TracesOfWar heeft uw hulp nodig! Elke euro die u bijdraagt steunt enorm in het voortbestaan van deze website. Ga naar stiwot.nl en doneer!

Sicherheitsdienst (SD)

    Een belangrijke component van de SS was de Sicherheitsdienst (SD). Net zoals de Abwehr de Wehrmacht voorzag van inlichtingen deed de SD dit voor de SS. De SD werd opgericht in maart 1931 toen Heinrich Himmler door de groei van de SS het noodzakelijk vond om een inlichtingendienst ten bate van de veiligheid op te richten. Vooral leden van de Allgemeine-SS met enige intellectuele achtergrond werden opgenomen binnen de gelederen van de SD. Voordat Hitler aan de macht kwam, was het vooral de taak van de SD om politieke tegenstanders in de gaten te houden. Bijgehouden werd wanneer politieke tegenstanders vergaderingen en andere bijeenkomsten organiseerden en of er mogelijk aanvallen te verwachten vielen tijdens bijeenkomsten van de NSDAP. Ook evalueerde de SD de veiligheid van de partijleiders, maar hield zij evengoed partijleden in de gaten om een opstand van binnenuit te voorkomen.

    Na de machtsovername kreeg de SD diverse overheidsverantwoordelijkheden en groeide de organisatie uit tot een invloedrijk element dat het machtsblok van de SS en de nationaalsocialistische regering verstevigde. De organisatie werkte nauw samen met de Sicherheitspolizei (Gestapo en Kriminalpolizei) en maakte vanaf 1939 deel uit van het Reichssicherheitshauptamt. Tussen de SD en de Gestapo waren veel overeenkomsten. Beide geheime diensten stonden onder leiding van dezelfde personen en ook hielden beide organisaties zich bezig met dezelfde taak: het opsporen van staatsvijanden. De SD was echter een (contra)spionagedienst met opsporingsbevoegdheden, terwijl de Gestapo een politiedienst was die vooral het arresteren van staatsvijanden als taak had. Onder leiding van Reinhard Heydrich werd er binnen de SD een uitgebreid en krachtig (contra)spionagenetwerk ontwikkeld waarbinnen medewerkers als volgt werden geclassificeerd:

    V-männerVertrauensleuteInformanten die te vertrouwen waren.
    A-männerAgenten Veldmedewerkers (agenten) van de SD.
    Z-männerZubringerSpeciale agenten die de SD informatie verschaften.
    H-männerHelfershelferInformanten die de SD van dienst waren vanwege vooral egoïstische en bedenkelijke motieven.
    U-männerUnzuverlässigeInformanten die beschouwd werden als onbetrouwbaar en corrupt en onder streng toezicht stonden.

    Deze SD-medewerkers hielden zich bezig met het opsporen van vijanden van de staat waaronder communisten, Joden, pacifisten, bedelaars, homosexuelen, prostituees en professionele criminelen. Diverse mensen waren verdacht volgens de normen van de SD en haar medewerkers hielden dan ook dossiers bij van diverse burgers, maar ook van partijleden die onder hun toezicht stonden. In de jaren voor de oorlog confisqueerde de SD eigendommen van Joden om hen te bewegen om te emigreren naar het buitenland. Ook deze emigraties werden gecoördineerd door de SD. Tijdens de oorlogsjaren was de SD intensief betrokken bij de organisatie van de Einsatzgruppen, de ontruiming van de getto’s en de coördinatie van de Endlösung. Tijdens de oorlog hield de organisatie zich tevens bezig met het polsen van de moraal onder de burgerbevolking. In bezette gebieden was de SD betrokken bij acties tegen partizanen.

    SD-medewerkers werkten binnen hun eigen districten: Leitabschnitte en Abschnitte. SD’ers waren daarnaast ook werkzaam binnen de verschillende bezette landen, maar ook daarbuiten. Vanaf 1941 werd de SD als volgt georganiseerd:

    Inland-SD (Deutsche Lebensgebiete) – AMT III van het RSHA.
    De binnenlandse afdeling van de SD was verantwoordelijk voor het vergaren van inlichtingen en het evalueren van de veiligheid in Duitsland. Het was verdeeld in de volgende afdelingen:

