Dwight Eisenhower

General of the Army Eisenhower heeft veel lof, maar ook veel kritiek gekregen naar aanleiding van zijn functioneren als geallieerd opperbevelhebber tijdens de Tweede Wereldoorlog. Op de Amerikaanse bevolking maakte hij veel indruk, terwijl zijn ondergeschikten in Europa de nodige twijfels over hem hadden. Zijn taak was ook geen eenvoudige. Hij moest tegelijkertijd de voortgang van de strijd plannen en bewaken, het thuisfront tevreden houden over de oorlogsvorderingen en de juiste manier van samenwerken vinden voor zijn generaals. Vooral dit laatste bleek een zware taak voor "Ike", die veel energie stak in het in stand houden van het Anglo-Amerikaans bondgenootschap. Na de oorlog zou Eisenhower de 34e president van de Verenigde Staten worden.

Dwight David Eisenhower was de zoon van David Jacob Eisenhower en Ida Elizabeth Stover. Zijn voorvader, Hans Nicolas Eisenhauer, was afkomstig uit Duitsland, maar in 1741 was hij naar de Verenigde Staten geëmigreerd. Dwight Eisenhower werd geboren op 14 oktober 1890 in Denison, Texas. Samen met zijn zes broers groeide hij op in Abilene, Kansas. Zijn ouders hechtten veel waarde aan zelfstandigheid, eerlijkheid en hard werken en Eisenhower werd dan ook met deze waarden opgevoed. In Abilene volgde hij onderwijs aan de highschool, waar hij in 1906 slaagde. Hij ging direct aan het werk in de Belle Springs Creamery, maar hier zou hij slechts een jaar blijven.

In 1907 ging Eisenhower namelijk naar de militaire academie van West Point. Hier bleek hij een goede cadet; als student en atleet gooide hij hoge ogen. Vooral zijn leiderscapaciteiten werden geprezen: hij kon een groep bij elkaar brengen en houden en zijn groepsleden enthousiast maken voor een gemeenschappelijk doel. Zijn collegialiteit en goed teamwork maakten ook indruk op zijn klasgenoten, waarvan Omar Bradley, James Van Fleet en Joseph McNarney er enkelen waren. Deze drie mannen zouden allen generaals zijn tijdens de Tweede Wereldoorlog, waardoor deze klas ook wel de ‘class the stars fell upon’ werd genoemd. In 1915 studeerde hij af aan West Point in de rang van Lieutenant. Een jaar later trouwde hij met Mamie Geneva Doud, waarmee hij twee zonen kreeg: Dought en John.

Tot 1918 diende Eisenhower bij de infanterie, waar hij Captain werd. Hij had niet deelgenomen aan de Pancho Villa Expedition aan de grens met Mexico van 1916 tot 1917, waarbij de Amerikanen de Mexicaanse revolutieleider Pancho Villa gevangen wilden nemen. Hij nam ook geen deel aan de Eerste Wereldoorlog. Wel had hij tijdens deze oorlog de tijdelijke rang van Lieutenant-Colonel bekleed. Na ‘The Great War’ viel hij weer terug in zijn oude rang van Captain, maar al snel promoveerde hij tot Major. Deze rang zou hij gedurende zestien jaar houden, aangezien het Amerikaanse leger fors werd ingekrompen als gevolg van de isolationistische politiek die door Amerika gevoerd werd na de Eerste Wereldoorlog. Gedurende enkele jaren deed Eisenhower veel studie naar het gebruik van tanks tijdens het gevecht. Hierbij leerde hij George Patton kennen, die tijdens de Tweede Wereldoorlog als General onder hem zou dienen.

Tot 1924 werkte Eisenhower voor General Fox Connor in de Panamakanaalzone. Van hem leerde Ike naar eigen zeggen veel over militaire tactieken en krijgsgeschiedenis. Ook voorspelde Connor hem dat Amerika problemen zou krijgen met Japan en dat er een nieuw conflict in Europa zou ontstaan. Hij spoorde Eisenhower aan tot een studie aan de veeleisende General Staff School. De jonge Major slaagde als eerste van zijn lichting van 245 officieren. Hierna volgde hij ook nog studies aan het Army War College en het Army Industrial College. Van 1933 tot 1935 was hij adjudant en kort daarna militair adviseur van General Douglas MacArthur, die op dat moment stafchef was van het leger. Hier promoveerde hij tot de rang van Lieutenant-Colonel. In 1939 trainde hij het 15th Infantry Regiment om het jaar daarna stafchef te worden van de 3rd Infantry Division en later het 9th Corps. In juni 1941 werd hij stafchef van General Walter Krueger bij de 3rd Army. In augustus en september van dat jaar behaalde de 3rd Army grote successen tijdens de Louisiana Manoeuvres, een grootschalige oefening met betrekking tot manoeuvreren en logistiek. Eisenhower had de plannen voor de 3rd Army opgesteld. Deze eenheid haalde met haar successen zelfs de pers en zo raakte Ike in beeld bij het War Department in Washington. Hij promoveerde datzelfde jaar tot Brigadier-General.

