen. Dat tienduizenden mensen geabonneerd zijn is een enorme motivatie om door te blijven werken en steeds de lat hoger te leggen.
U maakte een trilogie waarin u kijkers operatie Market Garden toont door de ogen van private Webster van de Amerikaanse 101st Airborne. Kijkers van de miniserie ‘Band of Brothers’ kennen hem natuurlijk, maar waarom koos u hem als uitgangspunt voor deze video’s?
De keuze om David Webster als rode draad door Market Garden te volgen stond los van ‘Band of Brothers’. Natuurlijk heeft de tv-serie voor mij en vele anderen een interesse in de Tweede Wereldoorlog levendig gehouden, maar wat ik voornamelijk met mijn Webster’s War trilogie wilde bereiken was Webster’s belevingen centraal te stellen aan de hand van zijn uitstekende memoires Parachute Infantry. Het ongepubliceerde manuscript hiervan is decennia na Webster’s dood door Stephen Ambrose gebruikt voor zijn boek ‘Band of Brothers’ waar de latere tv-serie weer op gebaseerd is. Hoewel Ambrose ook veel Easy Company veteranen heeft geïnterviewd voor ‘Band of Brothers’, vond ik Webster’s oorspronkelijke verhaal een authentieker beeld geven. Webster was een hoog opgeleide en oplettende schrijver die de gebeurtenissen om hem heen nauwkeurig noteerde met het doel om er een boek van te maken. Dat maakt het een ander soort bron dan de herinneringen van zijn kameraden die pas decennia later door Ambrose geïnterviewd werden.
Dat ik iets met Webster’s ‘Parachute Infantry’ ging doen stond dus vast, maar de doorslag om er een grote trilogie van te maken kwam tijdens het vooronderzoek toen bleek hoe nauwkeurig zijn omschrijvingen aansloten op de historische feiten. Waar Ambrose in ‘Band of Brothers’ soms zelfs de datum van een actie verkeerd noteert, wist Webster met precisie de tijden, locaties en eenheden te omschrijven. Hij verwijst zelfs naar greppeltjes en bosjes die op kaarten, historische luchtfoto’s en soms zelfs in het huidige landschap terug te zien zijn.
Daarnaast schetst Webster een rauw en ongecensureerd beeld van het leven van een frontsoldaat. ‘Band of Brothers’ is daar al een stuk genuanceerder in dan oudere oorlogsfilms, maar toch worden bepaalde zaken weggelaten of afgezwakt waar Webster wel op ingaat. Hij was een complex persoon en dat is terug te zien in zijn boek dat wisselt van toon en waarschijnlijk nog niet helemaal af was voor zijn dood. Voor mijn Market Garden serie heb ik maar een klein stukje kunnen gebruiken en ik zou iedereen met een interesse in ‘Band of Brothers’ aanraden zijn volledige boek te lezen.
De populairste rubriek op uw kanaal is Teaching Tactics, waarin u gedetailleerde uitleg geeft over militaire tactiek. Hoe verzint u de onderwerpen voor deze rubriek en waar haalt u de informatie vandaan? Hoe verklaart u dat juist deze, toch best gespecialiseerde rubriek zo goed scoort?
Dat sommige video’s opeens views krijgen en andere niet of nauwelijks blijft lastig te verklaren. Ik had mijn eerste drie Teaching Tactics gemaakt toen het kanaal klein was en ik nog ervaring op moest doen met video’s produceren. Het idee was om theoretische video’s te maken als aanvulling op de praktijkgerichte battlefield tours waar ik toen nog aan moest beginnen. De Teaching Tactics werden goed ontvangen maar kregen niet onmiddellijk veel views. Intussen richtte ik mij op het maken van mijn eerste battlefield tour, de Webster’s War trilogie, en het was tijdens dit project dat de Teaching Tactics opeens heel veel views kregen. Dat was natuurlijk fantastisch en deze video’s blijven het merendeel van mijn dagelijkse views opleveren. Het was wel opmerkelijk dat Webster’s War niet dezelfde populariteit genoot, maar ik kon dit grote project natuurlijk niet halverwege staken om meer Teaching Tactics te maken.
Dat juist Teaching Tactics populair is heeft denk ik te maken met de diverse invalshoeken die ik hanteer. In de populaire geschiedenis komt tactiek vaak neer op de wapens en wordt niet uitgebreid stilgestaan bij de theorie achter de inzet. Binnen de academische geschiedschrijving wordt tactiek en wapentuig juist onderbelicht en zijn die ondergeschikt aan het grotere plaatje waar veel historici naar kijken. Anderzijds wordt tactiek uitgebreid toegepast en bestudeerd in de militaire wereld, maar dat is vaak een gesloten systeem en veel bronnen zijn lastig te doorgronden als je niet bekend bent met de terminologie, zeker niet als het 80-jaar oude bronnen zijn. Wat ik met Teaching Tactics wil doen is tactiek als een serieus academisch onderwerp behandelen, maar het tevens toegankelijk maken voor een breed publiek. Dat kan door één specifieke bron te bespreken en deze in bredere context te plaatsen zoals mijn video over de Duitse Sturmzug doet, of door juist een abstract begrip te verhelderen aan de hand van meerdere bronnen als in Fire & Manoeuvre. Mijn recente video Challenger vs. Panther breidt het Teaching Tactics format verder uit door ook een battlefield tour reconstructie toe te voegen.
Uw video’s zijn in het Engels. Ontvangt u vanuit het buitenland veel vragen en reacties van kijkers? Kunt u een indruk geven van de achtergronden van de mensen die uw video’s volgen?
Het bijzondere van YouTube is dat de video’s kosteloos wereldwijd te zien zijn en mensen gemakkelijk kunnen reageren met likes/dislikes of commentaren. Dat betekent dat ik dagelijks meerdere nieuwe berichten ontvang, waaronder op video’s die al betrekkelijk oud zijn. Dat houdt de video’s levendig en zorgt ervoor dat mijn projecten nooit helemaal ‘af’ zijn, omdat ik jaren later nog vragen kan verwachten over de kleinste details. Dat houdt mij ook scherp omdat ik weet dat heel veel geïnteresseerde mensen nauwlettend kijken. Hier zitten kijkers tussen met een militaire of academische achtergrond, maar bijvoorbeeld ook veel mensen die dankzij films of games geïnteresseerd zijn geraakt in de militaire geschiedenis en via YouTube hun eerste verdieping zoeken.
YouTube heeft uitgebreide analytische hulpmiddelen om de kijkcijfers te bestuderen. Zo weet ik dat het merendeel van mijn kijkers in de VS woont, gevolgd door andere Engelstalige landen en Duitsland. Ik zou mijn werk aan de hand van deze statistieken kunnen stroomlijnen voor de grootst mogelijke doelgroep, maar ik ben DigitalBattlefieldTours juist gestart om een specifiek type video te maken en ik wil dat blijven doen. Dat deze passieprojecten goed bekeken en gewaardeerd worden maakt dat des te mooier.
Wat precies motiveert u om elke keer weer aan een nieuwe video te beginnen?
Het leukste aan dit werk is om complexe informatie te verzamelen en te presenteren in een vorm die de kijker een dieper inzicht in de materie geeft. Natuurlijk is dat wat alle historici doen, maar het is juist de videovorm die zich hier bijzonder goed voor leent. Zeker de militaire geschiedenis laat zich soms moeilijk vatten in het geschreven woord en bijgevoegde foto’s of kaarten geven slechts een momentopname. Met video daarentegen kun je het verloop van een slag bewegend op een kaart in beeld brengen, een relevante foto precies op het juiste moment tonen of heel specifiek de aandacht op een bepaald detail richten.
Dit maakt de start van een nieuw project altijd de leukste fase omdat je met een blanco canvas begint en alle vrijheid hebt om het onderwerp te selecteren, een centraal thema uit te lichten en visuele hulpmiddelen te bedenken. Als je eenmaal het project hebt afgebakend begint het systematische werk zoals onderzoek doen, de feiten controleren en dit allemaal in een script verwerken dat aansluit op de visuele elementen die je voor ogen hebt. Dan volgt het productieproces om de video in beeld en geluid te monteren en tegen die tijd kijk ik vaak weer uit naar de creatieve beginfase van het volgende project.
Als lezers van deze bijdrage uw video’s nog niet kennen, met welke kunnen ze dan als eerste kennismaking het beste beginnen?
Alle afleveringen van Teaching Tactics en de Webster’s War trilogie zijn representatief voor het soort video dat ik voor DigitalBattlefieldTours beoog. Binnen deze kernvideo’s is Challenger vs. Panther niet alleen mijn meest recente en grootste productie maar ook een samenstelling van stijlen uit eerdere projecten waardoor het een goede kennismakingsvideo is. Het populaire format van Teaching Tactics wordt in deze video toegepast op een echte casus waarbij niet alleen een tankslag tot in detail wordt gereconstrueerd aan de hand van primaire bronnen, maar de gevechtshandelingen ook worden geplaatst in het huidige landschap als een echte ‘digital battlefield tour’. Daarnaast draait de video om een uiterst zeldzame Britse tank, de A30 Challenger, waarvan het laatste intacte voertuig in Oorlogsmuseum Overloon staat. Na het kijken van Challenger vs. Panther kunnen geïnteresseerden dus Oorlogsmuseum Overloon bezoeken om de Challenger en andere tanks uit de video van dichtbij te zien.
Over welk onderwerp of welke onderwerpen kunnen we de komende tijd video’s verwachten? Zijn de herdenkingen rondom 80 jaar vrijheid nog van invloed op uw onderwerpskeuze?
In de nabije toekomst wil ik de ontwikkeling en inzet van Britse tanks in de slotfase van de Tweede Wereldoorlog verder behandelen aangezien dit een onderwerp is waar ik een groot deel van het afgelopen jaar onderzoek naar heb gedaan voor mijn video over de A30 Challenger. Er zijn nog veel meer Britse tanks en Amerikaanse gevechtsvoertuigen in Britse dienst die een grondige bespreking waard zijn en er zijn voldoende interessante case-studies om uit te diepen. Daarnaast zal Market Garden een terugkerend thema zijn.
De 80-jarige herdenking van deze operatie stond voor mij in het teken van de slag bij Son die uitvoerig in Challenger vs. Panther gereconstrueerd wordt. Hoewel dit oorspronkelijk niet mijn plan was, viel de productie van deze video samen met de 80-jarige herdenking en na een race tegen de klok was het gelukt om de video op tijd te publiceren voor de gedenkdag van de slag bij Son op 20 september. Ik hoop met mijn video deze tankslag op Nederlandse bodem, alsmede de rol van de zeldzame Challenger, bij een breder publiek bekend te maken. Het voormalige slagveld tussen Son en Nederwetten is nog grotendeels bewaard gebleven dus geïnteresseerden kunnen na het kijken van mijn video de locaties zelf bezoeken.
10sep
Nergens in Nederland werd zo lang gevochten als in de Betuwe
Van 3 tot 6 oktober wordt er door The Island 44-45 een herinneringsweekend georganiseerd op Landerij De Park in Elst in de provincie Gelderland. Het jaarlijkse vierdaagse evenement staat in het teken van de Tweede Wereldoorlog in de Betuwe. We stelden Bauke Huisman, een van de initiatiefnemers, enkele vragen over de organisatie en het herinneringsweekend.
Het doel van The Island 44-45 is het meer bekend maken van het verhaal van de Betuwe tijdens de Tweede Wereldoorlog. Kunt u kort uitleggen waarin deze geschiedenis verschilt van die van andere Nederlandse regio’s?
Het grootste verschil is wel de duur van de strijd in het gebied, ik praat hier over Oost-Betuwe, het gebied tussen Arnhem en Nijmegen. Na het mislukken van operatie Market Garden door het vastlopen van operatie Garden in de Betuwe op 21 september 1944 ontstaat een bijzondere situatie. Operatie Market mislukt daarna door het niet in handen krijgen van een brug over de Rijn, die vanuit de Betuwe toegang geeft tot Arnhem. Maar door het veroveren van de Waalbrug bij Nijmegen zijn de geallieerden wel over de Waal en de Siegfriedlinie gekomen. Iets wat de Amerikanen nog maanden trachtten te doen in o.a. het Hürtgenwald was hier feitelijk al gebeurd. De Duitsers daarentegen willen met alle geweld het gebied en de Waalbrug weer in handen zien te krijgen. Deels om tegenaanvallen naar het geallieerde offensief uit te kunnen voeren, deels omdat er nu een ‘lek’ is in de verdediging naar het Duitse achterland. De Duitse aanvallen om dit gebied weer in handen te krijgen en de sterke geallieerde verdediging maken dat hier maar liefst 198 dagen wordt gestreden. Nergens anders in Nederland zo lang als hier. Dát en alle gebeurtenissen die hier mee te maken hebben, maken het verhaal van de Betuwe, ‘The Island 44-45’, zo uniek.
The Island 44-45 brengt verschillende instanties samen die in de Betuwe afzonderlijk van elkaar bezig zijn met de Tweede Wereldoorlog, zoals gemeentes, historische kringen, oranjecomités, 4 en 5 mei-stichtingen en musea. Hoe sterk leeft de oorlogsgeschiedenis nog binnen de samenleving in de regio?
De vele activiteiten in de regio doen de samenleving alsmaar meer (her)beseffen wat hier gebeurd is en wat de oorlog betekend heeft voor de streek en haar inwoners. Veel is na de wederopbouw weggestopt en verzwegen en hierdoor uit de aandacht geraakt. Boeken en verfilming hebben de aandacht vooral naar andere regio’s gebracht. Helaas heeft deze ‘verhollywoodisering’ veel geromantiseerd en uit de context gehaald.
