Ondergang van de Tirpitz

De Tirpitz was het tweede Bismarck-klasse slagschip dat gebouwd werd voor de Kriegsmarine. Haar kiel werd op 2 november 1936 gelegd bij de Kriegsmarinewerft te Wilhelmshaven, onder bouwnummer 128. Op 1 april 1939 werd het slagschip te water gelaten. Nog voor dat het nieuwe slagschip in dienst gesteld werd, op 25 februari 1941, werden er vijftien Britse luchtaanvallen ondernomen, door Handley Page Hampden en Vickers Wellington tweemotorige bommenwerpers, die direct gericht waren tegen de Tirpitz die in Wilhelmshaven aan de afbouwkade lag. De luchtaanvallen, die uitgevoerd werden vanaf Britse vliegvelden, brachten weinig schade toe aan het nieuwe schip. De afbouw van de Tirpitz liep er alleen wat vertraging door op. Nadat het schip in dienst gesteld was, door commandant Kapitän zur See Friedrich Karl Topp was de Tirpitz nog tweemaal het doel van Britse luchtaanvallen, voor het slagschip haar proefvaarten begon, die eveneens weinig gevolgen hadden.

De proefvaarten werden in september 1941 kortstondig onderbroken toen de Tirpitz deel uit maakte van de Baltenflotte, de Duitse Oostzeevloot. Begin 1942 werd de Tirpitz naar Noorwegen gestuurd om daar als Fleet in Being te fungeren en zodoende werd het slagschip een bedreiging voor de geallieerde Arctische konvooien naar en van de Sovjet-Unie. Zo wilden de Duitsers voorkomen dat de Tirpitz hetzelfde lot zou ondergaan als haar zusterschip Bismarck, dat in mei 1941 door de Royal Navy werd opgejaagd en tot zinken werd gebracht. De Britse pogingen om het slagschip uit te schakelen gingen onverminderd door. Ook werd eind maart 1942, uit voorzorg het enige droogdok aan de Atlantische kust waar de Tirpitz in opgenomen kon worden, door de Britten vernietigd tijdens operatie Chariot, de Raid op Saint-Nazaire. Het Duitse slagschip werd in Noorwegen niet alleen vanuit de lucht aangevallen, maar ook door menselijke torpedo`s en minionderzeeërs.

De Tirpitz nam twee keer deel aan directe Duitse pogingen konvooien aan te vallen en in september 1943 nam zij deel aan de Duitse aanval die gericht was op Spitsbergen, een Noorse eilandengroep in de noordelijke Atlantische Oceaan. De rest van de tijd lag het slagschip gecamoufleerd in Noorse fjorden. De Noren noemden het slagschip in die tijd de Eenzame Koningin van het Noorden. De Britse luchtaanvallen werden steeds heviger omdat er altijd dreiging uitging van de aanwezigheid van het slagschip. Winston Churchill noemde het buiten gevecht stellen van de Tirpitz één van zijn hoogste prioriteiten. De Britse bommen hadden echter weinig effect op het zwaar bepantserde slagschip totdat zij overgingen op het gebruik van zogenaamde Tallboys. Dit waren 12.000 ponds bommen die ontwikkeld waren om ver door te dringen in de grond, in beton of gepantserde stalen dekken van schepen.

Op 15 september 1944 troffen twee Tallboys het voorschip van de Tirpitz en het slagschip was vanaf dat moment niet meer zeewaardig. Het Duitse schip werd naar het eilandje Håkøy, vlak bij Tromsø, overgevaren om daar te dienen als drijvend artillerieplatform. Het slagschip was nu direct bereikbaar voor Avro Lancaster bommenwerpers vanuit Schotland. Eenendertig van deze langeafstandsbommenwerpers vielen het slagschip aan op 12 november 1944 en twee directe treffers en een enkele near miss (indirecte treffer) van Tallboy bommen bezegelden voorgoed het lot van het slagschip. De Tirpitz kapseisde en bijna 1.000 bemanningsleden kwamen om in het omgeslagen schip. Het zou tot 1957 duren voordat het wrak gesloopt was.