Op 7 december 1941 raakten de Verenigde Staten bij de Tweede Wereldoorlog betrokken door een Japanse aanval op de Amerikaanse vlootbasis in Pearl Harbor. President Franklin Delano Roosevelt verklaarde Japan de oorlog, waarop Adolf Hitler zich op 11 december aan de kant van Japan schaarde. Als gevolg van de Amerikaanse tekorten aan materiaal en manschappen kon er nog geen grootschalige actie tegen ofwel Japan ofwel Duitsland worden ondernomen. Hierdoor had men binnen het leger wel ruimschoots de tijd om te beslissen hoe de vijand het beste aangepakt kon worden. Ook Eisenhower speelde hierin een rol na zijn overplaatsing naar de generale staf in Washington. Hier kwam hij onder General George Marshall te werken, wat zo zou blijven gedurende de hele Tweede Wereldoorlog. Tot juni 1942 werkte hij bij de War Plans Division, later de Operations Division genoemd, waar men zich bezighield met de planning voor de oorlog tegen Japan en Duitsland.

Eisenhower en Marshall zagen Duitsland als de belangrijkste vijand van de geallieerden, terwijl de Amerikaanse publieke opinie, met Pearl Harbor nog vers in het geheugen, veel liever een maximale inspanning tegen de Japanners zag. De twee generaals waren er echter allebei van overtuigd dat een sterk bondgenootschap nodig was om de oorlog te winnen. Wanneer de Verenigde Staten Japan als prioriteit stelde, zou het Rode Leger de enige tegenstander blijven van de Duitsers en dit vond Marshall een te groot risico. Duitsland moest op twee fronten bestreden worden. Voor de oorlog tegen Duitsland zagen ze een invasie in West-Europa, door middel van een oversteek van het Kanaal, als de meest geschikte manier om Hitler te verslaan. Marshall raakte meer en meer overtuigd van de kwaliteiten van Eisenhower en schonk hem steeds meer vertrouwen. Hij begon hem te zien als de geschikte persoon voor het bevel over de Amerikaanse troepen in Europa, zodat Eisenhower daar de geallieerde strategie die Marshall voor ogen had ten uitvoer kon brengen. Op 8 juni 1942 presenteerde Eisenhower hem een ‘Instructie voor de bevelvoerende generaal, Europees operatiegebied’. Drie dagen later deelde Marshall Eisenhower mee dat hij het commando in Europa kreeg.

Op deze beslissing van Marshall kwam direct de nodige kritiek. Critici en ondergeschikten verweten Eisenhower een gebrek aan gevechtservaring. Zij wilden ‘een echte soldaat’ als bevelvoerder zien, terwijl ze Eisenhower beschouwden als een militair theoreticus, geschikter voor een staffunctie dan voor het opperbevel. Ook de Britten hadden in eerste instantie gemengde gevoelens over de benoeming van Eisenhower. Dit werd echter niet veroorzaakt door zijn ervaring, maar meer door zijn ideeën over de te volgen strategie. De Amerikanen wilden zoals eerder genoemd een oversteek van het Kanaal, gevolgd door een grootscheeps offensief in het westen. De Britten, met Churchill voorop, zagen weinig heil in dit plan. Zij herinnerden zich de veldslagen in West-Europa uit de Eerste Wereldoorlog en voelden meer voor een geleidelijke uitputting van Duitsland. Het Amerikaanse plan werd afgedaan als ‘een luchtkasteel’.

De Amerikaanse plannen werden uiteindelijk op de lange baan geschoven. De Britten hadden de Amerikanen ervan weten te overtuigen dat het nog veel te vroeg was voor een oversteek van het Kanaal. Bovendien waren het benodigde materieel en de manschappen hier nog niet voor beschikbaar. De Amerikanen hadden pas twee divisies in Europa. Roosevelt wilde echter in het belang van de moraal aan het thuisfront dat de Amerikaanse strijdkrachten in actie zouden komen. Daarom zwichtten Marshall en Eisenhower voor de plannen van Churchill en werd een landing in Noord-Afrika voorbereid.