Waar het om gaat is dat men nu alleen de verhalen nog kent van de luchtlandingen en operatie Market Garden en de uiteindelijke bevrijding in april-mei 45. Het lijkt of er daartussen niets is gebeurd en men is zich vaak niet eens bewust van de periode daartussen. Zo wilde de provincie Gelderland in de aanloop van de 75-jarige herdenkingen hier totaal geen aandacht aan geven. Gelukkig hebben wij hier verandering in kunnen brengen. De provincie heeft het rivierengebied een eigen identiteit gegeven en wij hebben de kans gegrepen om de oorlogsgeschiedenis in deze regio meer in de spotlights te zetten. Wij spreken van de frontlijnperiode waarin ontzettend veel is gebeurd en dat allemaal in dat relatief kleine gebied. Hierover is nog heel veel niet bekend bij het grote publiek.
Maar er komt voorzichtig verandering in de achterstelling van deze geschiedenis. Ook buiten de regio neemt de aandacht toe, al is het soms slechts schoorvoetend. Een reden om ons werk te blijven doen. Met name danken we veel aan de serie ‘Band of Brothers’. De mannen van de 101st Airborne Division, over wie deze serie gaat, zaten immers bijna twee maanden in Oost-Betuwe, ‘The Island’. De vele toeristen uit buiteland zijn hier het bewijs van. Bij ons monument voor Dick Winters bij Schoonderlogt komen dagelijks volop individuele bezoekers en vele tientalen bussen met toeristen. Dit interview en de aandacht van jullie kant is ook een mooi bewijs van de groeiende belangstelling voor dit gebied en deze geschiedenis. Waarvoor dank.
Op welke wijze zet The Island 44-45 zich, buiten de organisatie van het herinneringsweekend om, in om de Tweede Wereldoorlog levend te houden in de regio? Hoe wordt hierbij aansluiting gezocht bij de jongere generaties?
Op verschillende manieren wordt aandacht gevraagd voor The Island 44-45. Wij geven regelmatig lezingen over dit specifieke verhaal. Wij publiceren op onze website artikelen en andere mediavormen. We geven gastlessen op (basis)scholen, de verhaallijn is terug te vinden in musea in de buurt en we zijn betrokken bij diverse andere initiatieven in de regio. We publiceren daar waar mogelijk en zoeken aansluiting bij andere regio’s met verhalen die op elkaar aansluiten. Wij kijken verder dan de regio- en landsgrenzen en o.a. in samenwerking met de Liberation Route zoeken wij aansluiting bij de verhaallijnen in Normandië, Zeeland, Limburg, Brabant en Bastogne. Pas dan is het verhaal één.
Waaruit bestaat uw persoonlijke betrokkenheid bij The Island 44-45? Wat motiveert u om een bijdrage aan deze organisatie te geven?
Ten eerste is geschiedenis er om van te leren, vooral om deze niet te herhalen… We moeten de waanzin van de oorlog kennen. Dit is de mensheid ten top, compleet losgeslagen van ons gevoel. Dat is de boodschap die ik over zou willen brengen. Dat we weer gaan voelen wat goed voor ons is, wie we werkelijk zijn.
Wat me motiveert zijn de vele verhalen die we hier te vertellen hebben. Persoonlijke verhalen uit dagboeken die nog altijd tevoorschijn komen. Verhalen uit de overlevering, soms nog van getuigen, die nog vastgelegd kunnen worden en altijd een aanvulling zijn op het grote geheel. Dat ons verhaal uniek is, getuigt wel van de aandacht die de serie ‘Band of Brothers’ hieraan gaf in aflevering 5 ‘Crossroads’. Andere verhalen van hier zijn verwerkt in andere afleveringen. Persoonlijk vertel ik graag dat de MP (militaire politie) van de 101st in de boerderij van mijn opa zat en mannen van het Signal Corps in mijn ouderlijk huis. Zo is er hier bij ieder huis en gebouw en iedere locatie wel iets te vertellen over wat zich hier in oorlogstijd heeft afgespeeld. Dat doen we dan ook graag.
Wat me nog altijd steekt is de grotere aandacht en hiermee ook indirect de financiële middelen die beschikbaar zijn voor andere regio’s. Daarom mag het verhaal van hier meer en meer bekend, herkend en erkend worden, zodat het toegekend krijgt wat het verdient. De oprichter van het Airborne Museum Hartenstein zei mij, nadat ik hem twee dagen door de Betuwe had rondgeleid: “ik geloof dat we beter hier een museum hadden kunnen oprichten”, en de voormalig directeur van het bevrijdingsmuseum in Groesbeek zei: “ik wou dat wij zo’n verhaal konden vertellen, een locatie als Schoonderlogt in de Betuwe is daarbij goud”. Een museum van gelijk formaat zou naar mijn mening hier zeker op zijn plaats zijn. Niet als concurrent van andere musea maar om het Gelderse oorlogsverhaal nog meer kracht bij te zetten. Van operatie Market Garden, naar de frontlijnperiode, naar de bevrijding. Dan loopt het verhaal door, zijn de krachten gebundeld en pas dan is er alliantie in plaats van verdeeldheid.
Wat kunnen bezoekers van het herinneringsweekend van 3 tot 6 oktober verwachten? Wat is uw persoonlijke hoogtepunt tijdens dit driedaagse evenement?
Hoogtepunt(en) voor mij zijn de bezoekende scholieren, de herkenning bij de bezoekers, de erkenning voor hetgeen gebeurd is en de samenwerking tussen alle deelnemers. Educatie staat bij ons hoog in het vaandel. Dit doen wij door veel re-enactment. Alle nationaliteiten worden uitgebeeld. Uiteraard is er veel aandacht voor de burgers, de schade in het gebied, de wederopbouw, de onderwaterzetting, de vluchtende bevolking, de strijd in en om dorpen, de evacuerende bevolking, het niemandsland, het ‘manneneiland’ en ga zo maar door. We maken gebruik van veel re-enactors, een groot kampement, voertuigen, wellicht parachutisten, tanks, wapendemo’s, mock battles, presentaties, een herdenkingstent en meer. De re-enactors zijn de basis van onze levende displays vol aanverwante artikelen en voorwerpen waarbij ieder een onderdeel van het grote verhaal uitbeeldt en vertelt.
Het aantal mensen dat de oorlog bewust heeft meegemaakt neemt steeds meer af. Organisaties als The Island 44-45 zullen dit gat steeds meer moeten opvullen. Hoe zit u de toekomst van The Island 44-45 en welke uitdagingen en activiteiten zijn er te verwachten?
Wij zijn afhankelijk van subsidie, laten we dat voorop stellen. De entree is gratis en ook deelname is gratis. Dat willen wij zo houden. Maar de kosten van voedsel en onderdak voor deelnemers en activiteiten, transport en de noodzakelijke professionele inzet van derden om dit mogelijk te maken zijn hoog. Hulp is altijd welkom, zeker ook financiële ondersteuning is van groot belang om dit te kunnen realiseren en in stand houden. Provinciale subsidie dreigt weg te vallen. Een taak voor de politiek om dat te voorkomen. Laten we in stand houden wat we in de afgelopen jaren hebben opgebouwd om de boodschap te blijven verspreiden. Anders wordt deze historie weer weggestopt en zal alleen een nieuwe oorlog mensen weer wakker kunnen schudden. Laten we leren van het verleden en het vooral niet herhalen. Het motto van de laatste jaren is ‘vrijheid’, maar er is alleen vrijheid als er geen oorlog meer is. Daarom moeten wij de oorlog blijven herdenken, niet uitvoeren.
27jul
Met oorlog kun je niet stoppen als je geen zin meer hebt
Erlend van Ark is historicus en geschiedenisdocent. Hij is directeur en mede-eigenaar van huiswerkinstituut praktijk TEL in Huizen en geeft geschiedeniscursussen. Daarnaast schrijft hij boeken en blogs over (militaire) geschiedenis en heeft hij als vrijwilliger rondleidingen gegeven in Huis Doorn. Van zijn hand verscheen een boek in begrijpelijke taal over zowel de Eerste als de Tweede Wereldoorlog. Het boek over de oorlog van 1914-1918 verscheen al eerder, maar is nu, samen met het nieuwe boek over de oorlog van 1939-1945, in een nieuwe druk uitgebracht. De boeken zijn afzonderlijk of in een verzamelbox te bestellen op de website van de schrijver. We stelden hem enkele vragen over de boeken.
24jul
Buitenverblijven als microkosmossen in bezettingstijd
‘Oorlog in Arcadië’, uitgebracht door WBooks, vertelt over Nederlandse kastelen en landgoederen in en rond de Tweede Wereldoorlog. Nederlandse, Duitse en geallieerde legers gebruikten kastelen en landhuizen onder andere als militaire hoofdkwartieren, ziekenhuizen en barakken. Soms lagen de landgoederen in de frontlinie en speelden zij maandenlang een militaire rol, zoals bij de Slag om Arnhem en Operation Nutcracker. De strijd zorgde voor beschadiging en soms vernietiging van het gebouwde en landschappelijke erfgoed. Het rijk geïllustreerde publieksboek, dat onderdeel is van een breder onderzoek, verscheen onder redactie van historisch geograaf en landschapshistoricus Elyze Storms-Smeets en kunsthistoricus Nick van den Berg, beiden werkzaam voor het Gelders Genootschap. We stelden hen via e-mail enkele vragen over hun onderzoek en het boek.
22jun
Herinneringen aan de oorlog liggen op tafel
Stichting Behoud Oorlogsherinneringen (STIBO) is een organisatie die zich inzet om de herinneringen aan de Tweede Wereldoorlog levend te houden. Het motto is dat alle verhalen en voorwerpen uit de oorlog waardevol zijn om bewaard te blijven voor het nageslacht. Op de website van de stichting zijn al vele ooggetuigenverslagen gepubliceerd en vanaf deze zomer opent de stichting een expositieruimte in de watertoren op de Galgenberg in Harderwijk, onder de naam Herinneringscentrum Noordwest Veluwe ’40-’45. Wij van TracesOfWar en STIWOT zijn een jaar geleden een partnerschap aangegaan met STIBO en vonden het dus hoog tijd om oprichter Pieter Trap via e-mail enkele vragen te stellen.
1jun
Van ’t Hooge Nest naar de andere kant van de Muur
‘Lied van verzet’ is het levensverhaal van zangeres en danseres Lin Jaldati, de artiestennaam van Rebekka (Lien) Brilleslijper, en de Berlijnse musicus Eberhard Rebling. De twee ontmoeten elkaar eind jaren dertig in Nederland en worden verliefd. In de Tweede Wereldoorlog gaan ze in het verzet. Noodgedwongen duiken ze met hun naaste familie onder in villa ’t Hooge Nest in Naarden. Daar worden ze verraden, waarna het Rebling lukt te ontkomen. Lin en haar zus Janny overleven Auschwitz en Bergen-Belsen. In mei 1945 vinden Jaldati en Rebling elkaar terug. Tijdens de Koude Oorlog beginnen ze een nieuw, muzikaal leven – vanaf 1952 in de DDR. Hun memoires werden recent in het Nederlands vertaald en uitgebracht door Boom uitgevers. Via e-mail stelden we redacteuren Diete Oudesluijs en Rimco Spanjer enkele vragen over het boek.
27mei
Als iedereen wegkijkt, vraagt opstaan tegen onrecht heel veel moed
Op 1 juni 1944 neemt mejuffrouw Gehner ontslag als directeur van de Apeldoornse bibliotheek. Ze wil namelijk niet onder een nationaalsocialistisch bestuur dienen. Gehner was de enige openbare bibliotheekdirecteur die in de oorlog uit principe haar werk neerlegde. Bibliothecaris Mark Deckers schreef hierover het boek ‘Mejuffrouw Genher en meneer Zwager’, dat in april 2024 uitgebracht is door Waanders Uitgevers. Eerder verschenen van hem ‘Geruisloos verdwenen uit de bibliotheekgeschiedenis’ over het lot van de ontslagen Joodse bibliotheekmedewerkers en ‘Alles behouden’ over oorlogsdagboeken van de Bibliotheek Deventer. Via e-mail stelden we de auteur enkele vragen over zijn nieuwste boek dat op 1 juni wordt gepresenteerd.
26mei
Ans van Dijk werd van slachtoffer dader
In ‘Het verraad’ vertelt Koos Groen de geschiedenis van Ans van Dijk die in de oorlog meer dan 200 ondergedoken Joden heeft verraden. In de eerste oorlogsjaren helpt de Joodse Ans van Dijk mensen met het vinden van onderduikadressen. In januari 1943 moet ze zelf onderduiken. Nauwelijks een paar maanden later gaat het mis. Op Tweede Paasdag wordt ze verraden. De Nederlandse politie stelt Van Dijk voor de keuze: als strafgeval deportatie naar Polen óf voor de politie werken. Dat betekent het opsporen van ondergedoken Joden. Om haar leven te redden kiest Van Dijk voor het laatste. Dit voorjaar bracht Just Publishers een herziene druk van dit boek uit. We stelden de auteur via e-mail enkele vragen over zijn onderzoek.
26apr
‘Moment van erkenning voor dwangarbeiders lijkt eindelijk aangebroken’
DOOR: VINCENT KRABBENDAM - De meeste dwangarbeiders deden er na de Tweede Wereldoorlog het zwijgen toe. De vader van Tim Overdiek was daar geen uitzondering op. Vanwege hun zwijgen én omdat de maatschappij zijn oordeel over de dwangarbeiders al klaar had, was er weinig aandacht voor wat deze mannen al vroeg in hun leven was overkomen. Met zijn boek ‘Zwijgende vaders’ vertelt Overdiek een aantal van hun verhalen alsnog.
25apr
Rogiers interesse in de Tweede Wereldoorlog is oneindig
WW2nl is een populaire account op zowel Instagram (ruim 8.500 volgers) als TikTok (20.000 volgers). Hierop zijn foto’s en video’s te zien van musea en bezienswaardigheden en van herdenkingen. Ook worden regelmatig toen & nu-foto’s geplaatst. We stelden de samensteller van WW2nl via e-mail enkele vragen over zijn activiteiten op sociale media.
11apr
‘Schrijven over de Holocaust voelt als een zware verantwoordelijkheid’
DOOR: VINCENT KRABBENDAM - Met ‘Sporen van Sobibor’ maakt Erik Schumacher de balans op van zo’n twintig jaar archeologie op het terrein van het voormalige vernietigingskamp in Polen. Daarbij komen ook alle gevoeligheden en overtuigingen van de nabestaanden en andere betrokkenen ruimschoots aan bod.
