Maandag 6 augustus 1945 begon mooi en zonnig in Hiroshima. De stad verging het tot dan toe vrij goed. Net als in geheel Japan kampte de stad weliswaar met een gebrek aan grond- en voedingsstoffen, maar over het algemeen waren de mensen nog best tevreden. Hiroshima was tot dan toe nog gespaard voor grootschalige Amerikaanse luchtaanvallen, waar de andere steden in Japan zo veel van te lijden hadden, maar daar zou snel verandering in komen.
Het beleg van Breslau (het huidige Poolse Wroclaw) duurde maar liefst tachtig dagen en werd uitgevochten tussen het Sovjet 6e Leger en het garnizoen van de Festung Breslau. Uiteindelijk zou het Rode Leger er niet in slagen om Breslau daadwerkelijk te veroveren, maar Kommandant der Festung General der Infanterie Hermann Niehoff capituleerde op 6 mei 1945 en droeg de stad aan de Sovjets over. Het beleg van Breslau is de geschiedenis ingegaan als één van de bloedigste slagen uit de Tweede Wereldoorlog, met vele duizenden slachtoffers aan beide zijden. Velen vergelijken de gevechten om en in Breslau met die van Stalingrad.
Op 30 januari 1945 bevrijdde een Amerikaans/Filipijnse eenheid 512 geallieerde krijgsgevangenen uit een Japans gevangenenkamp te Cabanatuan, op Luzon, het grootste eiland van de Filipijnen. Deze eenheid bestond uit de zogenaamde Cabanatuan Raiding Force en was opgebouwd uit delen van het 6th Ranger Battalion, de Alamo Scouts (verkenningseenheid van de U.S. 6th Army) en Filipijnse guerrilla’s. De geslaagde operatie zou later de boeken ingaan als een voorbeeld van een perfect getimede en georganiseerde commandoaanval. In 1945 zou de aanval fungeren als openingsscène in de film "Back to Bataan" van regisseur Edward Dmytryk en zou in 2005 in zijn geheel worden verfilmd door John Dahl in "The Great Raid".
Het is zonneklaar dat zestig jaar na dato het nodige geschreven is over de bevrijding van Oost- en Noord-Nederland. Zeer leesbare en dikwijls uitstekend gedetailleerde documenten op basis van primaire bronnen heeft deze periode opgeleverd. Mijn bedoeling met deze bundel is bescheiden te blijven en dat doe ik door een samenvatting van deze strijd te geven waarbij vooral de samenhang van de diverse gevechtstonelen wordt benadrukt.
Op 20 september 1944 veroverden de Geallieerden de Verkeers- en Spoorbrug bij Nijmegen. Na deze verovering ondernamen de Duitsers een elftal pogingen de bruggen te vernietigen. Gedurende de nacht van 12 op 13 januari 1945 vond met totaal 21 Biber mini onderzeeboten vanuit Emmerik de voor zover bekend laatste aanval op de bruggen ondernomen, waarbij dit keer de verkeersbrug het doel was. De aanval mislukte en ten minste zes Bibers gingen verloren
Dresden is de hoofdstad van het oude rijk Sachsen. In de loop van de tijd werd deze stad bekend als het Florence aan de Elbe, Elbflorenz, een internationaal gerenommeerde cultuurstad. In vredestijd telde de stad 630.000 inwoners en was daarmee de zevende stad van Duitsland. Deze stad was tot begin 1945 het tragische lot van steden zoals Hamburg, Essen, Berlijn en Keulen bespaard gebleven. Er was niet veel industrie en wat er was, had geen hoge prioriteit voor de geallieerde luchtmacht.
Het Sovjet-offensief in Oost-Pruisen was onderdeel van het Oost-Pruisische Strategische Offensief en gericht tegen de Heeresgruppe Mitte. Het doel van het offensief was de inname van Königsberg, de toenmalige hoofdstad van Oost-Pruisen en het huidige Russische Kaliningrad. Na een moeizame start van dit offensief werd op 30 januari 1945 Königsberg belegerd door het 3e Wit-Russische Front. Op 27 februari 1945 werd deze belegering doorbroken door een gecoördineerde samenwerking tussen het Duitse garnizoen van Königsberg en het XXVII. Armeekorps. Königsberg en haar inwoners waren voorlopig gered van een ondergang. De tweede slag om Königsberg zou plaatsvinden van 1 april tot 9 april 1945.