Op 25 juni 1942 werd Eisenhower benoemd tot opperbevelhebber van de geallieerden in Noord-Afrika. General Mark Clark werd zijn afgevaardigde. Beide verbleven in de zomer van 1942 in Londen. Hier was men druk bezig met het plannen van een Brits-Amerikaans offensief aan de Noord-Afrikaanse kust. Ondertussen stelde Eisenhower zijn hoofdkwartier samen. Zijn stafchef werd General Walter Bedell Smith. Hij liet al zijn nieuwe medewerkers uitgebreid screenen, of ze nu Amerikaans of Brits waren. Hij eiste dat iedereen nationale gevoelens aan de kant zette voor het bereiken van het gemeenschappelijke doel. Hiermee ontwikkelde Eisenhower een nieuw type commandostructuur, namelijk dat van het unity of command. De Britten hadden in het begin veel moeite met deze nieuwe structuur van Eisenhower. Zij voelden zich verheven boven de Amerikanen, die werden gezien als groentjes op het slagveld. De Britten zouden hen eerst moeten leren hoe je een oorlog uitvecht. De Amerikanen daarentegen vonden dat de Britten al teveel nederlagen hadden geleden om een goede leermeester te zijn. Deze verschillende opvattingen strookten niet met het idee van Eisenhowers geallieerde eenheid. Eisenhower ging vrij ver in deze gedachten. Zo wilde hij de training, voeding en manieren van de Britse en Amerikaanse manschappen op elkaar afstemmen om grote verschillen tussen hen te voorkomen. Zo kregen de Amerikanen meer soldij en meer voedsel, iets wat Eisenhower gelijk wilde trekken.

Op 8 november 1942 begon de Noord-Afrikaanse campagne, die Torch als codenaam kreeg. Het was Eisenhowers vuurdoop. Hierbij stuitten de geallieerden op een lastige kwestie, namelijk de aanwezigheid van de Vichy-Fransen in Noord-Afrika, die collaboreerden met de Duitse bezetter. De verhoudingen tussen de Britten en de Fransen waren sinds de Britse aanval op de Franse vloot in 1940 niet al te best (de Britten hadden de vloot beschoten zodat deze niet in handen van de Duitsers kon vallen). Besloten werd dat de aanval een Amerikaans karakter zou krijgen. President Roosevelt had geprobeerd duidelijk te maken dat de Amerikanen als vrienden kwamen en niet als veroveraars, maar deze boodschap was niet overal aangekomen. In Casablanca en Oran vonden gevechten plaats tussen Fransen en Amerikanen: in de eerstgenoemde plaats werd door de Fransen zelfs drie dagen hevig verzet geboden. Maréchal de France Henri Philippe Petain, de president van Vichy-Frankrijk, veroordeelde operatie Torch en een conflict dreigde.

Hierop besloot Eisenhower contact te zoeken met Amiral de la Flotte François Darlan, de opperbevelhebber van de Franse marine. Hij was niet populair bij de geallieerden en onderhield geen warme relatie met de Britten. Maar Eisenhower zag geen andere mogelijkheid dan hem toe te zeggen dat hij erkend zou worden als het hoofd van de Franse regering. Alleen dan waren de Vichy-Fransen in Noord-Afrika bereid zich aan de zijde van de Britten en de Amerikanen te scharen. Eisenhower vervulde hier dus niet alleen de functie van opperbevelhebber, maar ook die van diplomaat. Echter, de publieke opinie in Engeland en de Verenigde Staten reageerde bitter en Eisenhower ontving de nodige negatieve kritiek. Roosevelt nam het voor Ike op en legde uit dat de overeenkomst puur militair was, om zo het aantal slachtoffers te minimaliseren en de opmars te versnellen. De moord op Darlan door een Franse monarchist rond de kerst van 1942 zwakte de kritiek op Eisenhower af. Desalniettemin verliepen de eerste maanden als opperbevelhebber voor Eisenhower niet van een leien dakje. Zelf schreef hij daarover: “Ik voel me een kruising tussen een eendagssoldaat, een pseudostaatsman, een politicus en een diplomaat.”

Tijdens de eerste maanden van de Noord-Afrikaanse campagne functioneerde het nieuwe bondgenootschap nog niet zoals Eisenhower het voor ogen had. De bevelhebber van de grondtroepen, de Britse General Kenneth Anderson, had de vrijheid om buiten Eisenhower om met de Britse autoriteiten te overleggen. Vooral General Patton vond dit te ver gaan. Hij meende dat de Amerikanen “were sold for a dish of potage”. Hij voelde zich overheerst door de Britten en vond hierin medestanders onder zijn officieren. Eisenhower berispte Patton voor zijn taalgebruik, dat niet overeenkwam met de na te streven geallieerde manier van denken.