28mrt
Het verzet en verlies van logeleden verdient herinnering
In het Vrijmetselarij Museum in Den Haag is nu de expositie ‘Vrijheid en Vooroordeel: Vrijmetselarij en de Tweede Wereldoorlog’ te zien. Deze belicht onder meer de rol van vrijmetselaren in verzet. Ook loopt er een onderzoek naar het materiële erfgoed van de Nederlandse vrijmetselarij, dat in de Tweede Wereldoorlog collectief door de nazi’s is geroofd. Zowel over de expositie als het erfgoedonderzoek stelden we via e-mail enkele vragen aan gastconservator en erfgoedonderzoekster dr. Andréa Kroon. Zij is als kunsthistorica verbonden aan bureau Kroon & Wagtberg Hansen. Naast haar werkzaamheden in de erfgoedsector heeft zij zich gespecialiseerd in de materiële cultuur van de vrijmetselarij. Hierop is ze in 2015 gepromoveerd aan de Universiteit Leiden.
9jan
Duitse staat liet Wolfskinderen in de steek
Günter F. Toepfer, geboren in 1941 in Magdeburg, is een gepensioneerde bouwingenieur en voormalig CDU-politicus. Hij is woonachtig in Berlijn. Al ongeveer twintig jaar bekommert hij zich om de zogenoemde Wolfskinderen. Deze naam werd gegeven aan kinderen uit Oost-Pruisen die aan het einde van de Tweede Wereldoorlog hun ouders verloren en die daarna jarenlang in de bossen moesten zien te overleven. Velen kwamen in Litouwen terecht, waar ze bleven wonen. De Duitse staat liet hen volgens Toepfer in de steek. Hij is de initiatiefnemer van een nog op televisie uit te zenden documentaire uit 2022 met daarin interviews met inmiddels bejaarde Wolfskinderen. We stelden hem via e-mail enkele vragen over de geschiedenis van de Wolfskinderen en zijn betrokkenheid bij hun lot.
nov2023
Podcast over fusilladeslachtoffers Apollolaan is familiewerkstuk
De podcast ‘Stille Herinnering’ vertelt het inspirerende verhaal achter het Verzetsmonument aan de Apollolaan te Amsterdam. Het monument herinnert ons aan de vroege morgen van dinsdag 24 oktober 1944. Toen werden op de Apollolaan 29 mannen door een vuurpeloton van de Duitse Sicherheitsdienst gedood. Joost van Daalen onderzocht de achtergrond van dit drama en ontwikkelde samen met Edward Zijlstra deze podcast. Eén van slachtoffers van de fusillade, de 23-jarige Piet Zijlstra, was hun oom. Met de podcast willen zij niet alleen hem maar alle 29 slachtoffers op een nieuwe manier blijven gedenken. Voor TracesOfWar.nl stelden we Joost van Daalen via e-mail enkele vragen over de podcast en het onderwerp ervan.
okt2023
Schrijfster wil de mensen achter verzetsorganisatie de Ordedienst laten zien
Op 15 maart 1943 begon in Haaren (Noord-Brabant) het tweede OD-proces van de Duitse bezetter tegen honderd verzetsmensen van de Ordedienst (OD). Van deze honderd werden er uiteindelijk zeventien op op 29 juli van datzelfde jaar gefusilleerd op de Leusderheide, bij Amersfoort. De andere drieentachtig verdwenen voor het merendeel als ‘Nacht und Nebel’-gevangenen in Duitse concentratiekampen. Betty Hoogeveen-Bastiaans (1952), die in de jaren zeventig afstudeerde als criminoloog, is een dochter van Henk Bastiaans, één van honderd aangeklaagden. In haar in oktober 2023 verschenen boek ‘140 verzetsmensen in en rond het 2e OD-proces’ beschrijft ze de beschuldigden en andere bij deze geschiedenis betrokken verzetsmensen. Wie waren zij? Wat deden zij? Wat was hun lot? We stelden de schrijfster via e-mail enkele vragen over haar boek.
okt2023
Kunstschilder Max van Dam werkte door, tot in Sobibor aan toe
De Joods-Nederlandse kunstschilder Max van Dam was 33 jaar toen hij in maart 1943 door de nazi’s naar vernietigingskamp Sobibor in Polen werd gedeporteerd. In tegenstelling tot de meeste andere gevangenen werd hij niet meteen vergast, maar door de SS-bewaking ingezet om schilderijen te maken. Zijn laatste werk, voordat hij alsnog werd vermoord, was waarschijnlijk een portret van een SS-officier. Kunsthistoricus Frederieke Jeletich-Visser beschrijft tachtig jaar later het leven en de kunstenaarscarrière van Max van Dam in het boek ‘Vastberaden en veelbelovend’. Het boek is in oktober 2023 uitgegeven door WBooks en bevat vele illustraties van het werk van de kunstenaar. Via e-mail stelden we de schrijfster enkele vragen over haar boek.
mei2023
Kennis maken met het gedachtegoed en de nalatenschap Etty Hillesum
De dagboeken en brieven van de Nederlands-Joodse auteur Etty Hillesum, geschreven in de periode 1941-1943, hebben wereldwijd bekendheid gekregen. Haar werk is in een twintigtal talen vertaald en er zijn vele studies en internationale congressen aan haar gewijd. Prof. Dr. Klaas A.D. Smelik heeft hierbij een belangrijke rol gespeeld en geldt als de deskundige bij uitstek als het gaat om Etty Hillesum.
mei2023
Het verborgen verhaal van de Utrechtse Joodse Raad
De Joodse Raad, een door de Duitsers gecreëerde vertegenwoordiging van de Joodse gemeenschap in Nederland gedurende de Tweede Wereldoorlog, werd gedwongen in opdracht van de bezetter oproepen te versturen voor deportaties naar de kampen. De landelijke Joodse Raad had in provincies en steden allemaal onderafdelingen. Journalist en onderzoeker Jim Terlingen (57) reconstrueerde de geschiedenis van de Utrechtse afdeling in het boek ‘De Joodse Raad van Utrecht’, dat in 2022 verscheen. De schrijver is daarnaast ook actief rondom de plaatsing van struikelstenen in zijn stad. We stelden hem via e-mail enkele vragen over zijn boek en onderzoek naar het lot van Utrechtse Joden tijdens de Tweede Wereldoorlog.
apr2023
In oorlogsmuseum Medemblik staat de beleving centraal
Sinds eind 2017 is Oorlogsmuseum Medemblik in de provincie Noord-Holland geopend. Het museum begon als een educatief centrum over de Tweede Wereldoorlog voor kinderen. Er was een expositie over een dorpje uit de jaren ’40 waar kinderen in plaats van twee uur bordjes te moeten lezen een lesprogramma beleefden volgens Escaperoom-concept. Dit vernieuwende concept sloeg zo aan dat het museum nu zo’n vijf jaar later ook bezoekers van alle leeftijden verwelkomt voor deelname aan de Experience tours volgens Escaperoom-concept. Verder organiseert het museum onder andere ook groepsactiviteiten, bijvoorbeeld voor vriendengroepen of bedrijfsuitjes. We stelden museumdirecteur Lars Rustenburg via e-mail enkele vragen over het museum en zijn eigen rol hierin.
apr2023
Loopgraven in de achtertuin
‘Graven in de vuurlinie’ onderzoekt de geschiedenis van het spergebied langs de Rijn in Gelderland in de periode 1944-1945. Direct na de Slag om Arnhem moeten ruim 200.000 bewoners hiervandaan vertrekken. Toch is het frontgebied daarna niet compleet verlaten. Duizenden Nederlanders leggen hier onder Duitse dwang de Panther-Stellung aan. Deze verdedigingslinie volgt de rivier van de Duitse grens tot de Grebbeberg. De mannen komen uit de regio en uit steden als Rotterdam, Utrecht, Apeldoorn en Groningen. Zij graven letterlijk in de vuurlinie van de geallieerden. Historisch onderzoekster Karin van Veen doet onderzoek naar deze verdedigingslinie. Recent verscheen van haar het eerste deel van de trilogie die ze over dit onderwerp publiceert. We stelden haar hierover via e-mail enkele vragen.
mrt2023
Vader zat bij de SS: kinderen van SS’ers als slachtoffers van de tweede generatie
In het boek ‘Vader zat bij de SS’ dat begin april verschijnt, vertellen kinderen van Nederlandse Waffen-SS-vrijwilligers hun persoonlijke verhaal. Eén ding hebben zij gemeen: ze maakten de oorlog niet bewust mee, maar hij is altijd voelbaar in hun leven. Als ze vertellen over het verleden van hun vader, worstelen ze met de vraag: waarom maakte hij deze keuze? En hoe moet ik mij daartoe verhouden? Dit boek gaat niet alleen over opgroeien in een getraumatiseerd gezin en over het zoeken naar een eigen identiteit. Het is ook een verhaal over schuld en boete. Rick Blom (1965) is journalist en historicus. Eerder schreef hij ‘Champagne in Sarajevo, Meelsoep aan de Marne’ dat in 2021 door Just Publishers werd uitgebracht. We stelden de auteur enkele vragen over zijn nieuwste boek dat bij dezelfde uitgeverij verschijnt.
mrt2023
NENASU, spreekbuis van een zeer kwaadaardige organisatie
De uitgeverij NENASU was een van de voornaamste spreekbuizen van NSB-leider Mussert en de top van zijn beweging. Mussert richtte deze Nederlandsche Nationaal-Socialistische Uitgeverij in 1934 op. Naast boeken, brochures en lesmateriaal bracht deze uitgeverij ook NSB-krant Volk en Vaderland uit. In zijn boek ‘Zwarte propaganda’ beschrijft Harold Makaske (1964) niet alleen de geschiedenis en de publicaties van de uitgeverij, maar ook de politieke standpunten van de NSB aan de hand van de NENASU-uitgaven. Een van de conclusies die de schrijver trekt is dat Musserts beweging veel extremer was dan sommige historici willen doen geloven. Harold Makaske studeerde politicologie en rechten. Hij werkte in politiek Den Haag en verzamelt al bijna vijftig jaar drukwerk van Nederlandse politieke partijen. Via e-mail stelden we hem enkele vragen over zijn nieuwe boek.
mrt2023
Medics vormen het hart van het leger
Reinier Groeneveld is huisarts en houdt zich de laatste jaren bezig met onderzoek naar het medische personeel van de 4th Armored Division, onderdeel van generaal Pattons Third Army dat een leidende rol speelde bij de bevrijding van West-Europa. Hij is de trotse bezitter van een 1943 Willys MB die hij heeft beschilderd met de herkenningstekens van het 46th Armored Medical Battalion en waarmee hij deelneemt aan herdenkingsevenementen. Zijn onderzoek behelst o.a de manschappen van dit medische bataljon, waaronder Captain Frederick B. Lea. De website Pattons Best Medics is Groenevelds eerbetoon aan de hospikken of ‘medics’ van de 4th Armored Division. Wij stelden hem via e-mail enkele vragen over zijn hobby en onderzoek.
mrt2023
Gemeente Uden in oorlogstijd
Door de stichting Uden in Geschriften werden respectievelijk in 2021 en 2022 deel 1 en 2 van ‘Getuigen van de Tweede Wereldoorlog in de gemeente Uden’ uitgebracht. In het eerste deel zijn vijftien fragmenten van dagboeken, aantekeningen en brieven opgenomen, die tijdens de oorlog in Uden zijn geschreven. De lezer krijgt een aardig idee hoe de Udense mensen de oorlogstijd beleefden. In het tweede deel komen nieuwe fragmenten uit dagboeken voor, maar ook brieven, verhalen en notities. Er is ook aandacht voor onderduikers en de zwaar getroffen Joodse gemeenschap in Uden. Ook zijn er foto’s in opgenomen van twee Udense amateurfotografen. De auteur en samensteller van beide delen is Adriaan Sanders. We stelden hem via e-mail enkele vragen over de boeken.
jan2023
Lebensborn vormde een integraal onderdeel van de rassenpolitiek van de nazi’s
SS-leider Heinrich Himmler wilde zijn gedroomde toekomstige Groot-Germaanse rijk met ‘raskundig waardevolle’ mensen bevolken. Daarom richtte hij de organisatie Lebensborn op, die kraamklinieken exploiteerde voor geselecteerde zwangere vrouwen met de gewenste ‘raskundige’ kenmerken. De organisatie was actief in het Duitse rijk en de bezette West-Europese landen en werd ingeschakeld bij het ontvoeren van ‘Arische’ kinderen uit Oost- en Midden-Europa. In ‘Himmlers kinderen’ beschrijft Guus de Vries uitvoerig het ontstaan, de ontwikkeling en de activiteiten van Lebensborn. We stelden hem via e-mail enkele vragen over zijn boek dat te bestellen is bij de (online) boekhandel of direct bij uitgeverij S.I. Publicaties.
dec2022
Duitse Hochadel liep schaamteloos achter Hitler aan
Lou Heynens is beeldend kunstenaar, schrijver/publicist, dichter, uitgever en fotograaf. Hij werkte onder andere in de boekhandelbranche, bij een uitgeverij en was vanaf 1975 als reporter werkzaam voor Weekend, Story en Vorsten. Hij schrijft over de adel, genealogie en kastelen. Begin 2023 verschijnt van hem het boek ‘Heil, Heil, Sieg Heil’ voor de Führer over Duitse familieleden van de Oranjes die kozen voor het nationaalsocialisme. Onder hen bijvoorbeeld Josias Erbprinz zu Waldeck‐Pyrmont, een SS-generaal en volle neef van koningin Wilhelmina. We stelden de schrijver via e-mail enkele vragen over zijn boek.
dec2022
Atlantikwall in kaart: geschiedenis is in bunkers heel dichtbij
‘Atlantikwall in kaart, Bunkers en Bezetting in Zuid-Holland’ beschrijft het verhaal van de Atlantikwall in Zuid-Holland aan de hand van 120 unieke kaarten en plattegronden en tientallen foto’s uit archieven en privécollecties in binnen- en buitenland. Op thematische wijze behandelt het boek de planning en bouw van de verdedigingswerken, de bezettingsmacht, de gevolgen voor de burgerbevolking, oefeningen en daadwerkelijke strijd te land, ter zee en in de lucht en ten slotte de nasleep van vijf jaar bezetting. De auteurs zijn Jeroen Rijpsma en Arthur van Beveren. Wij stelden laatstgenoemde via e-mail enkele vragen over het boek en over zijn fascinatie voor bunkers en andere verdedigingswerken.
okt2022
Speelde 'de gevaarlijkste SD-agent in Dordt' een dubbelrol?
