Grigory M. Shtern

Grigory Mikhailovich Shtern werd geboren op 6 augustus 1900 en was van Joodse origine. Zijn ouders hadden een lokaal kredietverleningsbedrijf. Shtern was voorbestemd om het bedrijf van zijn vader over te nemen maar de politieke gebeurtenissen in Rusland maakten aan die illusie een einde doordat de bolsjewieken aan de macht kwamen. Nadat hij zijn commerciële opleiding had afgerond werd hij in 1919 opvallend genoeg lid van het Rode Leger.

Tijdens de bloedige Burgeroorlog diende Shtern met veel succes in Centraal-Azië als cavalerie-commandant. Hij bewees een meester te zijn in mobiele oorlogvoering en een aantal overwinningen was te danken aan zijn uitmuntende leiderschap. Na de beëindiging van de Burgeroorlog ging Shtern studeren aan de Frunze Militaire Academie in Moskou welke hij in 1926 met succes afrondde. Shtern trad toe tot het Volkscommissariaat van Defensie en kreeg in 1936 de rang van legercommandant 2e klas, destijds de op één na hoogste reguliere rang in het Rode Leger.

In de zomer van datzelfde jaar brak de Spaanse Burgeroorlog uit. De Sovjet-Unie koos tijdens de Spaanse Burgeroorlog de zijde van de Republikeinse strijdkrachten. In tegenstelling tot de Duitsers en Italianen, die de Nationalisten van Franco steunden, stuurde het Rode Leger geen complete divisies naar Spanje, maar alleen vrijwilligers. Desalniettemin was de Spaanse Burgeroorlog ook voor de Sovjet-Unie belangrijk om wapens en tactieken uit te proberen en Shtern werd dan ook naar Spanje gestuurd om de Republikeinen van militaire adviezen te voorzien. Tegelijkertijd had hij het bevel over enkele internationale brigades en Sovjetvrijwilligers. Twee jaar lang coördineerde Shtern een aantal militaire campagnes waarbij enkele overwinningen werden geboekt op de Nationalisten.

In mei 1938 keerde Shtern terug naar de Sovjet-Unie waar hij vanwege de spanningen met Japan werd benoemd tot stafchef van het Verre Oosten Front. In deze positie had Shtern een grote rol in de Sovjet-overwinning op de Japanners bij het Khasanmeer.

Na het succes bij het Khasanmeer werd Shtern vanwege zijn uitstekende verdiensten benoemd tot bevelhebber van het Verre Oosten Front. In mei 1939 waren Japanse troepen de grenzen met Mongolië overschreden en het Rode Leger kwam Mongolië te hulp; er werd een gecombineerd Sovjet-Mongolische strijdkracht gevormd. Het Rode Leger ondernam een succesvolle tegenaanval waarbij de troepen van korpscommandant Georgy K. Zhukov een hoofdaandeel hadden bij Khalkin Gol. Hoewel het propaganda-apparaat van de Sovjet-Unie korpscommandant Zhukov de hemel in prees als de grote overwinnaar bij Khalkin Gol, was het in werkelijkheid Shtern die de acties had gecoördineerd als bevelhebber van het Verre Oosten Front.

De zuiveringen van het officierenkorps waren inmiddels begonnen en doordat Shtern in het Verre Oosten diende, ontsnapte hij naar alle waarschijnlijkheid aan de executiepelotons van de NKVD. Toen de oorlogsdreiging in Europa toenam in 1939, gaf Joseph V. Stalin opdracht de zuiveringen op te schorten. Voorlopig was Shtern gered, maar hij stond ook op de door Joseph V. Stalin opgestelde lijst, mede doordat Shtern geen lid was van de Communistische Partij, waardoor hij automatisch verdacht werd van 'politieke onbetrouwbaarheid'.

Na de overwinning op de Japanners bij Khalkin Gol werd Shtern benoemd tot bevelhebber van het Militaire District Kiev. Dit gebeurde overigens nadat Sovjettroepen op 17 september 1939 de grenzen met Polen waren overgestoken voor de zogenoemde 'bevrijding van westelijk Wit-Rusland'. De volgende militaire actie van het Rode Leger was de Winteroorlog tegen Finland die begon op 30 november 1939. De Sovjets leverden een wanprestatie tegen de zich moedig verdedigende Finnen. Na een maand van mislukte offensieven werden er drastische maatregelen genomen in de bevelvoering. De falende officieren werden vervangen door meer ervaren commandanten en dus werd er ook een beroep gedaan op Shtern, die het bevel kreeg over de Sovjettroepen ten noorden van het Ladogameer, die voor het merendeel omsingeld waren. Shtern wist op formidabele wijze omsingelde divisies te ontzetten, zonder daarbij hoge verliezen te incasseren. Hierdoor werd een nog grotere ramp voor het Rode Leger voorkomen.

In april 1940 werd Shtern opnieuw overgeplaatst naar het Verre Oosten om daar het bevel op zich te nemen van de Sovjettroepen aan de oostgrens. Ondertussen waren er door de drastische hervormingen in het Rode Leger die volgden op het debacle in Finland, weer rangen ingevoerd. Shtern kreeg de rang van kolonel-generaal. Na een jaar in het Verre Oosten te hebben gediend keerde Shtern in april 1941 terug naar Moskou, waar hij chef werd van de luchtverdediging (PVO). Shtern werd nu ondergeschikt aan generaal Zhukov, opgeklommen tot de positie van chef van de Generale Staf. Georgy K. Zhukov etaleerde in het openbaar de overwinning van Khalkin Gol als zijn overwinning. Doordat Zhukov tot Stalin's favorieten behoorde ging Shtern hier niet op in, maar hij en veel van zijn collega's wisten wel beter. Stalin was inmiddels verder gegaan met de zuiveringen van het officierenkorps en Shtern stond nog altijd hoog op de lijst van verdachten.

Op de dag van de Duitse invasie, op 22 juni 1941, werd Shtern gearresteerd en opgesloten in de Lubyanka-gevangenis in Moskou. Shtern werd gemarteld en gefolterd door de ondervragers van de NKVD. Doordat de Duitsers Moskou steeds dichter naderden werden Shtern en zijn medegevangenen overgeplaatst naar Kuibishev in Siberië. Een opmerkelijke gebeurtenis, zeker doordat het spoorwegsysteem was belast met de evacutie van de industrie naar het oosten.

Op 18 oktober 1941 stuurde de bevelhebber van de NKVD, Lavrenty P. Beria, een telegram naar Kuibishev waarin hij opdracht gaf voor de executie van de gevangen die waren gearriveerd vanuit Moskou. Diezelfde dag nog stierf kolonel-generaal Shtern, samen met 9 andere generaals en 16 officieren voor het vuurpeloton van de NKVD.