In december 1942 nam de Britse kritiek op Eisenhower toe. De opmars in Afrika verliep niet snel genoeg. Het regenseizoen zorgde ervoor dat oprukken moeilijk was. De Britten, met Field Marshall Alan Brooke voorop, hadden steeds meer hun twijfels over Eisenhower. Zijn gebrek aan ervaring werd opnieuw een belangrijk twistpunt. Voor iemand die nog nooit een bataljon had aangevoerd in de strijd was de taak van opperbevelhebber in deze situatie te zwaar, meenden Eisenhowers critici. Daarnaast kreeg Ike het verwijt dat hij teveel werd opgeslokt door bestuurlijke aangelegenheden, waardoor hij zich te weinig op het militaire verloop van de oorlog kon richten. General Marshall sprong Eisenhower bij, maar adviseerde hem zich meer te richten op de tactische oorlogsvoering en de diplomatieke kwesties wat meer te ontlopen.

In februari 1943 kwam men tot een nieuwe commandostructuur, waarbij Eisenhower drie Britten onder zich kreeg die meer ervaring hadden dan hijzelf, namelijk Harold Alexander, Arthur Tedder en Andrew Cunningham. De Britten waren hier uiterst tevreden mee en hoopten zo weer vaart in de opmars te krijgen. Eisenhower kon zich volgens de Britse bondgenoten nu naar hartelust bezighouden met politieke en intergeallieerde vraagstukken. Ondertussen stelde de pers het nog jonge bondgenootschap op de proef na de verloren gevechten bij Kasserine in Tunesië in februari 1943. Volgens enkele Amerikaanse reporters waren de Britten niet voldoende bereid geweest om de onervaren Amerikaanse troepen te helpen. De Duitse propaganda speelde hier nog verder op in door de moeizame samenwerking tussen de Britse en Amerikaanse officieren in Kasserine verder op te blazen. Eisenhower nam poolshoogte en concludeerde dat er iets moest veranderen. Hij ontsloeg General Lloyd Fredendall, die verantwoordelijk werd gehouden voor de nederlaag bij Kasserine en gaf General Patton het bevel over het Amerikaanse II Corps.

De nederlaag bij Kasserine werd door de Britten vooral verklaard aan de hand van incompetent leiderschap van Eisenhower. Wederom werd hem verweten dat hij te weinig ervaring had en dat hij zich teveel met politiek bemoeide en te weinig met de strijd. Op dat moment ging zelfs het gerucht dat Roosevelt, Stalin en Churchill een mogelijke vervanging van Eisenhower hadden besproken op de Conferentie van Casablanca (14-24 januari 1943), om de vaart terug te brengen in de opmars. Eisenhower behield zijn positie, maar er was snel Amerikaans succes nodig om de kritiek op de opperbevelhebber en de Amerikaanse soldaten te laten verstommen.

De Amerikaanse troepen bleven een rol houden in de veldtocht door Tunesië. Het II Corps boekte betere resultaten na het ontslag van Fredendall. Patton had het korps op succesvolle wijze aangevoerd tijdens de gevechten in de streek van Gafsa, El Guettar en Maknassy (april-mei 1943). Hij had het goed gedaan en werd als bevelhebber van het II Corps afgelost door General Omar Bradley, zodat hij zich kon voorbereiden op de landingen op Sicilië. Eisenhower wist Alexander zover te krijgen dat de Amerikanen werden ingezet in de buurt van Bizerte aan de noordkust van Tunesië. Bradley veroverde de havenstad en later ook Tunis. Montgomery zorgde voor ergernis door het succes op te eisen, maar Eisenhower prees vooral de eenheidsgedachte van de geallieerden.

De geallieerde eenheidsgedachte kwam niet naar voren in de planning van de operaties op Italiaans grondgebied. De aandacht van Eisenhower lag tijdens het maken van de invasieplannen nog in Afrika en de Britten, met Field Marshall Alan Brooke voorop, maakten van deze gelegenheid wederom gebruik om aan te geven dat zij Eisenhower niet geschikt achtten. Eisenhower kwam op een gegeven moment zelfs in conflict met Winston Churchill, toen de Britse premier twijfelde aan de haalbaarheid van de operatie gezien de Duitse troepensterkte op Sicilië. Montgomery probeerde ondertussen het bevel over de grondtroepen naar zich toe te trekken met een door hem ontworpen plan voor de landingen waarbij hij de belangrijkste bevelhebber zou zijn. Eisenhower ging echter alleen akkoord met het plan, hij behield zelf het overkoepelende gezag. De Amerikanen, met Eisenhower voorop, bleven hun visie van de eenheidsgedachte trouw. Echter, ze wensten wel meer publiciteit voor de opperbevelhebber en de Amerikaanse troepen.