Terwijl Harry Evers als lid van het Dordtse politiekorps tijdens de Duitse bezetting bekend stond als een fanatiek Jodenjager en oorlogsmisdadiger, zou hij op ingenieuze wijze hebben samengewerkt met de top van de illegaliteit. In ‘De Dordtse affaire’ onthult Frank van Riet (1964) deze geschiedenis en toont aan dat er meer geheimen en mysteries aan de bezetting kleefden dan lange tijd werd gedacht. Hij komt met opzienbarende ontdekkingen en conclusies over verzet, vervolging en verraad in en om Dordrecht. De auteur schreef eerder o.a. ‘De bewakers van Westerbork’ en ‘Handhaven onder de Nieuwe Orde’. Wij stelden hem via e-mail enkele vragen over zijn nieuwste publicatie.
okt2022
Puzzelstukjes kwamen overal vandaan om het verhaal van de Wormshoef te kunnen vertellen
Bij NabijProducties verscheen recent het boek 'De Wormshoef - Waar helden zwegen' van Henrico Hendriksen. Zo'n 3,5 jaar onderzoek leverde op dat in de SD Aussenstelle in de Wormshoef in Lunteren zo'n 400 gevangenen hebben gezeten in het laatste half jaar van de oorlog. Deze SD Aussenstelle werd in Lunteren gevestigd nadat de SD Arnhem ontvluchtte tijdens de Slag om Arnhem. Diverse arrestanten die in de Wormshoef terecht kwamen werden zwaar gemarteld. Enkelen van hen hebben de oorlog niet overleefd, anderen zijn ontsnapt, vrijgelaten of in diverse kampen en gevangenissen in Nederland en Duitsland terecht gekomen. We stelden de auteur via e-mail enkele vragen over zijn onderzoek en boek.
jun2022
"Met bagatelliserende opmerkingen komen we niet tot een beter begrip van het verzet"
Dit voorjaar publiceerde de Britse uitgever Osprey Publishing een boek over verzet en collaboratie in Nederland. De auteurs zijn de Nederlandse vrienden Michel Wenting en Klaas Castelein. De titel is ‘The Dutch Resistance 1940-45, World War II Resistance and Collaboration in the Netherlands’. De rijk geïllustreerde publicatie, met tekeningen van Mark Stacey, is het 245e deel in de Elite-reeks van de uitgever. We stelden de auteurs via e-mail enkele vragen over hun boek.
jun2022
Jodenhelpers uit nazi-Duitsland vormden een bont gezelschap
Terwijl de meeste Duitsers zich tijdens de Tweede Wereldoorlog afzijdig hielden of de Jodenvervolging actief of passief ondersteunden, behielden sommigen hun menslievendheid. Met gevaar voor eigen leven besloten zij hun Joodse medemensen te helpen. Het verfilmde verhaal van Oskar Schindler is wereldberoemd, maar er waren uiteraard meer Duitsers die zich verzetten tegen de rassenwaan van de nazi’s. In zijn nieuwe boek In de schaduw van Schindler staat WOII-kenner Kevin Prenger uitgebreid stil bij de Jodenhelpers uit Hitlers Derde Rijk die relatief onbekend zijn gebleven. Naar aanleiding van de verschijning van zijn boek stelde Historiek de auteur enkele vragen:
mei2022
Joey van Meesen werkte mee aan Netflixserie Voices of Liberation
Joey van Meesen is militair historicus en onderzoekt de slagvelden van de Tweede Wereldoorlog. Hij houdt zich bezig met duurzame manieren om geschiedenis te behouden en door te geven, onder andere via sociale media. Het combineren van historisch onderzoek en persoonlijke verhalen met film is volgens Joey één van de sleutels om nieuwere generaties iets bij te leren. Zijn succesvolle YouTube-kanaal SNAFU DOCS heeft meer dan twee miljoen kijkers. Voor Footsteps Researchers LLC, een internationaal team dat zich bezighoudt met onderzoek naar Amerikaanse militairen in de Tweede Wereldoorlog, is hij actief als onderzoeker en gids. Hij werkt ook voor het Mariniersmuseum in Rotterdam. Recent was hij als onderzoeker betrokken bij de documentairereeks ‘Voices of Liberation’ van Netflix. We stelden hem via e-mail enkele vragen over zijn deelname aan dit project en aan zijn andere bezigheden.
mei2022
Interviews met overlevenden van Sachsenhausen maken emoties los
Diete Oudesluijs houdt zich al sinds begin jaren negentig bezig met de geschiedenis van concentratiekamp Sachsenhausen. In 2021 verscheen bij uitgeverij Aspekt haar boek ‘Sachsenhausers: Sterker dan de dood’. De schrijfster heeft in de loop der tijd verschillende Sachsenhausers en/of hun familie leren kennen. In het kamp van de nazi’s nabij Berlijn hebben tijdens de Tweede Wereldoorlog mogelijk zo’n 5000 Nederlanders voor korte of langere tijd gevangen gezeten. Hun ervaringen worden uitvoerig beschreven. Ook de geschiedenis van het kamp en de latere gedenkplaats wordt behandeld. Collega-schrijfster en medewerkster van TracesOfWar Annabel Junge stelde Diete Oudesluijse via e-mail enkele vragen over haar onderzoek en haar boek.
mei2022
Verhalen van veteranen moeten doorverteld worden
Sinds 2001 houdt Frank van Lunteren zich bezig met de geschiedenis het 504th Parachute Infantry Regiment van de Amerikaanse 82nd Airborne Division. Deze eenheid streed onder andere tijdens operatie Market Garden en het Ardennenoffensief. De in Arnhem geboren en opgegroeide historicus publiceerde vier boeken over het regiment en een vijfde is op komst. Op 1 mei 2022 was het tachtig jaar geleden dat het 504th PIR werd opgericht. Redenen genoeg om Frank van Lunteren enkele vragen te stellen over zijn onderzoek naar deze eenheid.
apr2022
Levensgrote verschillen in achtergronden van foute vrouwen
In ‘Foute vrouwen’ onderzoekt Paul van de Water de soorten collaboratie waaraan Nederlandse en Vlaamse vrouwen zich tijdens de Tweede Wereldoorlog schuldig maakten. Soms betrof het eenvoudige kantoorbanen bij vaak verschrikkelijke organisaties, soms ging het om actieve Jodenjaagsters. Opvallende geschiedenissen die hij beschrijft zijn die van de Amsterdamse Ans van Dijk, de Vlaamse Irma Laplasse en jeugdboekenschrijfster Tonny Vos-Dahmen von Buchholz. Eerder publiceerde hij ‘In dienst van de nazi's’ over gewone mensen als gewelddadige collaborateurs en ‘Langs de lijn’ over foute sporters in de Tweede Wereldoorlog. Op 7 september 2022 verdedigt hij aan de Universiteit van Amsterdam zijn promotieonderzoek naar gewelddadige collaborateurs (Gewelddadige collaboratie – radicalisering en extremisme tijdens de Duitse bezetting van Nederland). Via e-mail stelden we hem enkele vragen over zijn nieuwste boek.
apr2022
Vechten tegen de Duitsers en tegen heersende racistische opvattingen
Samuel de Korte is vrijwilliger voor deze website. Hij publiceerde in 2019 het boek ‘Executie aan de Meppelerstraatweg’ over hoe de nazi’s op 31 maart 1945 in Zwolle vijf mannen fusilleerden. Het boek werd door de Britse uitgever Pen & Sword in het Engels uitgegeven, getiteld ‘Tragedy & Betrayal in the Dutch Resistance’. In maart 2022 verscheen bij diezelfde Britse uitgeverij zijn nieuwste boek: ‘The 614th Tank Destroyer Battalion’. Het gaat over de geschiedenis van dit Amerikaanse tankjagerbataljon, dat bemand werd door Afro-Amerikaanse militairen. Terwijl ze in hun eigen land te maken hadden met rassensegregatie en racisme, vochten ze in door nazi-Duitsland onderdrukt Europa voor de vrijheid van anderen.
jan2022
Udenhouter geeft drie gesneuvelde Britten een gezicht
Op de Rooms Katholieke begraafplaats van Udenhout bevinden zich de graven van drie Britse militairen die sneuvelden tijdens Tweede Wereldoorlog. Udenhouter Frank de Hommel schreef over dit drietal een boek, getiteld ‘Drie Britse soldaten’. Hij bracht het in oktober 2021 uit, op de sterfdag van één van de mannen. We stelden hem via e-mail enkele vragen over deze publicatie.
jan2022
Voetbal als spiegel van Nederland in oorlogstijd
Op deze website voetbalmonument.nl staan de namen van meer dan 2600 Nederlandse voetballers die omkwamen tijdens de Tweede Wereldoorlog. Per club of woonplaats, achternaam of provincie kun je zoeken naar oorlogsslachtoffers binnen het Nederlandse voetbal. Initiatiefnemer is sporthistoricus Jurryt van de Vooren. We stelden hem via e-mail enkele vragen over dit project.
jan2022
Zoektocht naar de betekenis van oorlogsmonumenten
DOOR RENÉ TEN DAM - In 2021 verscheen het boek ‘Denken over Herdenken – Oorlogsmonumenten in Nederland’ van archeoloog en freelance-journalist Ruurd Kok. Onlangs verscheen van zijn hand ook de bundel ‘Als de bom valt’ over sporen van de Koude Oorlog in de Leidse regio. Daarnaast maakte hij met Reanne van Kleef en Tess van Kooperen de vijfdelige documentaire-reeks ‘Het Verdwenen Vliegveld’ over Vliegkamp Valkenburg. Uit deze onderwerpen blijkt al wel dat Kok niet alleen geïnteresseerd is in het verleden, maar ook in hoe wij het verleden ervaren en daar mee omgaan. Waar veel onderzoekers de focus leggen op het verhaal achter het oorlogsmonument, kijkt Kok in ‘Denken over Herdenken’ in eerste instantie naar het verhaal wat zich – letterlijk – voor het monument afspeelt. Het levert interessante inzichten op, zonder dat het zware kost wordt. Wat gezien het onderwerp al een prestatie op zich is.
dec2021
Werk als archivaris en historicus is divers en bepaald niet saai
Achter de schermen wordt er in archief- en erfgoedinstellingen veel werk verzet om papieren erfgoed uit de Tweede Wereldoorlog te behouden. Iemand die zich hiermee jarenlang bezighield, als wetenschappelijk medewerker van het Haags Gemeentearchief, is historicus Corien Glaudemans. Onlangs ging ze met pensioen.
dec2021
Bijna opgegeven onderzoek levert na bijna tien jaar documentaire op
Bob Konings deed, samen met anderen, jarenlang onderzoek naar de mysterieuze crash van een Amerikaanse B-24 bommenwerper nabij La Fosse (Gemeente Manhay) in de Ardennen. Het toestel stortte hier neer op eerste kerstdag in 1944, tijdens het Ardennenoffensief. Zeven van de negen bemanningsleden sneuvelden. In een documentaire op YouTube, die op 24 december a.s. online komt, worden de resultaten van het onderzoek gepresenteerd. We stelden Bob Konings via e-mail enkele vragen over het onderzoek en de documentaire.
nov2021
Op de fiets op zoek naar vluchtroutes van nazi’s in een leeg Berlijn
'De vlucht uit Hitlers bunker' is het nieuwste boek van Sjoerd J. de Boer. Het geeft een overzicht van de laatste tien dagen van Hitlers leven, en volgt daarna de vlucht van verschillende groepen en individuen vanaf die allerlaatste dag dat ze bij Hitler in de buurt waren. Het is voor het eerst dat in een boek alle vluchtroutes in kaart worden gebracht. Auteur en WO2-kenner Sjoerd de Boer vertelt in woord en beeld de verhalen van de bekendste bewoners van de bunker en de rijkskanselarij. En hij brengt verslag uit van verschillende ooggetuigen die na de oorlog vertelden hoe ze probeerden te vluchten. We stelden hem via e-mail enkele vragen over zijn boek.
okt2021
WO2 werd bovenal gewonnen door het bloed en de opoffering van het Sovjetvolk
De verliezen van Rusland tijdens de Tweede Wereldoorlog gingen elk voorstellingsvermogen te boven en raakten het leven van een hele bevolking die klem zat tussen een wrede en moorddadige indringer en een meedogenloos leiderschap in eigen land. De overwinning van de Sovjet-Unie op de nazi's, waarmee volgens de auteur in feite de oorlog gewonnen werd, was het eindresultaat van de inspanning en opoffering van de miljoenen gewone mensen die zich volledig hadden ingezet om hun moederland te redden. De menselijkheid van de gewone Sovjetinwoner in uniform werd om ideologische redenen vaak vergeten in latere relazen uit de tijd van de Koude Oorlog. Met ‘Red Star at War’ probeert Colin Turbett deze onevenwichtigheden recht te trekken. We stelden hem per e-mail enkele vragen over zijn boek.
okt2021
Meer dan vijftig jaar bezig met de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog
‘Papendrecht tijdens de Tweede Wereldoorlog’ is een naslagwerk over een van de donkerste periodes uit de geschiedenis van de gemeente Papendrecht. In dit boek wordt duidelijkheid gegeven over wat die verschrikkelijke oorlogsjaren betekenden voor het dorp aan de Beneden Merwede. Er wordt stilgestaan bij de eerste oorlogsdagen en de moeilijke bezettingsjaren die daarop volgden. Het accent wordt daarbij vooral gelegd op de gevolgen voor de gewone Papendrechter. We stelden de auteur, Pieter van Wijngaarden, via e-mail enkele vragen over zijn boek.
