TracesOfWar heeft uw hulp nodig! Elke euro die u bijdraagt steunt enorm in het voortbestaan van deze website. Ga naar stiwot.nl en doneer!

Vonnis Konstantin von Neurath

Von Neurath wordt aangeklaagd op alle Punten van de Aanklacht.(*).
Hij is een professioneel diplomaat en diende van 1930 tot 1932 als Duits Ambassadeur in Groot-Brittannië. Op 2 juni 1932 werd hij benoemd tot Minister van Buitenlandse Zaken in de regering van Von Papen, een positie die hij behield in de regeringen van Von Schleicher en van Hitler. Op 4 februari 1938 trad Von Neurath af als Minister van Buitenlandse Zaken en werd benoemd tot Rijksminister zonder Portefeuille, President van de Geheime Kabinettsrat en lid van de Reichsverteidigungsrat. Op 18 maart 1939 werd hij benoemd tot Rijksprotector voor Bohemen en Moravië en diende in deze functie tot 27 september 1941. Hij bekleedde de formele rang van SS-Obergruppenführer.

Misdaden tegen de Vrede

Als Minister van Buitenlandse Zaken adviseerde Von Neurath Hitler over de terugtrekking uit de Ontwapeningsconferentie en het uittreden uit de Volkenbond op 14 oktober 1933; over de start van de herbewapening; over het uitvaardigen van de wet op de algemene dienstplicht van 16 maart 1935 en over het uitvaardigen van het geheime Reichsverteidigungsgesetz. Hij was een sleutelfiguur bij de onderhandelingen over het Marinepact dat op 18 juni 1935 gesloten werd tussen Duitsland en Groot-Brittannië. Von Neurath speelde een belangrijke rol bij Hitler’s besluit van 7 maart 1936 om het Rijnland opnieuw te bezetten en voorspelde dat de bezetting kon worden uitgevoerd zonder vergeldingsacties van de Fransen. Op 18 mei 1936 vertelde hij de Amerikaanse Ambassadeur in Frankrijk dat het beleid van de Duitse regering bestond uit niets doen op het gebied van het buitenlands beleid totdat het Rijnland "opgeslokt" was en dat zo gauw de fortificaties in het Rijnland afgebouwd waren en de landen in centraal Europa zich realiseerden dat Frankrijk niet zomaar Duitsland kon binnenvallen, "al die landen anders zullen gaan denken over hun buitenlands beleid en dat er een nieuw stelsel zal ontstaan."
Von Neurath nam deel aan de Hossbachconferentie van 5 november 1937. Hij heeft verklaard dat hij dermate geschokt werd door Hitler’s uitspraken dat hij een hartaanval kreeg. Kort daarna bood hij zijn ontslag aan en dat ontslag werd op 4 februari 1938 aanvaard, op het zelfde moment dat Von Fritsch en Von Blomberg aan de kant werden gezet. Ondanks zijn kennis van Hitler’s agressieve plannen bleef hij formele betrekkingen met het Nazi regime onderhouden als Rijksminister zonder Portefeuille, President van de Geheime Kabinettsrat en lid van de Geheime Reichsverteidigungsrat. Hij nam ten tijde van de bezetting van Oostenrijk de leiding van Buitenlandse Zaken op zich, verzekerde de Britse Ambassadeur dat de bezetting niet het gevolg was van een Duits ultimatum en deelde de Tsjechoslowaakse minister mee dat Duitsland van plan was zich te houden aan haar arbitrage overeenkomst met Tsjechoslowakije. Von Neurath nam deel aan de laatste fase van de onderhandelingen voorafgaand aan de Overeenkomst van München maar houdt vol dat hij alleen maar aan deze discussies deelnam om er bij Hitler op aan te dringen alles in het werk te stellen om de kwestie met vreedzame middelen op te lossen.