Nadat de Tirpitz in dienst gesteld was volgde een periode van proefvaarten en training van de 2.065 bemanningsleden van het slagschip op de Oostzee. Op 5 mei 1941 bezocht Adolf Hitler de twee Bismarck-klasse slagschepen Bismarck en Tirpitz in Gotenhafen, de door de Duitsers bezette en omgedoopte Poolse havenstad Gdynia aan de Oostzee. Op 16 mei vertrok de Bismarck, samen met de zware kruiser Prinz Eugen, uit Gotenhafen voor operatie Rheinübung. De bedoeling was dat de twee grote oppervlakte schepen geallieerde konvooien aan zouden vallen op de Atlantische Oceaan. Voor de Britse Home Fleet had de opsporing en vernietiging van de Bismarck vanaf die dag de hoogste prioriteit. Ondanks dat het Duitse slagschip er in slaagde om de Britse slagkruiser HMS Hood tot zinken te brengen in Straat Denemarken, tussen IJsland en Canada, werd zij door een Britse overmacht tot zinken gebracht op 27 mei 1941.

Voor de Tirpitz ging de opwerkperiode door die echter in september 1941 werd onderbroken. De Tirpitz werd het vlaggeschip van de tijdelijk in het leven geroepen Baltenflotte. De Duitse Oostzeevloot, die behalve de Tirpitz bestond uit de zware kruiser Admiral Scheer, de lichte kruisers Köln, Nürnberg, Leipzig en Emden, een aantal torpedobootjagers en twee flottieljes mijnenvegers, moest voorkomen dat de Sovjet Oostzeevloot uit zou breken vanuit haar basis in Kronstadt bij Leningrad. Hiervoor patrouilleerde het Duitse smaldeel van 23 tot 26 september bij de Finse Alandeilanden. Nadat het voor de Duitsers duidelijk was dat de Sovjetvloot zich niet zou verroeren werd de Baltenflotte ontbonden en hervatte de Tirpitz haar opwerkperiode. Gedurende deze periode werden de primaire en secondaire kanonnen van de Tirpitz uitvoerig getest en ingeschoten. Hierbij maakte het slagschip gebruik van het oude slagschip Hessen dat als radiobestuurd doelschip dienst deed.

Grossadmiral Erich Raeder, de Oberbefehlshaber der Kriegsmarine, stelde op 13 november 1941 voor om de Tirpitz in Noorwegen te stationeren om daar te fungeren als Fleet in Being. Verder zou het slagschip vanuit een basis in het bezette Scandinavische land de geallieerde konvooien naar en van de Sovjet-Unie aan kunnen vallen. De British Homefleet zou zich op deze wijze vooral bezig moeten houden met het beschermen van de Arctische konvooien en niet met een eventuele invasie van Noorwegen. Hitler, die na het verlies van de Bismarck, zusterschip Tirpitz verboden had zich op de Atlantische Oceaan te wagen, ging akkoord met het voorstel van Raeder. Het slagschip werd in Kiel uitgerust met extra 20mm mitrailleurs tegen luchtdoelen. Verder werden de 10,5cm kanonnen, die ook tegen luchtdoelen gebruikt konden worden, verder naar buiten geplaatst zodat ze een vrijer schootsveld kregen. De defensieve en offensieve maatregelen werden tenslotte uitgebreid door het installeren van twee vierloops torpedolanceerbuizen. Op 10 januari 1942 verklaarde commandant Topp zijn slagschip gevechtsklaar.