sep2021
Soekarno heeft zijn eigen volksgenoten in handen van de Japanners gespeeld
In Nederland heeft ‘de oorlog’ vrijwel altijd te maken met de Duitse bezetting. Benedict Janssen schreef het boek ‘De Andere Bezetting’, over Nederlands-Indië na de Japanse inval. Wat gebeurde er in die samenleving, toen dit ‘Nederlands eigendom’ plotseling in Japanse handen overging? ‘De Andere Bezetting’ vertelt over de komst van het Japanse leger, de hoopvolle verwachtingen onder de Indonesiërs, de razzia’s in de Europese stadswijken en de beruchte kampen. Over de dwangarbeid, de Buitenkampers en de hongersnood onder het volk. En over een bevrijding zonder bevrijders. TracesOfWar recenseerde het boek, en gaf het vijf sterren. We stelden de auteur via e-mail enkele vragen over dit boek.
sep2021
Getroffen als een mokerslag door dramatische geschiedenis van een huis
Nadat historicus en hoogleraar Arnoud-Jan Bijsterveld met zijn echtgenoot in 2000 een woning in Tilburg had gekocht, ontdekte hij dat een Joods echtpaar het in 1928 had gebouwd. Toen de geschiedenis van hun gezin langzaam boven water kwam, bleek er een tragisch verhaal met het huis verbonden te zijn: het verhaal van Bertram Polak, de zoon van het echtpaar. In 'Ons huis' vertelt Arnoud-Jan Bijsterveld deze geschiedenis en laat hij zien wat er gebeurde tijdens het achterhalen van het traumatische verleden, niet alleen in de levens van de volgende generaties van de familie Polak maar ook met hem als schrijver zelf. We stelden de auteur via e-mail enkele vragen over dit boek dat in 2020 verscheen.
aug2021
Dagboek van Utrechtse kapelaan stijgt uit boven de meeste andere oorlogsdagboeken
‘Kapelaan in oorlogstijd’ is de vrijwel integrale weergave van het dagboek dat de Utrechtse kapelaan Theo Egberts (1906) in november 1944 begon. Christa van Hees bewerkte het redactioneel en voorzag het dagboek van een inleiding. Ze vulde het relaas van Theo Egberts aan met een geschreven portret van de maker ervan. Daarnaast verrijkte ze het dagboek met een aantal verhalen over belangrijke personen en gebeurtenissen die in het dagboek aan de orde komen. We stelden de schrijfster via e-mail enkele vragen over haar boek.
aug2021
Getroffen door de moed van zeer jonge RAF-bemanningsleden
De Tweede Wereldoorlog speelde zich voor een groot deel in de lucht af. Terwijl de Duitsers Europa bezet hielden, vochten de Britten in de lucht door. Vanaf de tweede helft van 1942 bijgestaan door de Amerikaanse 8th Air Force. De route van de geallieerde vliegtuigen liep vaak over Nederland. Niet zelden vielen ze op weg naar hun doel of op de thuisreis ten prooi aan luchtafweer of Duitse nachtjagers. Duizenden geallieerde vliegtuigen sloegen op Nederlandse bodem te pletter. Achter elk van die crashes zit een verhaal. Gerard Groeneveld beschreef in zijn nieuwste boek ‘Neergestort’ vijftien van dergelijke verhalen. We stelden hem via e-mail enkele vragen hierover.
mei2021
Heel Nederland had baat bij het werk van de liniecrossers
‘Liniecrossers’ van Jelle Simons beschrijft de geschiedenis van de liniecrossers van Groep Albrecht, de frontkoeriers van het verzet. Historicus Jelle Simons doorzocht archieven in binnen- en buitenland, sprak met nabestaanden en betrokkenen en kreeg inzage in het archief van het voormalig hoofd van de Nederlandse inlichtingendienst, Jan Marginus Somer. Aan de hand van zijn bevindingen reconstrueerde hij de totstandkoming en activiteiten van verzetsgroep de liniecrossers in een spannend beschreven geschiedenis. We stelden de auteur via e-mail enkele vragen over zijn boek.
mei2021
De evacuatie van Arnhem en omgeving verteld door ruim 80 getuigen
Op 17 september 1944 bombardeerden de Britten het door de Duitsers bezette Arnhem tijdens operatie Market Garden. De bevolking bevond zich plots in de gevechtslinie. Vele inwoners van Arnhem vertrokken in alle haast. De Duitse bezetter gaf het bevel voor de evacuatie van de stad. In totaal evacueerden er ruim 100.000 mensen uit Arnhem en omstreken, waarvan er zo’n 40.000 richting Apeldoorn. De Arnhemmers vertrokken over het algemeen lopend met wat ze maar konden meenemen. Willem Looijs interviewde in de jaren 80 ruim honderd overlevenden over deze evacuatie en verwerkte hun verhalen tot een boek, getiteld ‘Arnhem, een verlaten stad’.
mei2021
De miserie van slavenarbeiders in Auschwitz door de ogen van een chef-kok
Onderdeel van de agglomeratie van nazikampen in Auschwitz of Oświęcim in Polen was het werkkamp Auschwitz III-Monowitz, waar het Duitse chemieconcern IG Farben een fabriek bouwde om er synthetische olie en rubber te produceren. IG Farben werkte volop mee aan de Duitse oorlogsmachine en gebruikte hiervoor Joodse dwangarbeiders. In barakkenkampen rond het IG Farben-complex zaten ook tienduizenden krijgsgevangenen en verplicht tewerkgestelde mannen en vrouwen uit de door de nazi’s bezette gebieden. Onder hen de Vlaming Willy Van Paemel die er verbleef van eind 1942 tot de bevrijding. Hij was chef-kok en kookte er met een team voor 2.900 Fransen en Belgen die er gedwongen werkten. Annie Van Paemel en Dirk Verhofstadt schreven over hem en over de geschiedenis van IG Farben het boek ‘Chef-kok in IG Auschwitz’. We stelden laatstgenoemde via e-mail enkele vragen over het boek.
mei2021
Collaborerende sporters verloren na de oorlog al hun populariteit
Paul van de Water onderzoekt in ‘Langs de lijn’ de rol van ‘foute’ sporters onder het nationaalsocialisme. Het boek bevat portretten van 36 bekende Nederlandse en Vlaamse sporters die tijdens de bezetting lid waren van organisaties als de NSB en de SS. We stelden de auteur, die ook recensent is voor deze website, via e-mail enkele vragen over zijn boek.
mei2021
Nederlandse militairen zwegen over hun jaren achter prikkeldraad
Ruim 11.000 Nederlandse militairen verbleven tijdens de Tweede Wereldoorlog in Duitse krijgsgevangenschap. In ‘Verzwegen oorlogsjaren’ wordt voor het eerst hun verhaal opgetekend. Aan de hand van nooit eerder gepubliceerde dagboeken, brieven en rapporten wordt het leven van de Nederlandse militairen achter prikkeldraad gereconstrueerd. We stelden via e-mail enkele vragen aan de auteurs, Johan van Hoppe, Eric van der Most en Erwin Rossmeisl.
apr2021
Vader en zoon Hoogendoorn namen stelling tegen de onderdrukking van het vrije woord
In de lente van 1943 valt de beruchte Duitse Sicherheitsdienst drukkerij Hoogendoorn aan de Haarlemse Burgwal binnen. Joop Hoogendoorn en zijn 18-jarige zoon Ad worden gearresteerd wegens het maken van illegaal drukwerk. Joop komt terecht in het Oranjehotel in Scheveningen. Na een schijnproces wordt hij een jaar later op de Waalsdorpervlakte doodgeschoten. Ad wordt naar Duitsland gestuurd. In ‘Joop & Ad Hoogendoorn: Haarlemse drukkers in verzet’ vertelt historicus Jan de Roos het levensverhaal van vader en zoon. We stelden hem via e-mail enkele vragen over zijn boek dat in april 2021 uitgebracht is door Uitgeverij Loutje in Haarlem. Het boek is te bestellen bij Kennemer Boekhandel en elke andere (online) boekhandel.
apr2021
Het Netherlands Carillon zal na 5 mei eindelijk harmonisch klinken
Als dank voor de bevrijding en de Marshallhulp besloot de Nederlandse regering in 1951 een carillon te schenken aan Amerika. Het muziekinstrument met oorspronkelijk 49 klokken kwam terecht in een modernistische klokkentoren vlak naast Arlington National Cemetery, met uitzicht op de Amerikaanse hoofdstad Washington. In ‘Klokken voor Amerika’ beschrijft Diederik Oostdijk de moeizame geschiedenis van het Netherlands Carillon. De schrijver is hoogleraar Engelse en Amerikaanse literatuur aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. We stelden hem via e-mail enkele vragen over zijn boek en over de renovatie van het carillon.
apr2021
Boek over Nederlandse rattenlijn slotstuk van circa 20 jaar onderzoek
In zijn nieuwste boek ‘De Nederlandse Rattenlijn’ beschrijft Jochem Botman hoe verschillende nazi’s gedurende de periode 1945-1955 wisten te ontsnappen naar Zuid-Amerika. De auteur schreef voor deze website artikelen over verschillende naar Zuid-Amerika gevluchte Nederlandse collaborateurs en SS'ers die ook in deze door uitgeverij Aspekt uitgebrachte publicatie aan bod komen. We stelden hem via e-mail enkele vragen over zijn boek dat het slotstuk is van een periode van ongeveer twintig jaar onderzoek.
apr2021
Nederlandse partizanen in Italië: onbegrepen in Nederland, vereerd door Italiaanse kameraden
Tientallen Nederlanders namen in de Tweede Wereldoorlog deel aan de partizanenstrijd in Italië. Zij hebben nooit de erkenning en waardering gekregen waar veel van deze kleurrijke strijders recht op hadden. In het in 2020 verschenen ‘Bandieten, te wapen!’ vertelt Rende van de Kamp hun verhaal. Door dit boek krijgen zij alsnog een plek in de vaderlandse oorlogsgeschiedenis en dat levert opzienbarende verhalen op. We stelden auteur via e-mail enkele vragen over deze publicatie.
apr2021
Verloop van de oorlog in beeld gebracht met 50 pamfletten
In maart 2021 verscheen het boek 'Bekanntmachung/Bekendmaking'. In deze publicatie vertelt Erik Schaap het Nederlandse oorlogsverhaal aan de hand van vijftig nazistische pamfletten die tussen 1940 en 1945 de muren van de Zaanstreek vulden. We stelden de schrijver via e-mail enkele vragen over dit boek.
apr2021
In Engelse wateren omgekomen oom werd niet vergeten
Op 26 maart 2021 verscheen ‘Mijnenvegen tegen wil en dank’ van Mia van Niekerk. Het eerste exemplaar is in klein gezelschap aangeboden op het kantoor van de mijnendienst in Den Helder aan groepscommandant Eric Toebast. Het boek vertelt het persoonlijke verhaal van Han van Niekerk, seiner op mijnenveger MS Marken I in de Tweede Wereldoorlog. Hij is de oom van de schrijfster, aan wie wij enkele vragen via e-mail stelden.
mrt2021
Hoe een Joodse familie ontsnapte aan de fuik van de nazi’s
An Huitzing (Gorinchem, 1952) publiceerde samen met Tamara Becker ‘Op de foto in oorlogstijd -Studio Wolff, 1943’ (Lecturis 2017) met meer dan 200 familiegeschiedenissen bij teruggevonden fotoportretten. Een ontmoeting op de tentoonstelling over Studio Wolff in 2017 in het Holocaustmuseum leidde tot het onderzoek naar de oorlogsgeschiedenis van de familie De Hoop. Hierover gaat haar nieuwste boek, getiteld ‘Spartelend aan de fuik ontkomen’. Het gaat over hoe tientallen leden van een Joodse familie de Tweede Wereldoorlog overleefden. We stelden de schrijfster via e-mail enkele vragen over haar boek.
feb2021
Omgaan met de Tweede Wereldoorlog via gaming
Pieter Van den Heede promoveerde aan de Erasmus School of History, Culture and Communication (ESHCC) in Rotterdam. In zijn proefschrift richt hij zich op hoe de Tweede Wereldoorlog wordt verbeeld in digitale games. Hij onderzoekt hoe games net als andere mediavormen bijdragen aan hoe de geschiedenis van de oorlog, inclusief de Holocaust, beleefd wordt. Met een groot publiek hebben games volgens hem potentieel een grote impact op hoe mensen vandaag nadenken over de Tweede Wereldoorlog. We stelden hem via e-mail enkele vragen over zijn proefschrift.
feb2021
Lex en haar familie mogen niet vergeten worden
Elise Wensvoort-Oranje publiceerde recent haar nieuwe boek, getiteld ‘De zoektocht naar Lexa’. Het gaat over een driejarig Joods meisje uit Amsterdam, genaamd Lexa Nordheimer, dat met haar ouders en grootouders eerst naar Westerbork en later naar Bergen-Belsen wordt getransporteerd. We stelden de schrijfster enkele vragen via e-mail.
jan2021
Het verzwegen verhaal van een propagandatekenaar aan het Oostfront
Tijdens de Tweede Wereldoorlog meldden zo’n 25.000 Nederlanders zich als vrijwilliger bij de Waffen-SS om aan het Oostfront tegen het communisme te vechten. Bij dit Legioen voegde zich een groep Nederlandse Kriegsberichter (oorlogsverslaggevers), die de ‘heldendaden’ in beeld moesten brengen voor het Nederlandse publiek. Een van hen was Willem Zwagers (1905-1975). Aan het Russische en het Nederlandse front maakte hij propagandatekeningen voor Nederlandse kranten en nationaalsocialistische tijdschriften. Onno Lassooy schreef over deze man een boek, getiteld 'Getekend voor het leven'. Wij stelden hem via e-mail enkele vragen over deze publicatie.
