Fronten van het Rode Leger

Achtergrond
Op de navolgende pagina's volgt een compleet overzicht van alle fronten (Russisch: front, meervoud fronty) die tijdens de Tweede Wereldoorlog door het Rode Leger zijn geformeerd. Het front was de grootste troepenformatie van het Rode Leger en ruwweg vergelijkbaar met de Duitse Heeresgruppe en de Amerikaanse Army Group. Een belangrijk verschil was echter dat ook de luchtstrijdkrachten onder bevel van de fronten vielen (de VVS, de Sovjetluchtmacht, was tijdens de Tweede Wereldoorlog nog geen zelfstandig krijgsmachtonderdeel). Bovendien waren ook vloten en flottieljes regelmatig operationeel ondergeschikt aan een front.

Fronten waren vergelijkbaar met de militaire districten in vredestrijd. Op 22 juni 1941 werden alle militaire districten aan de frontlinie omgevormd tot fronten, en na de oorlog werd een aantal fronten opnieuw gereorganiseerd tot militair district. In totaal werden er tijdens de oorlog maar liefst 57 fronten gevormd en ingezet. Dit hoge aantal komt onder andere voort uit de conventie fronten te vernoemen naar de locatie waar het front actief was; wanneer een front terugtrok of oprukte maakte deze gewoonte het nodig het front te hernoemen. Op ieder moment tijdens de oorlog waren er tussen de 11 en 16 fronten operationeel.

De omvang van een front kon sterk uiteenlopen: enkele minder belangrijke fronten bestonden uit slechts een tweetal legers onder een een- of tweesterrengeneraal, terwijl het 1e Wit-Russische Front en het 1e Oekraïense Front tijdens de opmars naar Berlijn uit respectievelijk 12 en 13 legers bestonden onder een maarschalk van de Sovjet-Unie. In 1944 en 1945 omvatten de belangrijkste fronten doorgaans 5-9 reguliere legers (in totaal 40-70 jagerdivisies), 1-3 tanklegers, 1-2 luchtlegers, 2-5 zelfstandig opererende gemechaniseerde of tankkorpsen, 1-2 cavaleriekorpsen, diverse sterke artillerieformaties en een verscheidenheid aan ondersteunende eenheden. Tijdens de operaties in Oost-Pruisen en Polen en het offensief richting Berlijn telden de fronten in deze sectoren tot wel 800.000 man, 9-12.000 kanonnen en mortieren, 1000-3600 tanks en stukken gemotoriseerd geschut en 1500-3200 vliegtuigen. Vanwege de omvang van deze fronten bevatten hun staven zeker een half duizend man, waaronder minstens een twintigtal opperofficieren.

In tegenstelling tot alle andere eenheden en formaties kon aan fronten geen onderscheidingen worden verleend en geen gardestatus worden toegekend.

Structuur
In het hiernavolgende overzicht zijn de fronten voor de overzichtelijkheid gerangschikt op operatiegebied (vanaf het noorden tegen de klok in: noordwesten, Balticum, westen, Wit-Rusland, zuidwesten, Oekraïne, Kaukasus en Verre Oosten) en binnen deze operatiegebieden grofweg chronologisch naar oprichtingsdatum en van noord naar zuid. Veel fronten gaan organisationeel gezien terug op verscheidene andere fronten, die afzonderlijk genoemd zijn.

N.B.:

• Van de ondergeschikte eenheden worden alle legers (en vergelijkbare formaties, zoals operationele groepen, vloten en flottieljes) genoemd die op enig moment ondergeschikt zijn geweest aan het front. Kleinere formaties en eenheden zijn voor de overzichtelijkheid achterwege gelaten.
• Het kwam regelmatig voor dat een formatie werd ontbonden en later opnieuw werd geformeerd. Om een onderscheid te maken tussen deze eenheden is, indien van toepassing, na de eenheid het nummer van de formering aangeduid in Romeinse cijfers tussen haakjes.