Op 12 januari 1942 vertrok de Tirpitz door het Nord-Ostsee Kanal van Kiel naar Wilhelmshaven waar het slagschip twee dagen later arriveerde. In Wilhelmshaven voegden de torpedobootjagers Z 4 Richard Beitzen, Z 5 Paul Jacobi, Z 8 Bruno Heinemann en Z 29, die de Tirpitz naar Noorwegen zouden escorteren, zich bij het slagschip. Op 14 januari, om 23:00 uur, vertrokken de vijf Duitse oorlogsschepen naar Trondheim in Noorwegen. De Britse militaire geheime dienst was op de hoogte van het vertrek van het slagschip en haar escorte omdat zij de Duitse Enigmacodes konden ontcijferen, maar door de slechte weersomstandigheden kon de Royal Air Force (RAF) geen actie ondernemen. Op 16 januari werd de Tirpitz in Trondheim verkend door een Brits vliegtuig. Diezelfde dag vertrok de Tirpitz naar de Faettenfjord, iets ten noorden van Trondheim, waar het slagschip voor anker ging op een beschutte plek en gecamoufleerd werd. Op de kliffen boven de fjord werden enkele luchtafweerbatterijen geplaatst en rond de Tirpitz werden torpedonetten aangebracht.

Twee weken later voerde RAF Bomber Command, onder codenaam operatie Oiled, de eerste luchtaanval op de Tirpitz in Noorwegen uit. In de nacht van 30 op 31 januari 1941 vertrokken zeven Short Stirling en acht Handley Page Halifax viermotorige bommenwerpers vanaf RAF basis Lossiemouth in Schotland. De Britse bommenwerpers konden het Duitse slagschip door slechte weersomstandigheden en de camouflage echter niet vinden en de operatie werd een mislukking.

Van 5 tot en met 9 maart 1942 werd de Tirpitz ingezet bij operatie Sportpalast. De bedoeling van deze operatie was een aanval op het geallieerde konvooi PQ-12, dat onderweg was van IJsland naar Moermansk in de Sovjet-Unie en QP-8, dat op de terugweg was vanaf Moermansk. Op 5 maart vertrok het slagschip, dat geëscorteerd werd door de torpedobootjagers Z 25, Z 14 Friedrich Ihn, en Z 7 Hermann Schoemann, geleid door eskadercommandant Admiral Otto Ciliax, uit de Faettenfjord. Omdat de Britten op de hoogte waren van de geplande Duitse aanval, lieten zij de konvooien van koers veranderen. De Tirpitz en de drie torpedobootjagers gingen uit elkaar en zochten afzonderlijk twee gebieden af. Op 7 maart vonden de Duitse torpedobootjagers het achterop geraakte Russische koopvaardijschip Izhora van QP-8 en brachten het tot zinken. Daarna trokken zij zich wegens tekort aan brandstof terug naar hun basis bij Trondheim. De Tirpitz zocht drie dagen lang tevergeefs naar geallieerde koopvaardijschepen. Operatie Sportpalast werd afgebroken en de Tirpitz ging op weg naar de Lofoten, een eilandengroep ten westen van Narvik. Vlak voordat het slagschip de dekking van de Vestfjord bij Bogen, tussen het Noorse vasteland en de Lofoten, bereikt had, werd zij vroeg in de morgen van 9 maart aangevallen door twaalf Fairey Albacore torpedobommenwerpers, afkomstig van het vliegdekschip HMS Victorious. Het Duitse slagschip had twee van haar Arado boordvliegtuigen gelanceerd om de vijandelijke toestellen op te sporen. In een luchtgevecht werd één van de Britse vliegtuigen beschadigd. Twee Albacores werden door luchtafweer van de Tirpitz neergehaald tijdens de mislukte aanval. De Britse torpedo`s misten het Duitse slagschip of de Tirpitz kon ze ontwijken. Op 13 maart keerde de Tirpitz behouden terug in de Faettenfjord bij Trondheim.

