Op 10 november 1944 vond in Rotterdam een razzia plaats. Een deel van de opgepakte jonge mannen kwamen, samen met lotgenoten uit de Noordoostpolder, gedwongen terecht bij de Luftwaffe als Flak-helfer op een luchtafweergeschut bij de Deutsche Reichsbahn. Hier is het verhaal van één van hen
"Het valt mij vandaag zwaar. Riek, ik had gedacht met u en de kinderen thuis kerstfeest te vieren. Maar vrouwtje niet getreurd de dag komt wel als dat ik weer bij julie mag zijn en god weet hoe gauw dat zal zijn. Over juli zit ik wel in Riek, waarschijnlijk niet veel te eten en niet te veel koolen. Ik heb nog geen post van u ontvangen sinds 6 sept. Nu lieve vrouw en kinderen, hartelijke groeten en allen een zoen in gedachte." Dit schreef Bernard van Lieshout in december 1944 aan Riek, zijn vrouw, in Eindhoven. Hij zat toen al anderhalf jaar in een Duits krijgsgevangenkamp.
Bert Hermkens werd op 8 oktober 1944 tijdens de Kerkrazzia in Sevenum opgepakt, naar Duitsland gestuurd en daar tewerkgesteld. Hij was net 36 geworden en al tien jaar getrouwd met Marie Kurvers. Samen met een groot aantal andere Limburgers, werd hij per trein Duitsland ingestuurd. Bert kwam terecht in Dassel, in het Harzgebergte, waar hij op 14 oktober in de Eisenhütte aan het werk werd gezet.
Er waren 3 Carel Willem's de Groot. De grootvader, de vader en zijn zoon. Deze pagina gaat over het leven van de vader Carel Willem en over zijn broer Barend (Bab) tijdens de Tweede Wereldoorlog. Carel Willem had 3 broers. Bab dus en Gerhard en Aart. Gerhard en zijn vrouw To waren naar Indie gegaan en Gerhard zou omkomen in een Jappenkamp. Aart heeft gedurende de oorlog 'gewoon' gewerkt en Bab was waarschijnlijk lid van de NSB en heeft voor de Duitsers gewerkt, terwijl Carel in een krijgsgevangenkamp in Duitsland heeft gezeten.
In het boek ‘Scheepsrampen en Jappenkampen’ vertelt Hendrik Boot het verhaal van zijn vader Cor Boot. Het is het verhaal dat zijn vader, machinist op de ′grote vaart′ niet vertelde omdat het voor hem te moeilijk was om erover te praten. Hendrik werkte er jaren aan en reconstrueerde het na veel research. De volledige werkelijkheid is niet te achterhalen maar wat hij vond was een ongelofelijke geschiedenis.
Op zondag 8 oktober 1944 werden door Duitse bezetters in Sevenum 326 mannen (inwoners, evacués en onderduikers) gevangen genomen en naar Duitsland getransporteerd, om daar te verblijven in kampen en verplicht arbeid te verrichten op fabrieken. Een van deze gevangenen was Hendrik Baeten uit Sevenum.
Op zondag 8 oktober 1944 werden in de gemeente Helden 618 mannen (inwoners, evacués en onderduikers) gevangengenomen en naar Duitsland getransporteerd. Zij werden verplicht tewerkgesteld in fabrieken. Eén van deze gevangenen was Lei van den Beuken. Lei werd op 9 april 1915 geboren in Helden en overleed aldaar op 25 juli 2001. Hij was getrouwd met Lies Steijvers. Zijn familie heeft toegestaan om dit dagboek te publiceren in verband met ons grotere onderzoek naar Nederlandse dwangarbeiders in Dassel, Duitsland.
Gerard Schampers was één van de 22 studenten die tijdens de Tweede Wereldoorlog in Dassel tewerkgesteld werd. Hij studeerde aan de Katholieke Economische Hogeschool in Tilburg en weigerde, net als bijna al zijn medestudenten, de loyaliteitsverklaring van de Duitse bezetter te ondertekenen. Na de oorlog vertelde Gerard niet veel over zijn oorlogsgeschiedenis. Na Gerards dood in 2006 ging zijn jongere broer Joep in 2009 op zoek naar het oorlogsverleden van zijn broer. Hier volgt wat Joep na zijn zoektocht schreef.