dec2020
Een boek als monument voor honden in oorlogstijd
In januari 2021 verschijnt het boek 'Bomhond, showhond of poulet' van André Heuzer. Een tijdsdocument over de rol van honden in de Tweede Wereldoorlog, van militair gebruik tot showhond. De schrijver is journalist en communicatieadviseur en schrijft al een aantal jaren voor Dogzine en daarvoor voor De Hondenwereld. Buiten het schrijven om zijn zijn vier honden en het rondtrekken in Europa met zijn echtgenote en honden zijn grote liefhebberij. 'Bomhond, showhond of poulet' is het eerste deel in de serie 'Honden in de geschiedenis' waarin de hond en zijn rol in de cultuurgeschiedenis centraal staat. We stelden hem via e-mail enkele vragen over dit boek.
nov2020
Fotorolletjes vol ontroerende en schokkende verhalen
Tussen begin januari en eind september 1943 fotografeerde Annemie Wolff-Koller 440 personen in haar studio-aan-huis op de Noorder Amstellaan 157 te Amsterdam. Veel van haar cliënten droegen Jodensterren en kwamen voor foto's voor valse papieren: de sterren kwamen wel op het negatief, maar niet op de afdruk die de klant meekreeg. Anderen kwamen voor herinneringsfoto's, bijvoorbeeld omdat zij onderdoken of omdat zij vreesden elkaar kwijt te raken als ze op transport gingen. Er kwamen ook veel mensen zonder sterren, die foto's van hun baby of zelfs hun hond of kat lieten maken.
okt2020
'Slechte figuren zijn vaak de leukste om te volgen'
Michiel Janzen schrijft factionverhalen die dicht tegen de werkelijkheid aan schuren. Zijn recente boek, 'De jacht op de Führer', speelt zich af in Berlijn in het voorjaar van 1945. Adolf Hitler roept de hulp in van zijn favoriete commando, Otto Skorzeny, om hem te helpen ontsnappen uit zijn bunker in de belegerde stad. Eerder publiceerde Michiel 'Hitlers geheime Ardennencommando', waarin diezelfde Skorzeny ook een rol speelt. We stelden de schrijver via e-mail enkele vragen over zijn nieuwste boek en zijn werk als thrillerschrijver.
sep2020
Vlogs van Oorlogsmuseum Overloon maken de collectie net iets toegankelijker
Na het afgelopen voorjaar wekenlang gesloten te zijn geweest vanwege de coronamaatregelen is Oorlogsmuseum Overloon sinds 1 juni weer geopend voor bezoekers. Gedurende de lockdown hebben de medewerkers van het museum niet stil gezeten. Met medewerker Luuk Weerts als presentator werden op het YouTube-kanaal van het museum verschillende vlogs uitgebracht over objecten en verhalen uit het museum. We stelden Luuk via e-mail hierover enkele vragen.
sep2020
Het sterke geloof van RAF-veteraan John Henry Meller
TracesOfWar-medewerker Wijnand de Gelder recenseerde onlangs het boek ‘The Boy With Only One Shoe’ van RAF-veteraan John Henry Meller (1924). In zijn vroege jeugd is de schrijver op driejarige leeftijd door kokend water ernstig verbrand geraakt met derdegraads brandwonden. Hier beleefde hij naar eigen zeggen een bijna-doodservaring: hij zag een gloeiend licht en een trap tot ver in de wolken. Al klimmende en klimmende zag hij in een poort een soort van engel. Die wilde hem niet in de hemel binnenlaten: You can’t come in – because you only have one shoe!
sep2020
Blijven zingen of zwijgen? Utrechtse koren in bezettingstijd
Hoe kwamen de koren de Tweede Wereldoorlog door? Gerard Maassen en Frederiek Eggink hebben daar onderzoek naar gedaan, in het bijzonder naar de oorlogsgeschiedenis van de vier grote koren die destijds het Utrechtse koorleven domineerden, alsmede de koepelorganisaties waarvan zij deel uitmaakten: Toonkunst Utrecht, de Koninklijke Oratorium Vereniging (Kerkgezang), de Utrechtse Oratorium Vereniging en de Koninklijke Utrechtse Mannenzang Vereniging (opgeheven in 1962). De geschiedenissen bleken verrassend divers te zijn. Het onderzoek heeft geleid tot een boek dat in maart 2020 is gepubliceerd. Via e-mail stelden we Gerard Maassen enkele vragen hierover.
sep2020
Hoe het verhaal van Horsa 166 en het 13de Peloton door de tijd reist
'No Return Flight' vertelt over de speurtocht van auteur Haks Walburgh Schmidt naar de inzittenden van het Horsa-zweefvliegtuig 166 dat op 18 september 1944 bij Arnhem landt. De manschappen die voet op Nederlandse bodem zetten, behoorden tot het Britse 13de Peloton van het 1 Airborne Border Regiment. Een bijna 20 jaar durende speurtocht, die uiteindelijk geleid heeft tot een aangrijpend beeld van de Slag bij Arnhem. In de boeiende verhalen van voor, tijdens en na de strijd staan het menselijke aspect en de persoonlijke beleving van de militairen centraal. Naar aanleiding van de 76-jarige herdenking van de Slag om Arnhem stelden we Haks Walburgh Schmidt via e-mail enkele vragen over zijn boek.
aug2020
Podcast Oorlog op de Flank neemt luisteraars mee naar het slagveld van toen
Ruim een jaar geleden begon het Nederlands Instituut voor Militaire Historie zijn herdenking van 75 jaar bevrijding met de lancering van het tijdschrift Vrij!. Hierna publiceerde de organisatie een maandelijkse online krant waarin de ontwikkelingen rondom de bevrijding, in al haar facetten, te volgen waren. In interessante artikelen, maar zeker ook in bijzondere films, podcasts, kaarten, foto’s en nog veel meer. In september volgt nog een laatste podcast in het kader van 75 jaar bevrijding. Over de samenstelling van de serie podcasts, getiteld Oorlog op de Flank, stelden we Lianne van den Doel, de initiatiefnemer, bedenker en projectleider van de podcasts, via e-mail enkele vragen.
jul2020
Hoe battlefield-gids Joël Stoppels 75 jaar vrijheid beleefde in coronatijd
Joël Stoppels is battlefield-gids en oprichter van Battlefield Tours. Hij heeft een studie gedaan naar verschillende geallieerde operaties tijdens de Tweede Wereldoorlog in Nederland. Door middel van de Battlefield Tours wil hij de kennis delen met mensen die geïnteresseerd zijn in de Tweede Wereldoorlog. “De zware strijd in Nederland verdient het om niet vergeten te worden,” vindt Stoppels. Onder de naam Battlefield Tours Groningen begon hij in de zomer van 2012 met zijn rondleidingen. We stelden hem enkele vragen over hoe hij de vieringen van 75 jaar vrijheid de afgelopen weken in coronatijd beleefd heeft.
mei2020
Op zoek naar sporen van de oorlog in Leiden
In Leiden en omgeving zijn nog steeds veel plekken te vinden met zichtbare sporen uit de Tweede Wereldoorlog. Het gaat niet alleen om (resten van) bunkers, loopgraven en tankgrachten, maar ook om oorlogsschade op bomen of gebouwen en andere littekens in de stad. Op andere plekken is in de oorlogsjaren iets bijzonders gebeurd zonder een spoor na te laten. Ooggetuigenverslagen of foto’s kunnen deze verborgen oorlogsgeschiedenis zichtbaar maken. Het zijn vaak bekende plekken waar je met andere ogen naar kijkt, zodra je weet wat zich daar in de oorlog heeft afgespeeld.
apr2020
"Diep in de kern klopt er iets niet aan hoe wij herdenken"
Tijdens de Bachelor en Master American Studies aan de Rijksuniversiteit Groningen specialiseerde Sebastiaan Vonk zich in hoe oorlogen en andere gebeurtenissen herdacht worden. Dat resulteerde in de (Engelstalige) afstudeerscriptie War is Hell, but Damned Exciting. De scriptie gaat aan de hand van battlefield tourism aan de slag met de vraag of omgang met de geschiedenis inderdaad herhaling van die geschiedenis kan voorkomen. De scriptie werd genomineerd voor de Theodore Roosevelt American History Award en is inmiddels uitgegeven. We stelden Sebastiaan via e-mail enkele vragen over zijn scriptie.
apr2020
De duurste én slechtst bekeken propagandafilm van de nazi’s
Na eerdere boeken over onder meer kerst in de Tweede Wereldoorlog en een SS-officier die probeerde de Holocaust te stoppen, publiceerde TracesOfWar-medewerker Kevin Prenger recent het boek Kolberg, over de laatste propagandafilm van de nazi’s en de opkomst en ondergang van de gelijknamige stad. Joseph Goebbels was nauw betrokken bij de totstandkoming van deze film die in Duitsland nog altijd verboden is. Geschiedeniswebsite Historiek stelde Kevin Prenger enkele vragen over het originele onderwerp van zijn nieuwste boek.
apr2020
Gecrasht in de vijandige natuur van Nederlands Nieuw Guinea
In de zomer van 1944 was niet alleen Normandië het toneel van de oorlog tegen een genadeloze bezetter. Ook in de Oost leverden de geallieerden strijd. In Nederlands Nieuw Guinea vochten Amerikanen, Australiërs en Nederlanders zij aan zij tegen de Japanners. In zijn nieuwe boek KAIS vertelt Bas Kreuger het verhaal van een een minder bekende, maar desalniettemin razend interessante geschiedenis die zich afspeelt aan dit oorlogsfront.
mrt2020
Mediagenieke verhalen uit Hitlers Derde Rijk
Eind maart verschijnt een nieuw boek van Sjoerd de Boer, getiteld “Een cadeautje van de Führer”. De geschiedenis van het Derde Rijk zit vol onbekende en bijna vergeten verhalen die niet zouden misstaan in een roddelblad. Verschillende van deze verhalen worden in dit boek behandeld. We stelden de auteur via e-mail enkele vragen over deze publicatie die verschijnt bij uitgeverij Just Publishers.
mrt2020
Gewone mensen als gewelddadige handlangers van de bezetter
Op 7 april verschijnt bij uitgeverij Omniboek “In dienst van de nazi’s” over gewone mensen als gewelddadige collaborateurs. Auteur Paul van de Water gaat op zoek naar antwoorden in de levensloop van elf Nederlandse daders. Wat zijn radicaliseringsfactoren geweest in hun gezin, milieu of werk? Hoe gingen ze te werk tijdens de bezetting, welke misdrijven hebben ze gepleegd? En hoe verliep hun rechtsgang na de oorlog? Op basis van nieuw onderzoek brengt Van de Water schrijnende verhalen en schokkende feiten aan het licht. De schrijver is als promovendus verbonden aan de Universiteit van Amsterdam en aan het NIOD. Zijn promotieonderzoek gaat over extremistische collaborateurs tijdens de bezetting van Nederland (1940-1945). We stelden hem via e-mail enkele vragen over zijn boek en onderzoek.
feb2020
Oorlogsgraven als krachtig middel om het verhaal van de oorlog te vertellen
Funerair erfgoed, de herinnering aan de dood. Welke gebeurtenissen in de geschiedenis zijn belangrijk geweest in onze omgang met het sterven van de mens? En welke sporen zien we daarvan terug in onze omgeving? De recent uitgebrachte ‘Canon van het Nederlands Funerair Erfgoed’ geeft kort en bondig inzicht in hoe Nederlanders door de eeuwen heen hun doden hebben begraven. In 32 vensters schreven verschillende auteurs op verzoek van stichting Dodenakkers.nl een funerair perspectief op ons verleden. De canon bevat twee vensters over de Eerste Wereldoorlog, drie vensters over de Tweede Wereldoorlog en daarnaast nog een venster over de strijd in Indonesië. We stelden samenstellers Leon Bok en René ten Dam enkele vragen over het boek.
dec2019
Boek met gezichten van Margraten wordt permanent monument op papier
Met het project ‘de Gezichten van Margraten’ wil de Fields of Honor Foundation een gezicht geven aan de militairen die begraven zijn en/of herdacht worden op Amerikaanse Begraafplaats in Margraten. De stichting wil in 2020 ter gelegenheid van 75 jaar vrijheid een boek publiceren, getiteld ‘De Gezichten van Margraten: Zij bleven voor altijd jong’. Enkel bij voldoende belangstelling wordt dit boek gedrukt. We stelden Sebastiaan Vonk, voorzitter van de stichting, via e-mail enkele vragen over dit boek en het gelijknamige project.
dec2019
Via een podcast binnen een half uur op de hoogte van minder bekende WO2-onderwerpen
Recent begon docent Nederlands en burgerschap Thomas Roode met het samenstellen en inspreken van podcasts over de Tweede Wereldoorlog. Twee afleveringen staan reeds online en zijn ook hieronder te beluisteren. We stelden Thomas via e-mail enkele vragen over zijn podcasts.
dec2019
Avonturier Pierre Sweerts was instrument in het grote geheel van de Koude Oorlog
Jochem Botman schreef verschillende artikelen voor deze website, onder andere over Nederlandse nazi-collaborateurs die na de oorlog naar het buitenland ontsnapten. In 2013 verscheen bij uitgeverij Aspekt van hem het boek “De intriges van de gebroeders Sassen”, over de broers die tijdens de oorlog met de nazi’s collaboreerden en na de oorlog uitweken naar Zuid-Amerika. In november 2019 verscheen bij dezelfde uitgever zijn nieuwste boek, getiteld “De Tarzan van Limburg”. Hierin vertelt de auteur over het onwaarschijnlijke leven van de Belgische dubbelspion en meestersmokkelaar Pierre Sweerts. We stelden hem via e-mail enkele vragen over deze publicatie.
dec2019
Ingrepen van de Duitse bezetter in de waterhuishouding waren onverantwoord
Thea en Jan de Roos onderzochten hoe de Noord-Hollandse waterschappen tijdens de Duitse bezetting van Nederland functioneerden. Volgens de gangbare opvatting ging de oorlog geruisloos aan de waterschappen voorbij. In het boek “Geen soldaat kan de polder regeren!” laten de auteurs zien dat het tegendeel het geval is. We stelden via e-mail enkele vragen aan Jan de Roos over dit onderzoek.