Vanaf de invasie van Sicilië begon Eisenhower, en met hem anderen, zich ook te storen aan Montgomery. Hij twijfelde niet aan zijn kwaliteiten, maar hij vond de Brit verwaand omdat die niet bereid leek compromissen te zoeken. De Amerikaanse bevelhebbers, met Bradley en Patton voorop, weten dit weer aan het handelen van Eisenhower, die in hun ogen te veel toegaf aan de Britten. Dit gevoel werd nog versterkt toen Eisenhower enkele dagen na de landingen complimenten gaf aan Montgomery, terwijl hij maar moeilijk vooruitgang wist te boeken. Patton daarentegen had wel vorderingen gemaakt met zijn 7th Army. Hij werd echter op de vingers getikt omdat hij slecht te bereiken was voor zijn meerdere. Eisenhower gebood hem ook onderzoek te doen naar de dramatisch verlopen missie met de paratroepers van de 82nd Airborne Division op 9 juli 1943, waarbij er op eigen troepen gevuurd was .

De berisping van Eisenhower maakte echter weinig indruk op Patton. Hij bleef slecht communiceren met zijn opperbevelhebber en maakte hier handig gebruik van tijdens zijn wedren met Montgomery, die zich ontspon op Sicilië. De vermeende pro-Britse houding van Eisenhower zou de grondslag geweest zijn voor de vastberaden houding van Patton. Ondertussen kwam Eisenhower in conflict met de BBC. De opperbevelhebber had tegenover de pers verklaard dat de strijd op Sicilië gemakkelijker verliep voor de Amerikanen dan voor de Britten. De BBC bracht echter het bericht de wereld in dat de Britten het zwaar te verduren hadden, terwijl hun Amerikaanse bondgenoten van de zomer konden genieten wegens gebrekkige tegenstand. Eisenhower was hier nogal verbolgen over, aangezien het bericht afbreuk deed aan de geallieerde samenwerking. Na besprekingen met Churchill werd besloten dat de berichtgeving aan beide zijden evenwichtiger moest.

Eisenhower kreeg tijdens de veldtocht op Sicilië nog een conflict te verduren. Patton had tijdens een bezoek aan een veldhospitaal twee soldaten met shellshock stevig aangepakt en zelfs geslagen. Het incident werd bekend als het Slapping Incident en Eisenhower was genoodzaakt zich flink te laten gelden. Hij pleegde overleg over het incident met de militaire autoriteiten en in het bijzonder met stafchef Marshall. Hij was van mening dat deze actie niet door de beugel kon, maar tegelijkertijd ook dat hij Patton nodig had tijdens het verdere verloop van de oorlog. Patton ontving een brief van Eisenhower waarin hij hem berispte en excuses eiste. Waarschijnlijk hebben de incidenten Patton het bevel over de invasie van het vasteland van Italië gekost. Dit had Eisenhower nu toegewezen aan General Mark Clark.

Voorafgaande aan de landingen op het Italiaanse vasteland voerde Eisenhower onderhandelingen met de Italianen. Als gevolg van de reacties op de Darlan-deal in Noord-Afrika moest Eisenhower elke vordering bespreken met Roosevelt en Churchill, iets waarover hij niet te spreken was. Uiteindelijk leverden de besprekingen met de Italianen in eerste instantie niet veel op. De Italianen wilden zich overgeven als ze inzicht zouden krijgen in de geallieerde plannen, maar dit was voor Eisenhower onbespreekbaar. De onderhandelingen kregen nog een vervolg, waarbij een belangrijke rol was weggelegd voor General Maxwell Taylor. Op acht september 1943 gaven de Italianen zich onvoorwaardelijk over, een dag later landde de Amerikaanse 5th Army in Salerno, vlakbij Napels.

Eisenhower was bij het begin tevreden over de landingen op het vasteland en de Italiaanse overgave. Het had de Duitsers genoodzaakt extra strijdkrachten naar het schiereiland over te brengen, wat elders een verzwakking van de Duitse verdediging betekende. De geallieerde opmars verliep na de landingen echter uiterst moeizaam, iets wat Eisenhower wederom op kritiek kwam te staan over zijn handelen als opperbevelhebber. Een ander punt van kritiek was dat er te weinig aandacht uitging naar de veldtocht in Italië. Deze campagne is namelijk altijd ondergeschikt geweest aan de planning van operatie Overlord, de geallieerde landingen in Normandië, welke bij de Amerikanen altijd de voorkeur had genoten. Dit in tegenstelling tot de Britten die meer waarde hechtten aan de Italiaanse campagne. Voornamelijk Churchill met zijn theorie van de "zachte onderbuik van Europa". Eisenhower kwam de Engelse premier nog tegemoet met de landingen bij Anzio, vlakbij Rome, op 22 januari 1944. Ondertussen had Eisenhower op 6 december 1943 echter al het bevel over operatie Overlord gekregen, ondanks het feit dat de Britten General Marshall liever in deze rol zagen, aangezien zij meer vertrouwen hadden in zijn kwaliteiten.