    III A Fragen der Rechtsordnung und des Reichsaufbaus
    III A1 Allgemeine Fragen der Lebensgebietsarbeit
    III A2 Rechtsleben
    III A3 Verfassung und Verwaltung
    III A4 Allgemeines Volksleben
    III B Volkstum
    III B1 Volkstumsarbeit
    III B2 Minderheiten
    III B3 Rasse und Volksgesundheit
    III B4 Einwanderung und Umsiedlung
    III B5 Besetzte Gebiete
    III C Kultur
    III C1 Wissenschaft
    III C2 Erziehung und religiöses Leben
    III C3 Volkskultur und Kunst
    III C4 Presse, Schrifttum, Rundfunk
    III D Wirtschaft
    III D1 Ernährungswirtschaft
    III D2 Handel, Handwerk und Verkehr
    III D3 Finanzwirtschaft, Währung, Banken und Börsen, Versicherungen
    III D4 Industrie und Energiewirtschaft
    III D5 Arbeits- und Sozialwesen

    Ausland-SD (Auslandsnachrichtendienst)- AMT VI van het RSHA
    Deze afdeling was de civiele buitenlandse inlichtingendienst van het Derde Rijk. In 1944 nam deze afdeling bepaalde taken van de Abwehr, de Duitse militaire inlichtingendienst, over nadat gebleken was dat de leiding van de Abwehr betrokken was geweest bij de moordaanslag op Hitler door Claus Schenk graf von Stauffenberg. De buitenlandse afdeling was als volgt verdeeld:

    VI A Allgemeine auslandsnachrichtendienstliche Aufgaben
    VI A1 Beauftragter für die Nachprüfung aller nachrichtendienstlichen Verbindungen
    VI A2 Beauftragter für die Überprüfung und Sicherung der gestellten Auslandsaufgaben
    VI A3 Beauftragter I für die SD-(Leit)Abschnitte West
    VI A4 Beauftragter II für die SD-(Leit)Abschnitte Nord
    VI A5 Beauftragter III für die SD-(Leit)Abschnitte Ost
    VI A6 Beauftragter IV für die SD-(Leit)Abschnitte Süd
    VI A7 Beauftragter V für die SD-(Leit)Abschnitte Mitte
    VI B Deutsch-italienisches Einflußgebiet in Europa, Afrika und dem Nahen Osten
    VI C Osten, Russisch-japanisches Einflußgebiet
    VI D Westen, Englisch-amerikanisches Einflußgebiet
    VI D 1 (Amerika)
    VI D 2 (Großbritannien)
    VI D 3 (Skandinavien)
    VI D 4 (Südamerika)
    VI E Erkundung weltanschaulicher Gegner im Ausland
    VI F Technische Hilfsmittel für den Nachrichtendienst im Ausland

    Doordat de SD en de Gestapo zeer nauw samenwerkten en hun activiteiten ongeveer gelijk waren, werden beide organisaties tijdens de processen van Neurenberg tegelijkertijd aangeklaagd. Zowel de SD als de Gestapo werden tijdens het proces als criminele organisaties bestempeld vanwege de belangrijke rol die beide organisaties gespeeld hadden binnen het terreurnetwerk van de nazi’s.

    Definitielijst

    Endlösung
    Eufemistische term, letterlijk eindoplossing, waarbij met oplossing bedoeld werd de oplossing voor het Jodenprobleem zoals dat door de nationaal-socialisten was geconstateerd. De Endlösung zou uiteindelijk vorm krijgen in de pogingen van de nazi's om het gehele Joodse volk in Europa uit te roeien in speciaal daarvoor ingerichte vernietigingskampen.
    getto
    Grotendeels van de buitenwereld afgescheiden stadswijk voor Joden. Het aanstellen van getto's had als doel om Joden uit het dagelijkse leven te weren. Vanuit getto's konden Joden bovendien gemakkelijker gedeporteerd worden naar de concentratie- en vernietigingskampen. Ook bekend als 'Judenviertel' ofwel 'Joodse wijk'.
    nazi
    Afkorting voor een nationaal socialist.
    RSHA
    Reichssicherheitshauptambt. De centrale inlichtingen en veiligheidsdienst van het Derde Rijk

    Afbeeldingen

    Het herkenningsteken dat leden van de SD op hun uniform droegen.
    Reinhard Heydrich, de grondlegger van de SD.

    Informatie

    Artikel door:
    Kevin Prenger
    Geplaatst op:
    17-04-2005
    Laatst gewijzigd:
    19-02-2013
    Feedback?
    Stuur het in!

    Gerelateerde bezienswaardigheden

    Gerelateerde boeken