dec2019
Vrede en vrijheid zijn niet vanzelfsprekend, je moet er iets voor doen
Fietsers uit Nederland en Duitsland fietsen in 2020 samen “Terug naar Westerbork” om 75 jaar vrede en vrijheid te herdenken. De Stichting Terug naar Westerbork wil hiermee een internationale bijdrage leveren aan de aandacht voor 75 jaar vrede en vrijheid in Nederland en Duitsland. Jongeren moeten worden bereikt met onderwijs en sport, zodat zij de boodschap van vrede en vrijheid door kunnen geven aan toekomstige generaties. We stelden over dit initiatief via e-mail enkele vragen aan de organisatie.
nov2019
De tijd slijt de scherpe kantjes van het foute verleden af
In 2019 verscheen de roman “Hard zijn” van Chris Reinewald. In dit boek worden de ervaringen van een NSB-gezin, tijdens en na de oorlog, alsook de denkwijze van de beschreven NSB’ers, omschreven. De gevolgen van de keuzes die gemaakt zijn, spelen een belangrijke rol. Na de oorlog moet men zwijgen over het “foute” verleden om zo goed en zo kwaad mogelijk mee te kunnen draaien in de maatschappij. We stelden de auteur via e-mail enkele vragen over zijn boek.
nov2019
De oorlog vanuit het perspectief van de man die heeft gevochten
In het voorjaar van 2019 verscheen bij uitgeverij S.I. Publicaties het boek De leeuwen van Carentan over het Fallschirmjäger-Regiment 6 gedurende de periode 1943-1945. We stelden de auteur, Volker Griesser, enkele vragen via e-mail. De hieronder staande vragen en antwoorden werden vertaald vanuit het Engels door Arnold Schunck.
sep2019
Openhartig over 'goed en fout' in Heemskerk
Heemskerkers tussen goed en fout is een boek over plaatselijke historie: Heemskerk in de Tweede Wereldoorlog. Geschreven over de ‘foute’ bevolking van toen. Jan de Roos (1950) is een oud-inwoner van Heemskerk en heeft geschiedenis gestudeerd. Daarnaast heeft hij eerder gepubliceerd over de oorlog: over een NSB-burgemeester, over het waterschap in de oorlog en over de burgemeesters van Heemskerk tijdens de oorlog. We stelden de auteur enkele vragen over zijn onderzoek en zijn nieuwste boek.
sep2019
Bewondering voor de moed en morele standvastigheid van een Limburgse verzetsman
Jo Lokerman (1901-1945) is een relatief onbekende Limburgse verzetsman. Zijn biografie werd geschreven door Marie-Cécile van Hintum en in april 2019 gepubliceerd. We stelden haar enkele vragen over haar onderzoek en boek.
jun2019
Onderzoek naar executie in Zwolle haalt pijnlijke herinneringen boven
In mei verscheen het boek “Executie aan de Meppelerstraatweg” van geschiedenisstudent Samuel de Korte. Hij onderzocht wat er zich in Zwolle op 31 maart 1945 heeft afgespeeld toen vijf mannen aan de Meppelerstraatweg werden doodgeschoten. We stelden hem via e-mail enkele vragen over zijn boek en onderzoek.
jun2019
Overleven en vergeven, de Holocaustmemoires van Manny Steinberg
In 2015 interviewde Liesbeth Heenk van Amsterdam Publishers twee keer Holocaustoverlevende Manny Steinberg. Zijn autobiografie, getiteld ‘Outcry Holocaust Memoirs’, verscheen dat jaar bij haar uitgeverij. De schrijver werd geboren in Radom in Polen op 31 mei 1925. Hij stierf in hetzelfde jaar als waarin deze interviews plaatsvonden en zijn boek uitkwam, in Los Angeles op 21 december 2015. De onderstaande interviews zijn voor TracesofWar.nl vertaald door Joshua Rijsdam.
jun2019
Rough Guides treedt in de voetsporen van de bevrijders
Op 1 juli 2019 presenteren de Liberation Route Europe Foundation en Rough Guides een reisboek over de bevrijding van Europa tijdens de Tweede Wereldoorlog. De publicatie bevat honderden locaties in verschillende landen en is getiteld Travel the Liberation Route Europe. TracesOfWar.nl stelde de auteurs, Nick Inman en Joe Staines, enkele vragen via e-mail. De tekst is vertaald door Nadia Guntlisbergen.
apr2019
"Hitler was een zeer berekende manipulator en charismatische toneelspeler"
In maart 2019 verscheen een bijgewerkte herdruk van het boek Hitler 1889-1945, een tiran in beeld van dr. Hendrik van Capelle dr. Arie Pieter van de Bovenkamp. We stelden de auteur via e-mail enkele vragen over deze publicatie.
apr2019
Nederlandse marine was kansloos tijdens de Tweede Wereldoorlog
Onlangs verscheen het 1e deel van het naslagwerk Nederlandse marineschepen 1939-1945, geschreven door Peter Kimenai. We stelden de auteur via e-mail enkele vragen over zijn nieuwe boek. Een recensie volgt later nog.
mrt2019
Poolse vliegeniers vochten voor de vrijheid van anderen
Op TracesOfWar.nl bespraken we onlangs het door Pen & Sword uitgegeven boek The Polish 'Few' van schrijver Peter Sikora. Het gaat over Poolse vliegeniers tijdens de Slag om Engeland. We stelden hem via e-mail enkele vragen.
mrt2019
"De rol van het Nederlandse verzet in de oorlog is totaal onderschat"
Recent verscheen bij de Britse uitgeverij Pen & Sword het boek The Dutch Resistance Revealed. TracesOfWar-medewerker Wijnand de Gelder recenseerde het boek en stelde de schrijfster, Jos Scharrer, via e-mail enkele vragen over haar boek.
nov2018
De ellende van de oorlog en de vrolijkheid van Kerstmis
STIWOT-medewerker Kevin Prenger publiceert al enkele jaren historische kerstverhalen op deze website en Historiek.net. Recent verscheen van zijn hand het boek Kerstmis onder vuur. Prenger beschrijft daarin de omstandigheden waaronder tijdens de Tweede Wereldoorlog kerst werd gevierd, door militairen, burgers en kampgevangenen. Te midden van het oorlogsgeweld bleef Kerstmis volgens de auteur een hoopvol baken van westerse beschaving. Geschiedeniswebsite Historiek.net stelde Kevin enkele vragen over zijn nieuwe boek:
jun2018
Jan Willem ter Braak: the spy who died out in the cold
Jan Willem van den Braak (Tilburg 1952) woont sinds 1993 in Den Haag. Hij was tot 2013 directielid van de landelijke ondernemingsorganisatie VNO-NCW. In mei 2017 verscheen van zijn hand een biografie over een Haagse jongeman, die in 1940 spion voor de Duitsers werd onder de naam Jan Willem ter Braak. De titel van dit boek is 'Spion tegen Churchill' (WalburgPers 2017), met een voorwoord van Ad van Liempt. Een jaar later verscheen nog een boek over de spionageoperatie, waaraan Ter Braak deelnam, alsmede met enkele aanvullingen op het eerste boek. De titel van dit boek is 'Zij spioneerden tegen Engeland: Operatie Lena (1940-1941): tot mislukken gedoemd' (Aspekt 2018), met een voorwoord van de Abwehr-expert Etienne Verhoeyen.
jun2018
"Een mini-De Jong geïllustreerd met poststukken"
Het boek 'The Paper Trail' van Kees Adema en Jeffrey Groeneveld vertelt de geschiedenis van Nederland en zijn koloniën tijdens de Tweede Wereldoorlog aan de hand van postmateriaal.Op 30 maart 2018 is dit ruim 700 pagina’s tellende boek over Nederland en de overzeese gebiedsdelen tijdens de Tweede Wereldoorlog gepresenteerd. Aan de hand van poststukken, brieven, foto’s en andere papieren bronnen vertellen de auteurs het verhaal van de oorlog vanuit een sociaal-filatelistisch perspectief. Voor TracesofWar.com stelden we Jeffrey Groeneveld een aantal vragen over dit boek.
mei2018
Van de onderbroek van Rudolf Hess tot de Goliath tank
Roger Moorhouse is een Britse historicus van wie eerder de boeken ‘Hitler, de aanslagen’ en ‘Duivelspact’ in Nederland werden uitgegeven. Onlangs verscheen bij Just Publishers de Nederlandse vertaling van zijn nieuwste boek, getiteld ‘Hitlers Derde Rijk in 100 voorwerpen’. Hierin beschrijft de schrijver de politieke, sociale en militaire geschiedenis van nazi-Duitsland aan de hand van 100 voorwerpen die elk een ander facet belichten van de naziperiode. Voor TracesofWar.com stelden we de schrijver een aantal vragen over dit boek.
okt2017
Het verhaal over 'de nazi-Titanic' dat Robert P. Watson moest vertellen
Hieronder een Q&A met Robert P. Watson, de auteur van “The Nazi Titanic”. In zijn boek vertelt hij over de geschiedenis van het schip Cap Arcona dat in de laatste dagen van de Tweede Wereldoorlog door Britse gevechtsvliegtuigen tot zinken werd gebracht, waarbij 4.500 gevangenen van concentratiekamp Neuengamme om het leven kwamen.
sep2017
Project over Afro-Amerikaanse soldaten krijgt internationaal vervolg
Door: Vincent Krabbendam
jun2017
Illegale moorden in Auschwitz
WOII-kenner Kevin Prenger schreef 'Een rechter in Auschwitz' over de SS-rechter Konrad Morgen. In 1943 bezocht deze rechter concentratiekamp Auschwitz om – hoe gek dat ook klinkt – onderzoek te doen naar misstanden in het kamp. Aanleiding was een vanuit het kamp verzonden pakketje met goudklompen, dat door de douane werd onderschept. In het kamp ontdekte Morgen dat de smokkelzaak het topje van de ijsberg was: kampbewakers maakten zich massaal schuldig aan diefstal en corruptie. Terwijl in de gaskamers van nazi-Duitsland miljoenen Joden vermoord werden, houdt Konrad Morgen zich bezig met het verzamelen van bewijs van ‘illegale’ moorden. Geschiedeniswebsite Historiek stelde auteur Kevin Prenger een aantal vragen over zijn bijzondere boek.
nov2016
De SS'er die probeerde de Holocaust te stoppen
WOII-kenner en STIWOT-medewerker Kevin Prenger schreef recent een boek over Kurt Gerstein. Een SS’er die tijdens de oorlog Zyklon-B leverde aan de vernietigingskampen, maar tegelijkertijd de wereld wilde waarschuwen voor de uitroeiing van de Joden. Zijn bijzondere verhaal werd door Prenger vastgelegd in het boek De boodschapper uit de hel. Geschiedeniswebsite Historiek stelde een paar vragen aan de auteur:
apr2016
Het fascinerende van het alledaagse
Nieske Vergunst en Lisanne Mathijssen schreven het boek ‘Oorlogsbrieven’, gebaseerd op de brievenwisseling die de opa van Vergunst en zijn familie in de hongerwinter voerden. Het boek maakt inzichtelijk wat gewone mensen van dag tot dag meemaakten in deze moeilijke tijd. Daar blijkt voor de lezers van nu een zekere herkenbaarheid in te schuilen.
feb2016
Voetballen in oorlogstijd
Harry Walstra schreef het boek 'We proberen weer gewoon te doen...voetballen in oorlogstijd.' De titel is een citaat van een sportjournalist, opgetekend net na de capitulatie in mei 1940. Natuurlijk verliep er de jaren nadien weinig zoals het voorheen ging. De verhalen in het boek illustreren dat. Ze gaan over voetballers en voetbalclubs die op allerlei manieren met de oorlog te maken kregen. Oude voetbalhelden werden afgeschreven omwille van hun Joodse afkomst. Anderen werden kampcommandant of SS'er, verzetsman of collaborateur. De één kon vluchten, de ander kwam om. Ook de manier waarop er op wat men in de oorlog deed of naliet werd teruggekeken, verschilt van geval tot geval. Maar het voetbal ging eigenlijk altijd door.
mrt2015
Altijd last van het eigen oorlogsverleden
Filmmaker Herbert Curiël droeg zijn eigen oorlogsverleden lang met zich mee. Mede om anderen te waarschuwen voor het maken van ingrijpende keuzes op jonge leeftijd, maar ook omdat hij zich nog altijd miskend en schuldig voelt, besloot hij uiteindelijk toch zijn verhaal te vertellen. Hans Polak maakte, samen met Marga van Praag, over Herbert Curiël de documentaire ‘Kindsoldaat van Hitler’.
sep2014
"Logic is a human condition" (interview met Robert Kershaw)
Naar aanleiding van het verschijnen van zijn nieuwe boek, “De Straat”, werd de Britse schrijver Robert Kershaw geïnterviewd door Go2War2.nl-medewerker Frans van den Muijsenberg.
jul2014
Het fascinerende verhaal van Josef Ganz
Van de Volkswagen Kever weten veel mensen niet beter of deze auto is in opdracht van Adolf Hitler door Ferdinand Porsche ontworpen. Paul Schilperoord stuitte echter op het verhaal dat de Joodse ingenieur Josef Ganz de geestelijk vader was van het concept waar de nazi’s mee aan de haal gingen. Uitgebreid onderzoek wees uit dat dit inderdaad het geval was. Ganz legde het fundament voor de auto die meer dan 21 miljoen keer werd geproduceerd, maar hij kreeg er nooit de erkenning voor. Met zijn boek ‘Het geheim van Hitlers Volkswagen – het geesteskind van de Joodse ontwerper Josef Ganz’ vertelt Schilperoord het verhaal van Ganz.
jun2014
Gezocht: slachtoffers van het bombardement
In 2015 zal op een nader te bepalen locatie in Rotterdam de tentoonstelling ‘De Aanval – Rotterdam onder vuur, 10-14 mei 1940’ te zien zijn. Onderdeel van de expositie zijn de namen, gezichten en verhalen van zoveel mogelijk van de circa 850 mensen die omkwamen bij het bombardement van 14 mei 1940. Namens Museum Rotterdam houdt conservator en projectleider Liesbeth van der Zeeuw zich met het verzamelen van die namen bezig.