Ik ben dus in de Tweede Wereldoorlog geboren, maar ik heb daar uiteraard weinig van gemerkt. Mijn vader dus wel. Hij werd opgeroepen vanwege de mobilisatie. Dat merkte hij op een wel erg ongelegen moment. Op 24 augustus 1939 was zijn zuster Annie op 27 jarige leeftijd overleden, voor zover bekend aan Multiple Sclerose. Op 28 augustus werd zij begraven en toen de familie na de kerkdienst en de begrafenis nog buiten om de boerderij liep hoorden zij de kerkklokken luiden. Op die manier werd de mobilisatie aangekondigd en vele voormalige militairen werden onder de wapenen geroepen.
Emile Tielman werd op 5 februari 1916 geboren in Mojokerto, op het Indonesische eiland Java. Nadat de Tweede Wereldoorlog in augustus 1945 ook in Indonesië was beëindigd, ging Emile in 1946 naar Nederland om te herstellen van malaria en beri-beri. Dat jaar studeerde hij meteorologie en keerde in 1947 als meteoroloog terug naar Indonesië. Na zijn huwelijk, in 1960, emigreerde hij naar Amerika. Daar werd zijn dochter Ria geboren. Zij studeerde, samen met haar vriendin Roberta, Bobbi genaamd, aan de Drexel Universiteit.
Het is 14 mei 1943 als een trein vanuit Ommen richting Duitsland vertrekt. Aan boord Nederlandse studenten die de loyaliteitsverklaring van de Duitsers weigerden te tekenen. Met deze verklaring diende de student te beloven niets tegen de Duitse bezetter te ondernemen. Ruim 85% van de Nederlandse studenten weigerde. Wik de Leeuw was één van hen. Dit is zijn verhaal dat hij in 2006 optekende. Studenten uit Noord-Brabant dienden zich te melden in de Koning Willem II Kazerne in Tilburg. Van daaruit werden ze op de avond van 6 mei 1943 naar Kamp Erica in Ommen, Overijssel, getransporteerd. Via een paar omzwervingen kwam hij met 21 andere studenten op 26 mei 1943 in Dassel aan.
Net als veel andere studenten weigerde Gerard Schampers in 1943 de loyaliteitsverklaring van de Duitse bezetter te tekenen. Hierdoor werd hij met 3.000 andere studenten voor de Arbeitseinsatz naar Duitsland gestuurd. Via Kamp Erika en een aantal plaatsen in Duitsland kwam hij op 26 mei 1943 in Dassel aan. Niet alleen, maar met 21 andere studenten. Van deze studenten kende hij er al een aantal, van zijn studie in Tilburg, of uit zijn woonplaats Helmond. Dit is zijn verhaal van de eerste twee maanden in Dassel tot de eerste der studenten naar huis terugkeerde.
"Ik moet over de ziekte van Jan Heling vertellen. Het is niet zoals ik schreef griep of longontsteking, maar disenterie. Dat is vrijwel zeker. De dokter heeft 't niet willen zeggen, maar hij zei wel dat 't besmettelijk was." Gerard schreef hier over de eerste ziektes in het Lager in Dassel, Duitsland. Hier was hij met 21 andere studenten tewerkgesteld, omdat ze weigerden de loyaliteitsverklaring van de Duitse bezetter te tekenen. In totaal werden 3.000 studenten voor de Arbeitseinsatz in Duitsland ingezet. Dit is Gerards verhaal van de tweede helft van 1943.
"Even laat ik weten dat we weer 'ns op reis gaan. De reis gaat nu naar Dassel. We komen daar op 'n vrij kleine fabriek. Dassel is 'n gat. Het ligt bij Holzminden noordwest van Herzberg. Iets zuidoost van Bielefeld, 'n beetje dichter bij de grens. Op de rand van Westfalen. Vanmiddag om half drie gaan we er naar toe." Dat schreef Gerard Schampers op 26 mei 1943 naar huis. Hij had zich als student moeten melden voor de Arbeitseinsatz en was 6 mei 1943 uit Tilburg vertrokken. Dit is het verhaal van zijn reis naar Duitsland, waar hij anderhalf jaar zou blijven werken.
"Ver van alles, waarvan ik heb gehouden, zwerf ik thans rond in alle eenzaamheid." Het is de eerste zin van het refrein van het Ommenlied, geschreven door studenten die in Kamp Erika in Ommen werden verzameld om naar Duitsland gestuurd te worden. De ruim 3.000 studenten werden voor de Arbeitseinsatz over Duitsland en Oostenrijk verspreid. Zij kwamen op 6 mei 1943 in Ommen aan en verbleven er enkele dagen tot ruim een week. Er gingen drie transporten naar Duitsland, op respectievelijk 8, 11 en 14 mei.