De Duitse oorlogsschepen in Noorwegen kampten met een chronisch gebrek aan brandstof en het duurde drie maanden voordat zij weer in actie konden komen tegen de geallieerde konvooien. Tijdens die drie maanden werd de Tirpitz drie keer aangevallen door Handley Page Halifax en Avro Lancaster bommenwerpers maar door het slechte weer mislukten alle drie de luchtaanvallen. Konvooi PQ-17, dat vanaf 27 juni 1941 onderweg was van IJsland naar de Sovjet-Unie en dat geëscorteerd werd door het Britse slagschip HMS Duke of York, het nieuwe Amerikaanse slagschip USS Washington, het vliegdekschip HMS Victorious en een aantal torpedobootjagers, werd het volgende doel van de Duitsers. De Tirpitz, de zware kruiser Admiral Hipper, vijf torpedobootjagers en twee torpedoboten vertrokken vanuit de Faettenfjord en de zware kruisers Lützow en Admiral Scheer met zes torpedobootjagers vanuit de Bogenfjord bij Narvik. Deze poging om geallieerde koopvaardijschepen tot zinken te brengen werd door de Duitsers operatie Rösselsprung genoemd. Op 1 juli vertrokken de Tirpitz en de andere Duitse oorlogsschepen richting het geallieerde konvooi dat ten noordwesten van Noorwegen verkend was. De Lützow en drie torpedobootjagers raakten echter beschadigd door aanvaringen met klippen die niet op de Duitse zeekaarten stonden en moesten terugkeren naar Bogen. De verplaatsing van de Duitse schepen was door de Britse geheime militaire dienst opgemerkt en de Britse admiraliteit vond de bedreiging van de Tirpitz zo groot, voor een geconcentreerd konvooi, dat PQ-17 uiteen gestuurd werd. Dit zou een grote vergissing blijken. Van 2 tot 5 juli werden 21 van de 34 schepen van PQ-17 door U-boten en vliegtuigen van de Luftwaffe tot zinken gebracht. De Duitse grote oppervlakte schepen werden teruggeroepen om een confrontatie met de escorteschepen van het konvooi te vermijden. De Tirpitz kwam op 6 juli aan in Bogen bij Narvik.

Op 23 oktober 1942 keerde de Tirpitz terug naar de Faettenfjord voor onderhoud. Hitler had het slagschip verboden de gevaarlijke reis naar een haven in Duitsland te ondernemen en de basis bij Trondheim beschikte als enige in Noorwegen over geschikt technisch personeel. De verdediging van de ligplaats in de fjord werd uitgebreid met een aantal luchtafweerbatterijen en een dubbel stalen net tegen torpedo`s. Gedurende de onderhoudsperiode ondernamen de Britten samen met leden van het Noorse verzet een poging om het Duitse slagschip aan te vallen met zogenaamde Chariots, menselijke torpedo`s. De aanval, die de codenaam operatie Title meekreeg, mislukte doordat de vissersboot Arthur, die door Noorse verzetslieden werd gebruikt om de torpedo`s te slepen, de Chariots kwijt raakte door slecht weer. Op 28 december was het onderhoudswerk aan het slagschip klaar en vertrok de Tirpitz naar zee voor enkele proefvaarten. Op 21 februari 1943 nam Kapitän zur See Hans Meyer het commando van het slagschip over van Friedrich Karl Topp die gepromoveerd was tot Konteradmiral en de functie van voorzitter van de Schiffbaukommission des Reichsministers für Rüstung und Kriegsproduktion kreeg.

Op 26 februari 1943 kwam het slagschip Scharnhorst de Duitse oorlogsvloot in Noorwegen versterken. Vizeadmiral Oskar Kummetz nam het commando van de vloot op zich. Na het zware verlies van PQ-17 hadden de geallieerden de konvooien naar de Sovjet-Unie opgeschort. Grossadmiral Karl Dönitz, die Erich Raeder opgevolgd was als Oberbefehlshaber der Kriegsmarine liet de Duitse oorlogsschepen oefenen vanuit de Kåfjord, een zijtak van de Altafjord bij Alta in het uiterste noorden van Noorwegen. Van 6 tot 9 september ondernamen de Duitse oorlogsschepen een aanval op Spitsbergen in het kader van operatie Sizilien. Hierbij landden Duitse troepen op het hoofdeiland waar de Britten over een weerstation en een bunkerplaats voor zeegaande schepen beschikten. De Duitse troepen, die de vijandelijke installaties moesten vernietigen kregen dekking van de slagschepen Tirpitz en Scharnhorst die beschermd werden door tien torpedobootjagers. De Tirpitz vuurde 52 38cm en 82 15cm granaten af op de Britse stellingen. Dit was de eerste en meteen de voorlaatste keer dat de Tirpitz haar primaire batterij gebruikte tegen vijandelijke doelen. Na de raid keerden de Duitse schepen terug naar Noorse havens en de Tirpitz ankerde in de Altafjord.

