Toen in september 1939 door de agressie van Adolf Hitler de volkerenstrijd ontbrandde, waren er eenvoudige geesten, die niet meer dan een machtsstrijd zonder diepere grond ontwaarden. Wel hadden vooruitzienden gewaarschuwd, dat meer op het spel stond, maar men zag nog niet klaar, hoezeer de aanslagen op Oostenrijk, Moravië en Bohemen reeds de klauwen van het ondier te voorschijn hadden gebracht. Toen de dolkstoot tegen Noorwegen en daarna in mei 1940 de laffe overval op de lage landen volgde, ging het wereldgeweten krachtiger spreken. Na al wat vervolgens is geschied, staat voor alle volken op onze planeet afdoende vast, dat het staatkundig wel en wee van ons gehele menselijk geslacht op het spel staat. Franklin Roosevelt en zijn jong, levend Amerikaanse volk hebben de nodige consequenties getrokken. Het stadium van de wereldworsteling tussen slavernij onder Duitse hegemonie ener- en de vrijheid van geweten in vrije staten anderzijds is ingetreden en zal worden uitgevochten tot het bittere einde.
De volgende radioboodschap sprak Vyacheslav M. Molotov in de hoedanigheid van plaatsvervangend voorzitter van de Raad van Volkscommissarissen (ministerraad) en volkscommissaris van Buitenlandse Zaken uit op 22 juni 1941 naar aanleiding van de Duitse invasie (operatie Barbarossa). De toespraak was in de grote steden door luidsprekers op straat te horen. Met name Molotovs slotzin werd beroemd en kwam herhaaldelijk terug op bijvoorbeeld propagandaposters.
Op 22 juni 1941, de dag waarop de asmogendheden de Sovjet-Unie binnenvielen, richtte niet Joseph V. Stalin, maar Vyacheslav M. Molotov, de volkscommissaris van Buitenlandse Zaken, zich tot het Sovjetvolk in een radiotoespraak (zie Radiotoespraak van Molotov van 22 juni 1941). Stalin verkeerde de eerste dagen van de invasie in diepe verwarring, apathie en ongeloof en liet pas elf dagen later, op 3 juli 1941, publiekelijk van zich horen met de onderstaande radiotoespraak, die dezelfde dag in Pravda verscheen. De toespraak is legendarisch geworden vanwege onder meer Stalins woordkeuze; voor het eerst sprak hij zijn landgenoten aan met "broeders en zusters" en "mijn vrienden".
Landgenoten, Gij zult reeds door middel van de zender in Boston gehoord hebben, dat ik en mijn beide kinderen gedurende enige dagen de gasten zijn van de President der Verenigde Staten en van Mevrouw Roosevelt, op hun landhuis in het dorp Hyde Park aan de Hudson-rivier. Van de gelegenheid, die zich biedt, om van hier enige woorden tot u te spreken, maak ik met graagte gebruik, want mijn gedachten zijn voortdurend bij u en het is mij daarom een groot gemis, dat ik slechts zo zelden tot u kan spreken.
In dit artikel vindt u enkele toespraken van Koningin Wilhelmina uit 1941. De tekst van deze toespraken is integraal overgenomen uit het boek "De Koningin sprak". De proclamaties van Wilhelmina uit 1941 vindt u in het artikel Proclamaties Koningin Wilhelmina.
De onderstaande rede werd in het Haus der Deutschen Kunst (1) in München door nazi-propagandaminister Joseph Goebbels uitgesproken ter gelegenheid van de opening van de Grote Duitse Kunsttentoonstelling.
Gisteren, de zevende december 1941 – een datum die zal voortleven in schande – zijn de Verenigde Staten van Amerika plotseling en doelbewust aangevallen door de zee- en luchtmacht van het Japanse Keizerrijk.