Vanaf januari 1944 was Eisenhower bezig met de voorbereidingen van operatie Overlord. Net als tijdens de voorbereidingen op operatie Torch probeerde Eisenhower weer een groot gemeenschapsgevoel te creëren onder zijn Britse en Amerikaanse medewerkers. Zo zorgde hij bijvoorbeeld voor zowel Amerikaanse koffiepauzes als Britse tea times. Het eerste twistpunt in de voorbereidingen op de invasie waren de tactische bombardementen, bekend als het Transportation Plan. Eisenhower en Tedder wilden belangrijke locaties in Frankrijk, de Lage Landen en West-Duitsland laten bombarderen om de Duitse aanvoerlijnen te treffen. Churchill, hierin gesteund door Air Chief Marshal Arthur Harris, wilde dit niet, in verband met de Franse burgerslachtoffers die hierbij konden vallen. Zij prefereerden bombardementen op de Duitse oorlogsindustrie om de vijand op die manier te verzwakken. Eisenhower wilde het RAF Bomber Command ook direct onder zijn bevel hebben, iets wat Churchill ook niet wilde. De Britse premier zag de RAF als een nationaal symbool, dat onafhankelijk moest blijven. Eisenhower zei tegen Churchill ‘dat hij naar huis zou gaan’ als hij zijn zin niet kreeg. Dit meningsverschil werd uiteindelijk opgelost met de aanstelling van Air Chief Marshal Arthur Tedder als bevelhebber van de luchtmacht onder Eisenhower.

Eisenhower nam ook de beslissing om Overlord uit te stellen tot juni, vanwege de gunstigere maanstand en om ervoor te zorgen dat er voldoende vaartuigen voorhanden zouden zijn. Ook besloot hij in samenspraak met Montgomery om twee extra divisies toe te voegen aan de stormtroepen, boven op de drie divisies die de Overlord-planners in het begin hadden voorgesteld.

Nadat Eisenhower op 5 juni de invasie had uitgesteld, vond deze een dag later wel plaats. Nadat de landingen geslaagd waren, kwam een groot gedeelte van de bevoegdheden voorlopig nog op de schouders van Montgomery te liggen. Hij was de bevelhebber van de grondtroepen en Eisenhower had nog geen hoofdkwartier op het vasteland. Deze situatie verleidde Montgomery ertoe aan te dringen om hem het commando te geven over alle geallieerde landstrijdkrachten, ook wanneer Eisenhower zijn hoofdkwartier op het vasteland zou vestigen. Volgens Monty was Eisenhower namelijk nog altijd niet bekwaam genoeg voor het opperbevel. Ike zou volgens Montgomery dan een soort president-commissaris moeten worden.

Eisenhower was echter allesbehalve tevreden over de verrichtingen van de Britse veldmaarschalk. Montgomery wilde de Normandische havenstad Caen op D-Day zelf al veroveren, maar dit mislukte. Wat volgde, was een uiterst langzame opmars, terwijl het gebied rond Caen erg belangrijk was voor de geallieerden. Hier lagen namelijk de vliegvelden die de geallieerde luchtmacht zo hard nodig had op het vasteland. Ondertussen eiste Montgomery wel de maximale steun van zijn opperbevelhebber en aasde hij steeds op diens positie. Hij ergerde hiermee niet alleen zijn overste, maar ook zijn collega’s. Eisenhowers geduld werd tijdens de strijd om Normandië meermaals op de proef gesteld. Hij zou zelfs overwogen hebben Montgomery te vervangen, maar uit angst voor de publieke opinie zou hij hiervan afgezien hebben. De moeizame strijd in Normandië zorgde voor ergernissen over en weer tussen de Britten de de Amerikanen. Joseph Goebbels probeerde hier met zijn propaganda op in te spelen, wat Eisenhower veel werk bezorgde. Hij was de man die het bondgenootschap bij elkaar moest houden, een uiterst belangrijke en lastige taak.

Begin augustus 1944 kwam er eindelijk beweging in het geallieerde bruggenhoofd. De 3rd Army van Patton kon zich in de strijd gaan mengen. De uitbraak in Normandië leidde de aandacht wat meer af van de bevelstructuur en het bondgenootschap. Hierdoor werd het wat stiller rondom Eisenhower. Lang zou dit echter niet duren, want er zou een nieuwe discussie onder de bevelhebbers uitbreken over de te voeren strategie en de bevoorrading.