De Britten konden de dreiging van de Tirpitz niet negeren en van 20 tot 22 september 1943 lanceerden zij operatie Source. Dit was een aanval met tien X-craft minionderzeeërs, die uitgerust waren met elk twee mijnladingen van 1.000 kg Amatol explosieven, op de Duitse schepen Scharnhorst, Tirpitz en Lützow in de Altafjord. De minionderzeeboten werden vanaf 11 september door T-class en S-class submarines naar Noorwegen gesleept. Slechts drie van de X-crafts, X5, X6 en X7, konden tot onder de torpedonetten rond de Tirpitz geraken. De overige minionderzeeërs gingen verloren of moesten onverrichter zaken terugkeren. De X5 werd door bemanningsleden van de Tirpitz op een afstand van 200 meter ontdekt en door kanonvuur en dieptebommen tot zinken gebracht. X6 en X7 plaatsten hun ladingen echter wel onder het Duitse slagschip maar X6 was opgemerkt en werd door de eigen bemanning tot zinken gebracht. De 4-koppige bemanning werd door een Duits patrouillevaartuig opgebracht en aan boord van de Tirpitz geplaatst. X7 werd ernstig beschadigd door een Duitse dieptebom en moest eveneens tot zinken worden gebracht. Slechts twee van de vier bemanningsleden konden uit de minionderzeeër ontsnappen en zij werden eveneens door de Duitsers gearresteerd.

Commandant Meyer had geen tijd meer om het slagschip onder stoom te brengen en te ontsnappen uit de ondermijnde fjord maar draaide door middel van zijn ankers en ankerkettingen over stuurboord weg van de zijde waar de X6 voor het laatst gezien was. Het mocht niet baten want om 08:12 uur tilden twee daverende explosies het slagschip bijna een meter uit het water. Een olietank scheurde open en pantserplaten trokken krom. Er werd een lek geslagen in de dubbele bodem van het schip en er liep ruim 1.400 ton water binnen waardoor alle turbogeneratoren in generatorkamer No. 2 uitvielen en er slechts één in generatorkamer No. 1 bleef draaien. Hierdoor vielen bijna alle elektriciteitsvoorzieningen uit. De achterste 38cm toren werd uit de lagers getild en twee van de vier Arado Ar 196 boordvliegtuigen werden overboord geslagen en totaal vernield. Een groot aantal spanten was krom getrokken en het slagschip maakte een slagzij van drie graden over bakboord. Het zou bijna zes maanden duren voordat het slagschip gerepareerd was. Operatie Source was de eerste poging van de Britten, om het slagschip Tirpitz buiten gevecht te stellen, die gedeeltelijk slaagde. De zes gevangen genomen bemanningsleden van X6 en X7 keerden na de oorlog veilig terug in Groot-Brittannië.

Op 26 december 1943 ging de Scharnhorst ten onder in de Slag bij de Noordkaap. De Lützow en de torpedobootjagers werden teruggeroepen naar Duitsland om voor andere taken ingezet te worden. De Tirpitz bleef met het reparatieschip Neumark langszij, achter in de Altafjord. In de nacht van 10 op 11 februari 1944 werd het Duitse slagschip aangevallen door vijftien Sovjetbommenwerpers die echter slechts één near miss konden plaatsten die geen schade van betekenis veroorzaakte. Eind maart waren de reparaties aan de Tirpitz voltooid. Zonder de hulp van grote kranen en een drijvend dok waren de Duitse technici, midden in de winter en ver boven de poolcirkel, er in geslaagd het slagschip tot een aanvaardbaar niveau te herstellen. Dit was een heel bijzondere prestatie. De Britten merkten het vertrek van de Neumark echter spoedig op en gingen er terecht van uit dat de reparaties aan de Eenzame Koningin van het Noorden, zoals de Noren haar inmiddels noemden, ten einde waren. Zij planden zonder verder af te wachten een volgende aanval.