Criminele activiteiten in Tsjechoslowakije

Von Neurath werd op 18 maart 1939 benoemd tot Rijksprotector van Bohemen en Moravië. Bohemen en Moravië werden door een militaire macht bezet. De toestemming van Hacha, onder dwang verkregen, kan niet worden beschouwd als een rechtvaarding van die bezetting. Hitler’s decreet van 16 maart 1939, waardoor het Protectoraat werd ingesteld, vermeldde dat dit nieuwe gebied "vanaf nu tot het Deutsches Reich zou behoren," een veronderstelling dat de Republiek Tsjechoslowakije niet langer bestond. Maar het ging ook volgens de theorie dat Bohemen en Moravië hun onafhankelijkheid alleen zouden behouden in het belang van Duitsland, zoals uitgedrukt door het Protectoraat. Daarom, zelfs wanneer de theorie van onderwerping wordt geacht van toepassing te zijn op door middel van agressieve actie bezet gebied, gelooft het Tribunaal niet dat deze proclamatie leidde tot een inlijving die voldoende was om de theorie van toepassing te doen zijn. De bezetting van Bohemen en Moravië moet derhalve worden gezien als een militaire bezetting onder de regels van de oorlog te land. Hoewel Tsjechoslowakije geen partij was bij de Haagsche Conventie van 1907 zijn de regels van de oorlog te land, zoals vastgelegd in deze Conventie, uitdrukkingen van bestaande internationale wetgeving en derhalve geldend.
Als Rijksprotector vestigde Von Neurath een bestuur in Bohemen en Moravië gelijk aan dat in Duitsland. Persvrijheid, politieke partijen en vakbonden werden afgeschaft. Iedere groep die als oppositie zou kunnen fungeren werd buiten de wet gesteld. De Tsjechoslowaakse industrie werd geïntegreerd in de Duitse oorlogsproductie en uitgebuit voor de Duitse oorlogsinspanning. Nazi anti-semitisch beleid en wetten werden ook ingevoerd. Joden werden uit leidende posities in de regering en het zakenleven geweerd.
In augustus 1939 vaardigde Von Neurath een proclamatie uit waarin hij tegen iedere daad van sabotage waarschuwde en verder dat "de verantwoordelijkheid voor elke sabotagedaad zal niet alleen bij individuele daders worden gelegd maar bij de gehele Tsjechische bevolking." Toen op 1 september 1939 de oorlog uitbrak werden in Bohemen en Moravië 8.000 vooraanstaande Tsjechen door de SIPO gearresteerd en in preventieve hechtenis genomen. Velen van deze groep stierven in concentratiekampen als gevolg van mishandeling.
In oktober en november 1939 hielden Tsjechoslowaakse studenten een aantal demonstraties. Als gevolg werden op bevel van Hitler alle universiteiten gesloten, 1.200 studenten werden gevangen gezet en de negen leiders van de demonstraties werden door de SIPO en de SD geëxecuteerd. Von Neurath verklaarde dat hij niet van te voren van deze actie op de hoogte was gesteld maar dat die werd aangekondigd middels een proclamatie met zijn handtekening op aanplakbiljetten door het hele Protectoraat, waarvan hij echter beweert dat dat zonder zijn toestemming geschiedde.
Op 31 augustus 1940 bracht Von Neurath een memorandum over aan Lammers dat hij had voorbereid en dat handelde over de toekomst van het Protectoraat en een memorandum over hetzelfde onderwerp dat met zijn goedkeuring was opgesteld door Karl Hermann Franke. Beide handelden over de kwestie van Germanisering en daarin werd voorgesteld dat de meerderheid van de Tsjechen raciaal in de Duitse natie zouden worden geassimileerd. In beide werd ook de uitschakeling van de Tsjechoslowaakse intelligentsia en andere groepen bepleit die weerstand zouden kunnen bieden tegen de Germanisering; in dat van Von Neurath door verbanning, in dat van Franke door verbanning of Sonderbehandlung.
Von Neurath gebruikt het argument dat de feitelijke uitvoering van de repressieve maatregelen door de SIPO en de SD geschiedde die onder controle van zijn staatssecretaris Karl Hermann Franke stonden die op voordracht van Himmler was benoemd en die als HSSPF rechtstreeks aan Himmler rapporteerde. Von Neurath verklaart verder dat anti-semitische maatregelen en die welke uitliepen op economische uitbuiting in het Protectoraat werden opgelegd als resultaat van het in Berlijn opgestelde beleid. Hoe dit ook moge zijn, in het Protectoraat fungeerde hij als de belangrijkste Duitse autoriteit toen het bestuur over dit gebied een belangrijke rol speelde in de aanvalsoorlogen die Duitsland in het Oosten voerde, wetende dat er onder zijn verantwoording oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid werden gepleegd.
Als verzachtende omstandigheid moet worden aangevoerd dat hij wel degelijk bij de SIPO en de SD tussenbeide kwam om vele Tsjechoslowaken vrij te krijgen die op 1 september waren gearresteerd en voor de vrijlating van gearresteerde studenten later in de herfst. Op 23 september 1941 werd hij door Hitler ontboden en werd hem gezegd dat hij niet hard genoeg was en dat Heydrich naar het Protectoraat werd gestuurd om de Tsjechoslowaakse ondergrondse beweging te bestrijden. Von Neurath probeerde Hitler af te brengen van het sturen van Heydrich en toen dat niet lukte bood hij zijn ontslag aan. Toen dat ontslag niet werd aanvaard ging hij op 27 september 1941 met verlof en weigerde na die datum nog langer als Protector op te treden. In augustus 1943 werd zijn ontslag formeel aanvaard.

Conclusie

Het Tribunaal acht Von Neurath schuldig aan alle vier de Punten van de Aanklacht.

Uitleg van de vier aanklachten:

  1. Samenzwering tot het voeren van een agressieve oorlog ofwel misdaden tegen de vrede
  2. het voeren van een agressieve oorlog
  3. oorlogsmisdaden
  4. misdaden tegen de menselijkheid

Definitielijst

Nazi
Afkorting voor een nationaal socialist.
oorlogsmisdaden
Misdaden die in oorlogstijd worden begaan. Vaak betreft het hier misdaden van militairen ten opzichte van burgers.
Rijnland
Duitstalig na WO I gedemilitariseerd gebied aan de rechteroever van de Rijn dat door Hitler bezet werd in 1936.
SIPO
Sicherheitspolizei. Samenvoegingsverband (sinds 1936) van de Gestapo en Kriminalpolizei
Volkenbond
Internationale volkerenorganisatie voor samenwerking en veiligheid (1920-1941). De bond was gevestigd in Genève, in het altijd neutrale Zwitserland. In de dertiger jaren kon zij weinig uitrichten tegen het agressieve optreden van Japan (Mantsjoerije), Italië (Abessinië) en Hitler. De Volkenbond was in feite de voorganger van de Verenigde Naties.

Afbeeldingen

Konstantin Freiherr von Neurath in het uniform van Reichsprotektor van Bohemen en Moravië. Bron: Bundesarchiv, N 1310 Bild-135 / CC-BY-SA 3.o.

Informatie

Vertaald door:
Arnold Palthe
Geplaatst op:
05-07-2010
Laatst gewijzigd:
29-11-2021
Feedback?
Stuur het in!

Gerelateerde thema's

Gerelateerde personen

Bronnen

International Military Tribunal, Nuremberg 1947