mei2014
Op zoek naar O’Neill uit Detroit
Het kerven van boodschappen in bomen is misschien wel zo oud als de mensheid zelf. Als de boom er geen schade van ondervindt blijft zo’n boodschap lang zichtbaar. Dat boomkerven in de Tweede Wereldoorlog ook gebeurde zal geen verbazing wekken. Een soldaat kon laten weten op die plek geweest te zijn; voor anderen was het een manier om zich (anoniem) ergens voor of tegen uit te spreken. De belangstelling van Bas Visscher van Konijnenberg bos en groen uit Eerbeek werd gewekt toen hij in diverse beuken initialen aantrof die na enig onderzoek uit de Tweede Wereldoorlog bleken te stammen. Toen met deze vondst de publiciteit werd gezocht was de respons overweldigend. Daarom werd Bart van Hout aangetrokken om in het kader van zijn afstudeerstage nader onderzoek te doen naar uit oorlogstijd stammende inscripties in bomen.
apr2014
Elsa moet haar verhaal kwijt
De 32-jarige Elmer den Braber schreef met Mijn vader was een NSB’er zijn debuutroman. Hij vertelt in dit boek het verhaal van Elsa Aaldering, de dochter van een NSB’er die aan het einde van haar leven haar verhaal wil doen.
mrt2014
‘Erkenning voor Damslachtoffers 7 mei 1945’
Dat het mis ging op 7 mei 1945 op de Dam in Amsterdam is duidelijk. Mensen kwamen bijeen om te vieren dat de Duitse bezetting ten einde was gekomen. Over de precieze toedracht zal wellicht nooit echt duidelijkheid komen, maar het is een feit dat Duitse soldaten op de menigte schoten. Daarbij raakten mensen gewond en kwamen anderen om het leven. Tot voor kort werd altijd aangenomen dat er 19 tot 22 doden vielen. Na heel wat onderzoek staat de teller bij de Stichting Memorial 2015 Damslachtoffers 7 mei 1945 echter al op dertig. En daarmee is het einde nog niet in zicht, zo denken voorzitter Johan Wieland en onderzoekster Ludmilla van Santen.
feb2014
Nog één keer naar Sobibor
Jules Schelvis ging op 1 juni 1943 met ruim 3.000 andere Joden op transport vanuit Westerbork. Bestemming: vernietigingskamp Sobibor. Uiteindelijk overleefde hij als enige van dat transport de oorlog. Het herdenkingsconcert ‘Er reed een trein naar Sobibor’ vertelt het verhaal van het transport zoals Schelvis het beleefde. Nadat het vorig jaar zeven maal werd opgevoerd in Nederland wil men in de loop van dit jaar een korte buitenlandse tournee maken. Daarvoor hopen Schelvis, muzikant en dirigent Jan Vermaning en andere betrokkenen onder meer middels crowdfunding het benodigde bedrag bijeen te krijgen.
feb2014
'Alle musea trots op hun bijdrage'
Voor de tentoonstelling ‘De Tweede Wereldoorlog in 100 voorwerpen’ maakte journalist en auteur Ad van Liempt een selectie van objecten uit de collecties van 25 Nederlandse oorlogs- en verzetsmusea. Deze werden aangevuld met voorwerpen uit privébezit en vormen tezamen een beeld van de Tweede Wereldoorlog zoals die door de Nederlanders werd ervaren. Van een noodkacheltje en wapens tot de laarzen van een kampcommandant, en van een fiets met houten band en allerlei documenten tot een ring, een vermommingsbril en uiteraard de tot op het laatst geheim gehouden knikkerverzameling van Anne Frank. Die geheimhouding staat in de ogen van Van Liempt voor de sterke mate van samenwerking inzake deze tentoonstelling, die tot en met 5 mei te zien is in de Kunsthal Rotterdam
nov2013
Het kamp in en na de oorlog
Vandaag wordt in Nationaal Monument Kamp Vught de laatst overgebleven authentieke barak officieel geopend. Barak 1B herbergt een tentoonstelling over alle gebruikersgroepen die het gebouw heeft gekend. Dat waren niet alleen gevangenen van de Duitse bezetters in 1943 en 1944, maar later ook Duitse evacués, NSB’ers en (vermeende) collaborateurs. Vanaf 1951 deden 1B en alle andere barakken dienst als Moluks woonoord. De verhalen van deze groepen worden in Barak 1B verteld.
sep2013
De ontwrichtende uitwerking van een kamp op een dorp
Boyd van Dijk won vorig jaar de Erik Hazelhoff Jong Talentprijs voor zijn scriptie over Kamp Vught en hoe de inwoners van Vught daar mee omgingen. Die prijs houdt in dat de scriptie in kwestie wordt uitgebracht als publieksboek. En dat boek, Leven naast het kamp, is nu verschenen.
mrt2013
Oorlogsfilm waarin geen schot wordt gelost
Stefan Rops is in het kader van zijn afstuderen aan de Hogeschool voor de Kunsten in Utrecht scenarist en regisseur van de film 'Mei 1940’, die zich afspeelt aan de Grebbelinie gedurende de dagen dat Nederland door Duitsland werd aangevallen. Momenteel probeert Rops door middel van online crowdfunding aanvullende financiële middelen te werven, met als einddoel een film die er goed uitziet en mensen prikkelt om na te denken over wat er eigenlijk is gebeurd in die vijf dagen in mei 1940.
jan2013
'Het is een heel ander boek geworden'
In april van dit jaar verschijnt de rijkelijk aangevulde en geheel herziene editie van Ook gij behoort bij ons, het boek van Alex Dekker over het Nationalsozialistisches Kraftfahrkorps (NSKK). En het zal waarschijnlijk zijn laatste werk niet zijn als het om aan de Tweede Wereldoorlog gerelateerde thema’s gaat.
nov2012
Een boek van binnenuit
Peter de Knegt schreef het boek De jongste van de achttien doden over George den Boon, die in 1941 op slechts 21-jarige leeftijd door de bezetter werd gefusilleerd vanwege zijn verzetsactiviteiten. Daarmee is dit het tweede boek dat De Knegt over een ‘oorlogsonderwerp’ schreef, nadat enkele jaren geleden al Olinka verscheen. De auteur vertelt over de totstandkoming van beide werken.
jul2011
"Het is terecht dat Demjanjuk veroordeeld is"
Rob Fransman, geboren op 14 juni 1940 in Den Haag, werd in 1943 gescheiden van zijn ouders en broer om naar een onderduikadres te worden gebracht. Hij en zijn broer overleefden via een aantal onderduikadressen de oorlog. Zijn ouders werden op hun onderduikadres gearresteerd en belandden via Westerbork in Sobibor, waar ze op 9 april 1943 werden vermoord. De onderduikperiode had op Fransman een enorme impact. Hij beschrijft zichzelf voor die periode als getraumatiseerd, verlegen en met oncontroleerbare woede-uitbarstingen. Hij ging wonen bij familie in Amsterdam, de stad waar zijn ouders oorspronkelijk vandaan kwamen. Bij de oom en tante waar hij was ondergebracht, was hij echter niet te handhaven, zodat hij na een paar jaar terechtkwam in een tehuis voor oorlogswezen. De eerste jaren veranderende er niet veel. Pas als jong volwassene en toen hij zijn latere vrouw, een overlevende van het concentratiekamp Bergen-Belsen, ontmoette, kreeg hij zijn leven op de rails. Hij werd daarna een succesvol zakenman in Amsterdam, waar hij nog steeds woont. Enkele van zijn kinderen en kleinkinderen woonden lang in Israël. Ze hebben in Tel Aviv de beschikking over een woning, zodat ze ook daar veel verblijven.
apr2011
"Het is een monumentje voor mijn opa"
Alex Dekker (Alkmaar, 1971) studeerde in Amsterdam geschiedenis en woont en werkt weer in zijn geboortestad, waar hij leraar maatschappijleer en Duits is. In zijn vrije tijd studeert hij aan de Universiteit van Amsterdam Duitse taal en cultuur. Hij heeft in 2006 in eigen beheer Ook gij behoort bij ons uitgegeven, waarin hij de geschiedenis van Nederlanders bij het NSKK (Nationalsozialistische Kraftfahrkorps) beschrijft. In een recensie op deze site werd het boek beschreven als verplichte kost en gewaardeerd met vijf sterren. Voor zijn huidige uitgever werkt Alex Dekker momenteel aan een herziene uitgave van dit boek. Daarnaast heeft een andere uitgever hem gevraagd een populair-wetenschappelijk boek te schrijven over Adolf Hitler. Onlangs verscheen van Alex Dekker het boek Mijn opa was een Duitser, dat recentelijk op de site al is gerecenseerd. De recensent had naar aanleiding van het boek en de recensie in Amsterdam een interview met de auteur.
dec2010
"Eerherstel voor Dirk Frans Pont is niet aan de orde"
Jan de Roos (Hilvarenbeek, 1950) studeerde geschiedenis aan de Rijksuniversiteit Groningen, waar hij zijn vrouw Thea van Rooden leerde kennen. Samen zaten ze in de redactie van het historische tijdschrift Groniek. Vanaf 1978 werkte De Roos als redacteur binnen- en buitenland bij het Haarlems Dagblad en vanaf 1990 bij het Centrum voor Lokaal Bestuur (CLB), belast met de eindredactie van Lokaal Bestuur, het maandblad voor gemeente- en provinciebestuurders. In datzelfde jaar werd Thea de Roos - van Rooden benoemd tot burgemeester van de Gelderse gemeente Millingen aan de Rijn. Een baan die ze in 1997 verruilde voor die van dijkgraaf in Noord-Holland; in de jaren 2003-2007 was ze burgemeester van de gemeente Gaasterlân-Sleat (ZW-Friesland) en vanaf 2009 bestuurder van het Hoogheemraadschap Rijnland.
jul2010
"Karel Lotsy verdient een rehabilitatie"
Frank van Kolfschooten (Den Haag, 1959) is freelance onderzoeksjournalist. Hij schrijft over wetenschap, sport en geschiedenis. Zijn artikelen verschenen onder meer in NRC Handelsblad, Intermediair en Hard Gras. Van het voetbalblad Hard Gras is hij ook eindredacteur. Hij schreef eerder het boek “Valse Vooruitgang. Bedrog in de Nederlandse Wetenschap”, “De Koningin van Plan Zuid. Geschiedenissen uit de Beethovenstraat” en “De bal is niet rond. Verrassende feiten over voetbal”. Begin 2009 verscheen van hem “De Dordtse Magiër. De val van volksheld Karel Lotsy”, dat op Go2War2.nl werd gerecenseerd. De recensent had op donderdag 8 juli 2010 in Amsterdam naar aanleiding van het boek en de recensie een interview met de auteur.
jun2010
"We hebben heel wat in te halen in onze geschiedschrijving"
Sytze van der Zee (Hilversum, 1939) groeide op tijdens de Tweede Wereldoorlog in een NSB-gezin. Over zijn jeugd en het huis waarin hij opgroeide schreef hij in 1997 “Potgieterlaan 7”, een boek dat lovend werd ontvangen. Van der Zee was als journalist eerst werkzaam als correspondent van NRC Handelsblad in Bonn, Brussel en Washington, was vervolgens adjunct-hoofdredacteur van Elsevier magazine en van 1988 tot 1996 hoofdredacteur van Het Parool. Over zijn tijd bij Het Parool schreef hij het boek “Vogelvrij - De jacht op de Joodse onderduiker”, dat gaat over de omvang en de organisatie van de jacht op Joodse onderduikers tijdens de oorlog. Inmiddels is van het boek de vierde druk verschenen. Het boek werd recentelijk op de site gerecenseerd. De recensent had op woensdag 9 juni 2010 in Amsterdam naar aanleiding van het boek en de recensie een interview met de auteur.
jun2010
"De kritiek op Karel Lotsy is meer dan terecht"
André Swijtink (Aalten, 1960) studeerde geschiedenis aan de Vrije Universiteit in Amsterdam en is nu werkzaam als docent geschiedenis aan een middelbare school in zijn woonplaats Doetinchem. Onlangs herschreef hij zijn proefschrift “In de pas” uit 1992 tot een populair-wetenschappelijke versie die nu onder de titel “Een sportman doet niet aan politiek” in de boekwinkels ligt. Het verhaal in het boek blijft uiteraard hetzelfde, de sportbeoefening tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het boek is recentelijk op de site gerecenseerd. De recensent had op vrijdag 28 mei 2010 in Doetinchem naar aanleiding van het boek en de recensie een interview met de auteur.
Laatste nieuws
- 17:54: Britse veteraan Raymond Whitwell overleden
- 19-11: Verzetsbuurvrouw van Sicherheitsdienst krijgt monument
- 19-11: Ton ontdekt een unieke verzameling brieven uit de Tweede Wereldoorlog
- 17-11: Tekeningen van Britse soldaat uit WOII zijn terug in Herzele
- 17-11: ‘Opa Wiel’ was fout in de oorlog, en daar maakt zijn familie zeker geen geheim meer van
- 17-11: WO2-bommen bij Moordrecht onschadelijk gemaakt, wegen weer vrij
- 17-11: Hoe Gerard (86) met zijn buurjongen de door Duitsers in beslag genomen fiets van zijn vader
- 16-11: Fotoreportage Veterans Day op Flanders Field American Cemetery in Waregem
- 16-11: Bijzondere schenking voor museumcollectie Nationaal Monument Kamp Vught
- 15-11: Tweede Wereldoorlog vormt inspiratie voor deze elektrische motor
Op zoek naar objectieve informatie of actualiteiten over WOII? Wil je je eigen battlefieldtour maken naar de locaties van oorlogen uit het verleden? Of ben je geïnteresseerd in oorlogsonderscheidingen en hun ontvangers? TracesOfWar.nl vertelt u meer!
© STIWOT, 1999-2024. Alle rechten voorbehouden. Privacyverklaring, cookies, disclaimer en copyright