Het bevoorradingsprobleem van de geallieerden, veroorzaakt door de lange aanvoerlijnen die nog steeds vanaf de stranden in Normandië liepen, maakte het onmogelijk om op alle fronten in het offensief te blijven. Montgomery claimde dat hij nog in 1944 een einde kon maken aan de oorlog. Het enige dat hij daarvoor nodig had was prioriteit en voorraden. Hiermee zou hij een doorbraak forceren, de bruggen over de Nederlandse rivieren veroveren en over de Duitse laagvlakte richting Berlijn racen met zijn 21st Army Group. Het beëindigen van de oorlog in 1944 had een hoop levens kunnen sparen, zowel van militairen als van burgers en gevangenen in de concentratiekampen. Daarnaast zouden vele steden, huizen en publieke gebouwen gespaard blijven voor de vernietiging. Eisenhower ging in eerste instantie niet in op de eisen van Monty, maar zwichtte later alsnog voor zijn plannen die uiteindelijk zouden leiden tot operatie Market Garden.

De geallieerde samenwerking kwam nu echt onder grote druk te staan. Bradley, Patton en General Jacob Devers konden het maar moeilijk verkroppen dat Montgomery prioriteit kreeg en dat de Amerikanen de tweede viool moesten spelen, terwijl zij de grootste westerse geallieerde macht waren. Wederom moest Eisenhower zich vooral bezighouden met de breekbare verstandhoudingen tussen zijn ondergeschikten. In tegenstelling tot in Normandië lukte het hem ditmaal niet om de samenwerking tussen hen goed te laten verlopen. Tijdens persconferenties werden onderling de nodige verwijten uitgedeeld en hierdoor laaide ook de discussie over Eisenhowers functie weer op. Dit keer kregen de Britten hierover ook bijval van Amerikaanse zijde, onder andere van Patton. General Douglas MacArthur nam het op voor Eisenhower en noemde hem: “The best clerk I ever had”, doelend op Ike’s voormalige functie van stafofficier onder hem.

Ondanks waarschuwingen van Bradley over de kans van mislukking van Market Garden vond deze operatie in september 1944 toch doorgang. Eisenhower eiste echter dat Montgomery Berlijn als einddoel zou vervangen door Arnhem en vervolgens eerst Antwerpen zou veroveren, wat het bevoorradingsprobleem enigszins zou kunnen oplossen. Market Garden zou op een mislukking uitlopen en Bradley noemde het “Eisenhowers grootste tactische blunder”. De Amerikanen hoopten dat Eisenhower hen nu meer prioriteit zou geven, maar dit gebeurde niet. De aandacht van Ike richtte zich nu op Antwerpen, waardoor de focus wederom op de Britse sector kwam te liggen. Eind september verloor Eisenhower ook zijn tijdelijke bevoegdheden over de luchtmacht die hij voor D-Day en de uitbraak uit het bruggenhoofd had gekregen.

Ook deed Montgomery begin oktober een nieuwe poging om het opperbevel naar zich toe te trekken. Hij deelde General Marshall mee dat Eisenhower niet de juiste man op de juiste plaats was. Hij zocht te veel compromissen, iets wat beter bij een politieke functie paste dan bij de geallieerde opperbevelhebber. Montgomery vond Eisenhowers uitvoering van zijn taak niet bevredigend en stelde zichzelf voor als aangewezen persoon voor de functie. Marshall en Eisenhower waren woedend en Ike gaf Montgomery te kennen dat hij zich beter bezig kon houden met de verovering van Antwerpen. In november bezocht Eisenhower België, waar hij internationale aandacht trok door te spreken over Auffanglager Breendonk, dat door de Duitsers was gebruikt als concentratiekamp. Het was voor het eerst dat de geallieerden op een dergelijk kamp gestuit waren.