Van 4 tot 18 maart 1945 werd Kolberg (tegenwoordig Kołobrzeg in Polen) belegerd door troepen van het Rode Leger en het Poolse Volksleger. Sinds 1807 had de voormalige Duitse badplaats aan de Oostzeekust geen oorlogsgeweld meer gezien. Toen was de belegering door Napoleons troepen stopgezet na het tekenen van een wapenstilstand tussen Frankrijk en Pruisen. De in januari 1945 nog in première gegane propagandafilm ‘Kolberg’ over deze belegering moest Duitsers aanmoedigen om ook nu stand te houden.
Met de ondertekening van de Japanse capitulatie-overeenkomst, die op 2 september 1945 aan boord van het Amerikaanse slagschip USS Missouri plaats vond, kwam officieel een einde aan de Tweede Wereldoorlog. Officieel, want de Japanners hadden de strijd op 15 augustus 1945 gestaakt nadat de Sovjetunie het Land van de Rijzende Zon de oorlog had verklaard en nadat de Amerikanen twee atoombommen op Hiroshima en Nagasaki hadden afgeworpen. De capitulatie-overeenkomst was van te voren opgesteld door het Amerikaanse Departement van Oorlog en goedgekeurd door President Harry S. Truman, de vicepresident en opvolger van wijlen President Franklin Delano Roosevelt.
Op 5 mei 1945 was Nederland grotendeels bevrijd. Op enkele Waddeneilanden en in enkele dorpen werd op 7 mei nog gevochten tussen de Waffen-SS en Nederlandse Binnenlandse Strijdkrachten (NBS). De Duitsers hadden alle wapens ingeleverd en al het rollend materieel, vliegtuigen en schepen waren door de geallieerden in beslag genomen. De geallieerden waren nu heer en meester in het luchtruim. Dat luchtruim werd nu op grote schaal gebruikt om voedsel te droppen boven de uitgehongerde gemeenten van Noord- en Zuidwest-Nederland. Bij weinigen is bekend dat ruim een maand later de Luftwaffe nog een operationele missie uitvoerde in het Oostzee-gebied, een missie waarmee veel vrouwen en kinderen werden gered.
Zeventig jaar geleden, op 25 april 1945, werd het Oost-Friese eiland Wangerooge door 480 bommenwerpers van de Royal Air Force (RAF) gebombardeerd. Dit was de laatste grote geallieerde luchtaanval op Duits grondgebied tijdens de Tweede Wereldoorlog. Er vielen tijdens deze zonnige lentedag niet alleen vele militaire- en burgerslachtoffers, maar er kwam ook een groot aantal van de aanwezige dwangarbeiders om het leven.
Na de vernietigende luchtaanval op Wangerooge wilden de Nederlandse overlevenden zo snel mogelijk van het eiland af en naar huis. De eerste dagen na de luchtaanval klonk er zo nu en dan nog het geratel van de Duitse luchtafweer op het eiland, maar daarna bleef het stil. Vanaf 5 mei 1945 verstomde ook het verre gedonder van het zware geschut vanaf het vasteland. De houding van de militairen ten opzichte van de gevangenen veranderde en ze werden richting de Duits sprekende Nederlanders ook mededeelzamer. Op deze wijze hoorden de dwangarbeiders van de Duitse capitulatie wat het verlangen van de Nederlanders om huiswaarts te keren alleen nog maar versterkte. Een handvol Nederlanders was via het smalspoorlijntje naar het haventje van Wangerooge, het Westanleger, gelopen dat ver buiten het dorp lag. Men verwachtte daar de aanwezigheid van schepen die wellicht iets konden betekenen.
In de nacht van zaterdag 7 op zondag 8 april 1945 begon boven Drenthe de laatste luchtlandingsoperatie in Nederland. Met het afwerpen van 702 Franse (SAS) parachutisten werd beoogd de verdere opmars van het Tweede Canadese Legerkorps te ondersteunen.
"Gisterenavond heb ik een colonne uitgestuurd naar een plaats die 65 km ten oosten van Frankfurt ligt, waar naar verluidt John en ongeveer 900 andere krijgsgevangenen zich bevinden. Ik ben vreselijk nerveus, want iedereen, behalve ik, vindt het een te groot risico. Ik hoop dat het werkt. Al Stiller gaat mee. Als ik die colonne verlies, wordt dat waarschijnlijk een nieuw incident. Maar ik raak hem niet kwijt", aldus Lieutenant-general George Patton in een brief aan zijn vrouw, gedateerd 27 maart 1945.