Operatie Tungsten vond plaats op 3 april 1944. De Tirpitz had enige proefvaarten achter de rug en lag wederom in de Altafjord. De British Navy viel de Tirpitz aan met 42 Fairey Barracuda duikbommenwerpers die beschermd werden door 21 Vought Corsair, 20 Grumman Hellcat en 10 Grumman Wildcat jachtvliegtuigen. De Britse vliegtuigen waren opgestegen vanaf de vliegdekschepen HMS Victorious en HMS Furious en de hulpvliegdekschepen HMS Emperor, HMS Fencer D64, HMS Pursuer D73 en HMS Searcher D40. De bommenwerpers plaatsten veertien treffers en een near miss met 1.600 en 500 ponds bommen. Aan boord van de Tirpitz vielen 122 doden en 316 gewonden. Twee 15cm torens van het slagschip werden vernietigd en de twee overgebleven boordvliegtuigen brandden volledig uit in de bergplaatsen. Er stroomde 2.000 ton zeewater naar binnen door lekkende spanten, maar de dekken waren niet doorboord en het slagschip was nog steeds inzetbaar. Karl Dönitz gaf orders het slagschip weer te repareren omdat hij het nodig had als dreiging tegen de Arctische konvooien die door de geallieerden weer ingezet waren.

Op 24 april 1944 zou operatie Planet plaats vinden, maar de Britse aanval met 40 Fairey Barracuda`s en 40 escorterende jachtvliegtuigen moest afgelast worden door slechte weercondities. Hetzelfde scenario ontvouwde zich op 15 mei bij operatie Brawn waarbij 27 Barracuda`s en 36 jachtvliegtuigen betrokken waren. Op 28 mei waren de weersomstandigheden zo slecht dat de vliegtuigen niet eens van de vliegdekschepen opstegen waardoor operatie Tiger Claw afgelast werd. In diezelfde maand werd Kapitän zur See Wolf Junge de nieuwe commandant van het Duitse slagschip. De Royal Navy deed op 17 juli wederom een poging om de Tirpitz uit te schakelen door een luchtaanval. Bij operatie Mascot waren 44 Fairey Barracuda`s, 18 Vought Corsairs, 12 Fairey Fireflies en 18 Grumman Hellcats betrokken van HMS Formidable, HMS Indefatigable en HMS Furious. De bemanning van de Tirpitz was echter op de hoogte van de aanval door de verbeterde Funkmess Ortung (FuMO) 26 radarapparatuur en legde dikke rookschermen aan waardoor de aanval mislukte. Van 31 juli tot 1 augustus 1944 oefende de Tirpitz met vijf torpedobootjagers op de Noordelijke IJszee. Het zou haar laatste oefening worden.

In augustus 1944 ondernam de Britse marine haar laatste pogingen om de Tirpitz uit te schakelen met operaties Goodwood I, II, III en IV. Op 22, 24 en 29 augustus werden de luchtaanvallen uitgevoerd met Fairey Barracuda`s en begeleidende jachtvliegtuigen vanaf de vliegdekschepen HMS Formidable, HMS Indefatigable, HMS Furious en de hulpvliegdekschepen HMS Trumpeteer en HMS Nabob. Tijdens de vier verschillende aanvallen plaatsten de vliegtuigen van de Royal Navy slechts twee treffers en een klein aantal near misses. De Royal Air Force nam de aanvallen op het Duitse slagschip over omdat de Britse vliegdekschepen hard nodig waren om vooral troepentransporten te beschermen.