Hieronder volgt het verslag van Jan Berlijn van zijn tijd in de Nederlandse Arbeidsdienst. In 1944 werd hij als 18-jarige jongen opgeroepen. Hij besloot de oproep te gehoorzamen en werd tewerk gesteld in het kamp “Altweerterheide” aan de Zuid-Willemsvaart bij Sluis XVI te Weert. Toen het eind 1944 bekend werd dat er voor de Duitsers loopgraven en dergelijke gemaakt moesten worden, ontsnapte hij en dook hij onder (zie: ontsnapt uit de Arbeidsdienst). Jan Berlijn schreef de eerste versie van dit verhaal in 2000 en stelde de definitieve versie in 2010 aan deze website beschikbaar.
Toen op 10 mei 1940 de oorlog uitbrak was het voor mij als 14 jarige het einde van de onbezorgde jeugdjaren die ik in Kralingen heb genoten. Met vader, moeder, twee zusjes, een broertje, een kostganger en een neefje woonden wij in de Assendelftstraat 36 a.
Bij het verschijnen van de Duitse verordening van 6 oktober 1942 werden alle Belgische jongemannen van 19 tot 28 jaar opgevorderd om in de Duitse oorlogsindustrie te gaan werken om de Duitse opgeroepenen voor het leger te vervangen.
In maart 1943 werd er door de Duitsers de loyaliteitsverklaring ingevoerd. Met deze verklaring diende de student te beloven niets tegen de Duitse bezetter te ondernemen. Jannes Reiling weigerde te tekenen. Niet tekenen had als gevolg dat je voor studie werd uitgesloten en werkloos werd verklaard. Hierop volgde een oproep voor de Arbeitseinsatz in Duitsland. Jannes Rieling meldde zich en werd naar Kamp Erika in Ommen getransporteerd. Van daaruit vertrok men richting Duitsland waar Reiling met 21 andere studenten op 26 mei 1943 in Dassel aankwam. Reiling schreef in 1969 onderstaand verhaal over Kerstmis 1944.
Piet van Maris was 17 toen hij tijdens de Kerkrazzia's in Helden (Limburg) werd opgepakt. Hij werd naar Duitsland gestuurd om daar te gaan werken. Tijdens zijn verblijf in Duitsland hield hij aantekeningen bij die hij na de oorlog tot dit verhaal vormde. Het beschrijft de Kerkrazzia en de reis naar Duitsland. Zijn tewerkstelling in Rotenkirchen en Dassel en de uiteindelijke bevrijding in april 1945. Daarna volgde een lange weg terug naar huis.
Het is 1 november 1943 als een nieuwe groep studenten de trein uit stapt op het station van Herzberg am Harz. Deze studenten waren eerder in Braunschweig en daarna in Uslar tewerkgesteld. In Herzberg kwam de groep te werken in een munitiefabriek aan de voet van kasteel Herzberg. "Wat huisvesting betreft hebben we het zelfs nog nooit zo goed gehad, een werktijd van 8 uur is een ongekende weelde en wat het vergiftigingsgevaar betreft dit is erg meegevallen." Om te begrijpen hoe deze studenten precies in Herzberg terecht kwamen en hoe het hen verging, gaan we eerst een aantal maanden terug in de tijd.
Op de achterkant van onderstaande foto staat: J.C. Lohmans, Breda, Rotterdam, Econ. Hij was een van de 22 Nederlandse studenten die weigerden de Duitse loyaliteitsverklaring te tekenen en daarom naar Duitsland werden gestuurd. Deze groep studenten belandde uiteindelijk in Dassel, waar ze in de Ruwo-fabriek werden tewerkgesteld.
Wie ik ben? Een van die tienduizenden Hollanders die als slavenarbeiders naar Berlijn moesten. 27 maanden ben ik daar geweest. In Maart 1943 toen de grote uittocht begon met als bestemming Berlin-Brandenburg en het was Juni 1945 voordat we weer in Holland terug waren. Die tijd is niet zonder meer aan ons voorbij gegaan en de gehele ondergang van Berlijn moesten we meemaken. Achteraf gezien verwondert het me vaak dat verreweg de meesten van ons uit die hel ontsnapt zijn. Bij "hoe was het daar nu?" en uit vele gesprekken met vrienden en bekenden kon ik opmaken dat de thuis blijvers er geen flauw idee van hadden hoe het nu eigenlijk in Duitsland of speciaal in Berlijn was toe gegaan.