Al in de zomer van 1943 kwam voor de soldaten van het Rode Leger een ding vast te staan: zij zouden koste wat kost de oorlog eindigen in Berlijn. De verovering van de Duitse hoofdstad werd beschouwd als een welverdiende prijs, als de passende slotfase van een ongekend wrede en bloedige oorlog.
De slag om de Seelower Höhen vond plaats tussen 16 en 19 april 1945 als onderdeel van het Seelow-Berlijn offensief (16 april – 2 mei 1945) en werd uitgevochten tussen de ingegraven Duitse Heeresgruppe Weichsel en drie Sovjetfronten. De slag was één van de laatste defensieve veldslagen in de Tweede Wereldoorlog. De Seelower Höhen worden ook wel de ‘poorten van Berlijn’ genoemd omdat de hoogten vanuit het oosten het laatste natuurlijke obstakel vormen richting Berlijn. De slag resulteerde in de omsingeling van de Duitse 9. Armee en de wanhoopsslag bij Halbe in mei 1945.
Voor het Canadese Eerste Leger eindigde op 8 februari 1945 de periode van de statische acties langs het winterfront aan de Maas en Waal. Voor de Canadezen begon operatie Veritable, een geallieerde tangbeweging met als doel de Duitse troepen te verdrijven uit het gebied tussen de Rijn en de Roer. Het First Canadian Army viel samen met het Britse XXX Corps vanuit het noorden aan, terwijl Amerikaanse divisies met operatie Grenade de tangbeweging vanuit het zuiden maakten. De Duitsers probeerden de operaties te hinderen door op 8 februari de Rijndijken door te steken en het sluitmechanisme van één van de Roerdammen op te blazen waardoor het water uit het Stuwmeer bleef vloeien. Bij de operatie zouden de Canadese 2e en 3e divisie aan de linkerflank van de Britten opereren. Ook langs de Waal en de Rijn hadden de Duitsers het land onder water gezet, dit bemoeilijkte de Canadese opmars. Na zware gevechten in het Reichswald bereiken de Canadezen op 10 maart 1945 de gestelde doelen aan de oever van de Rijn. [note]Bollen, H. & Vroemen, P., Canadezen in actie, Terra, pp. 95-113.[/note]
Het Eiland Iwo Jima is een eilandje in de Stille Oceaan van slechts 7 kilometer lang en 3 kilometer breed. Het ligt op ongeveer 1.100 kilometer van Japan, maar was voor zowel de Japanners als voor de Amerikanen erg belangrijk. Er bevonden zich namelijk twee vliegvelden en een derde vliegveld werd er door de Japanners aangelegd. Vanaf deze vliegvelden waren de Japanners in staat om met hun vliegtuigen de Amerikaanse B-29 bommenwerpers op weg naar Japan te onderscheppen. Bovendien konden ze vanaf dit eiland de Amerikaanse vliegvelden op de eilandengroep de Marianen aanvallen en was Iwo Jima een belangrijk Japans tussenstation op de route naar de centrale en zuidelijke Grote Oceaan.
De slag om Kraków (in het Duits: Krakau) was onderdeel van het Sovjet Vistula-Oder offensief. Kraków was een belangrijk doorvoerpunt van het Duitse leger naar het Oostfront en tevens hoofdstad van het Generalgouvernement tijdens de Duitse bezetting van Polen. De stad werd in augustus 1944 tot ‘Festung’ verklaard. De slag om de oude hoofdstad van Polen werd uitgevochten door de Duitse 17. Armee en het Sovjet 50e en 60e Leger. Op 19 januari 1945 werd de stad bevrijd door het Rode Leger en dat belette het Duitse leger om Kraków te verwoesten.
De tweede slag (of het beleg) van Königsberg was de definitieve slag om de hoofdstad van Oost-Pruisen (het huidige Russische Kaliningrad). Tussen 1 en 6 april 1945 werd de stad voor de tweede keer dat jaar omsingeld door het 3e Wit-Russische Front. Tussen 6 en 9 april 1945 was Königsberg het toneel van zware strijd en harde straatgevechten. Op 10 april was de stad geheel veroverd ten koste van duizenden mensenlevens. De oorlog was voor de inwoners van de eens zo trotse Pruisische hoofdstad echter nog lang niet voorbij.