De Britse luchtmacht had al plannen gemaakt om het Duitse slagschip aan te vallen met zogenaamde Tallboy bommen. Dit waren 12.000 ponds bommen die door de Britse wetenschapper en uitvinder Barnes Wallis ontworpen waren. De Tallboys waren gestroomlijnd en beschikten over staartvinnen die de bommen, eenmaal afgeworpen, een steeds grotere snelheid meegaven zodat zij zich 30 meter in de grond, maar ook door gepantserde dekken, konden boren. Operatie Paravane werd uitgevoerd door Avro Lancasters van No. 9 en No. 617 Squadron van No. 5 Group RAF Bomber Command. Squadron No. 617 stond bekend als de Dam Busters omdat zij op 17 mei 1943 dammen had gebombardeerd in het Ruhrgebied, operatie Chastise, door speciale stuiterbommen af te werpen met behulp van het Stabilizing Automatic Bomb Sight, een modern richtmiddel aan boord van de Britse zware viermotorige bommenwerpers. De 38 Lancasters voor operatie Paravane konden de Altafjord niet bereiken vanaf hun basis op de Britse eilanden en vlogen daarom op 11 september 1944 eerst van Lossiemouth naar Yagodnik bij Archangelsk in Noordwest-Rusland. Een aantal Lancasters kon het vliegveld in de laaghangende bewolking echter niet vinden en hoewel de Russen de bemanningen redden, bleven er zes toestellen achter in de moerassen rond de basis.

Op 15 september konden 28 Lancaster bommenwerpers opstijgen van de Russische basis waarvan er 20 uitgerust waren met een enkele Tallboy bom, 7 met mijnen tegen schepen in ondiep water terwijl het laatste toestel uitgerust was met fotoverkenningapparatuur. De Britse vliegtuigen waren wederom gespot door de Duitse opsporingapparatuur aan boord van de Tirpitz en werden ontvangen met een dik rookgordijn en een regen van luchtafweerkogels. De Britten konden dan ook maar twee treffers plaatsen op het voorschip van de Tirpitz. De Tallboys brachten echter dermate zware schade toe aan het slagschip dat het nooit meer zeewaardig gemaakt kon worden zonder langdurige opname in een droogdok. De zware bommen waren door de boeg van het Duitse slagschip heengeslagen en op de bodem van de fjord tot ontploffing gekomen. De schokgolf had grote schade veroorzaakt aan de machine-installatie, de vuurleidingsystemen en de rompspanten van het schip. De Duitsers besloten het slagschip naar het eilandje Håkøy bij Tromsø te laten varen om daar te dienen als drijvend artillerieplatform tegen de verwachte geallieerde invasie in Noorwegen. Op 15 oktober maakte de Tirpitz haar laatste reis toen zij met een snelheid van slechts 8 tot 10 knopen de 200 zeemijlen afzakte naar Tromsø.

De Duitse admiraliteit was niet op de hoogte van het feit dat de Tirpitz zich nu net binnen het vliegbereik van de Lancasters vanuit Schotland bevond. De Duitsers waren begonnen onder de ankerplaats van de Tirpitz een zandbank op te richten die er voor moest zorgen dat het slagschip niet kon kapseizen of zinken bij mogelijke treffers. Nog voor de zandbank klaar was voerde RAF Bomber Command, op 29 oktober 1944, operatie Obviate uit. Bij deze aanval vlogen 39 Lancasters, van dezelfde squadrons die bij operatie Paravane waren betrokken, vanaf bases in Schotland naar Tromsø om de Tirpitz wederom te bestoken met Tallboys. Door slecht weer troffen de zware bommen geen doel en het enige wat de operatie opleverde was een near miss die schade toebracht aan het bakboordroer en bakboordschroefas van het slagschip. Desondanks prepareerden de Duitsers het slagschip voor haar taak als artillerieplatform. De zandbank werd opgehoogd en er werden torpedonetten aangebracht rond de Tirpitz. De hoeveelheid brandstof werd beperkt tot de hoeveelheid die men nodig had om de turbogeneratoren te voeden en het aantal bemanningsleden werd teruggebracht naar 1.600 koppen. Begin november 1944 kreeg het Duitse slagschip een nieuwe commandant in de persoon van Kapitän zur See Robert Weber.

Op 12 november 1944 voerde RAF Bomber Command operatie Catechism uit. Wederom vertrokken Lancasters van No. 9 en No. 617 Squadrons vanaf bases in Schotland, uitgerust met Tallboy bommen. De 31 viermotorige bommenwerpers werden om 09:35 uur ontvangen door 38cm granaten van de primaire batterij van de Tirpitz, maar de projectielen konden 29 van de Britse vliegtuigen er niet van weerhouden de superbommen af te werpen. Twee Tallboys waren directe treffers en één was een near miss. Verschillende andere landden binnen het torpedonet en vernietigden grotendeels de zandbank onder het Duitse slagschip. Eén van de bommen had het slagschip getroffen tussen de beide voorste 38cm torens in maar explodeerde niet. De tweede voltreffer explodeerde in de midscheeps, tussen de katapult en de schoorsteen, waar grote gaten in de bodem en de bakboordscheepshuid werden geslagen. Een groot deel van de gordelbepantsering in de directe omgeving van de treffer werd weggeslagen. De indirecte treffer explodeerde aan bakboordszijde van het schip ter hoogte van de C-turret, de voorste van de beide achterste 38cm torens en vergrootte de schade aan de scheepshuid. De Tirpitz begon slagzij te maken over bakboord die snel opliep tot 20 graden. Commandant Weber liet het schip verlaten en tegen 09:50 uur was de slagzij al opgelopen tot een gevaarlijke hoek van 60 graden. Even leek het alsof het slagschip zich in deze positie zou stabiliseren, maar acht minuten later deed zich een hevige explosie voor onder de C-turret. De gepantserde bovenzijde van de toren werd 25 meter weggeblazen en kwam tussen een groep zwemmende bemanningsleden terecht. Het slagschip kapseisde en haar opbouw verdween in de resten van de vernielde zandbank.

Meteen na de aanval werden reddingspogingen op gang gezet om de ruim 1.000 bemanningsleden, die opgesloten zaten in de gepantserde romp van de Tirpitz, te bevrijden. Technische specialisten van het ontsnapte gedeelte van de bemanning, dokwerkers en ander marinepersoneel slaagden erin om met snijbranders enkele openingen in de kiel te maken waardoor 82 opgesloten bemanningsleden konden worden bevrijd. Voor 971 bemanningsleden van de Tirpitz kwam de redding te laat door het snel instromende water van het opkomende tij.

Doordat Winston Churchill de vernietiging van de Tirpitz een hele hoge prioriteit had gegeven en door de volharding van de Britten was het doodvonnis van het Duitse slagschip Tirpitz al in 1942 uitgesproken. Door een combinatie van camouflage, verdediging door luchtafweer, torpedonetten en rookschermen, slecht weer en het feit dat het slagschip op een afgelegen plaats verborgen lag, duurde het nog ruim twee jaar voordat het Duitse slagschip definitief buiten gevecht werd gesteld. Al die tijd ging er een grote dreiging van het slagschip uit die de geallieerden dwong om de Arctische konvooien te beschermen met slagschepen, vliegdekschepen en kruisers in plaats van escortevaartuigen en onderzeebootjagers. De aanwezigheid van de Tirpitz in Noorwegen was voldoende om vele kapitale geallieerde oorlogsschepen weg te houden van andere strijdtonelen. De Eenzame Koningin van het Noorden bleek de ultieme Fleet in Being.

Na de oorlog verkocht de Noorse regering het wrak van de Tirpitz voor 120.000 kronen aan de Noorse firma Einar Høvding Skippsuphugging. Dit was een bijzonder lage prijs voor een wrak waaruit nog zoveel kostbare onderdelen en materialen te bergen waren. Zo werden de turbogeneratoren verkocht aan een visverwerkingsbedrijf in het Noorse Honnigsvag waar zij de fabrieken jarenlang van stroom voorzagen. Verder werden vele stalen platen van het wrak gebruikt als tijdelijk wegoppervlak tijdens wegwerkzaamheden in Noorwegen en leverden het vele koper, roestvast staal en andere metalen het bergingsbedrijf veel geld op. Het duurde van 1948 tot 1957 voordat het wrak geheel gesloopt was. Nu herinneren slechts enkele volgelopen bomkraters van gemiste Tallboys, enkele roestige onderdelen die boven water uitsteken en een klein monument op het eilandje Håkøy aan de aanwezigheid van het grootste slagschip van de Tweede Wereldoorlog in Europa.