De verhoudingen binnen het geallieerde kamp waren gedurende de zomer en de herfst van 1944 al niet al te best. In de winter zouden deze pas echt op de proef worden gesteld, wat Eisenhower een hoop energie en hoofdbrekers gekost moet hebben. De Duitsers hadden een zwak punt in de geallieerde linies gevonden in de Ardennen en ontketenden daar een tegenaanval, beter bekend als het Ardennenoffensief. Wederom verweten de Britten de Amerikanen naïef te zijn geweest met hun strategie van het brede front, waaraan de zwakke verdediging van de Ardennensector te wijten was. Toch weigerde Eisenhower zijn tactiek wezenlijk te veranderen, al gaf hij zelf wel aan in de toekomst meer aandacht te besteden aan de verdediging van het brede front, in plaats van te veel naar het offensieve aspect van deze strategie te kijken. De beslissing van Eisenhower om direct de 82nd en 101st Airborne Divisions naar de Ardennen te sturen en later nog de 7th en 10th Armored Divisions bleek de juiste. Waar bijvoorbeeld Bradley, Hodges en Montgomery de ernst van de situatie minder snel inzagen, deed Eisenhower dit dus wel. Ike werd wel in zijn bewegingsvrijheid aangetast tijdens het Duitse offensief, omdat onder de Amerikaanse troepen grote paniek uitbrak over als Amerikanen vermomde Duitsers. Zij zouden een aanslag op de opperbevelhebber willen plegen, al was dit achteraf nooit een doel van deze geheime Duitse operatie.

Bradley’s troepen waren van elkaar gescheiden door de Duitse doorbraak en Eisenhower besloot om de Amerikaanse 1st en 9th Armies onder bevel te brengen van Montgomery, wat erg zwaar viel bij Bradley. Hij ervoer dit als ‘een klap in zijn gezicht’ van Eisenhower. Hij verweet hem te veel de kant van de Britten te kiezen en te weinig die van zijn eigen landgenoten. Patton deelde de mening van Bradley. De verstandhouding tussen de verschillende generaals was wederom verslechterd. De crisis werd uiteindelijk bezworen door een gewaagde en uitzonderlijke manoeuvre van Patton en zijn 3rd Army, die 180 graden draaiden en binnen vier dagen oprukten naar Bastogne. Op 26 januari 1945 kwam er een einde aan het offensief.

Als gevolg van het Ardennenoffensief was de relatie tussen Eisenhower en Marshall iets verslechterd. Marshall had een snel einde van de oorlog in Europa geëist, iets wat Eisenhower niet had weten te verwezenlijken. Nu moest Marshall aan de Amerikaanse overheden verantwoording hierover afleggen. Ike wilde nu alsnog snel een einde maken aan de oorlog en wilde in de lente van 1945 het Ruhrgebied veroverd hebben. Montgomery was het hier niet mee eens en wilde eerst de westelijke oever van de Rijn in zijn gebied volledig zuiveren. Eisenhower gaf aan dat Monty zich gedeisd moest houden in de laatste maanden van de oorlog. Wel besloot Ike dat de 9th Army nog onder bevel van de Britten bleef, wat Bradley woedend maakte: “Amerikanen vechten en sterven in Europa. Wij hebben 61 divisies, terwijl de Britten 15 onderbemande divisies hebben. Waarom moeten we maar blijven geven en nog eens geven?” Bradley dreigde zelf met ontslag, maar Eisenhower gaf aan dat niemand hier iets mee opschoot, iets wat Bradley vervolgens zelf ook inzag.

Ondertussen drong Churchill er bij Eisenhower op aan op te rukken naar Berlijn en Praag. De verovering van deze steden zouden de ultieme beloning zijn voor de geallieerden. Eisenhower vond een dergelijke onderneming veel te riskant en ‘liet Berlijn aan de Russen’. Dit kwam ook voort uit zijn angst voor een nazi-bolwerk in Zuid-Duitsland, de Alpenfestung, waarvan achteraf geen sprake was. Hij wilde de bezettingszones zoals die in Jalta waren bepaald, respecteren en de oorlog beëindigen zonder te veel levens op te offeren. In maart staken de geallieerden de Rijn over en zowel Patton als Montgomery wilden doordrukken naar Berlijn. Wederom gaf Eisenhower aan dat dit geen optie was, zeker nadat hij op 28 maart Stalin een telegram had gestuurd dat Berlijn aan de Russen toeviel. Vooral de Britten waren hier niet over te spreken: zij vonden dat Eisenhower politiek had bedreven, terwijl hij daar als aanvoerder van de geallieerde strijdkrachten helemaal niet bevoegd voor was. Volgens Ike zelf had hij met Stalin overlegd als opperbevelhebbers onder elkaar. Uiteindelijk kwam er op 7 mei 1945 een einde aan de oorlog in Europa.

Op 12 april had Eisenhower kamp Ohrdruf bezocht. Hij was hevig geschokt over hetgeen hij daar aantrof. Hij schreef later dat hij nooit in staat was geweest de emoties te beschrijven die hij voelde toen hij deze nazi-verschrikkingen met eigen ogen zag. Hij had nog nooit in zo’n schok verkeerd als op dat moment. Eisenhower wilde zelf een concentratiekamp bezoeken, zodat hij bewijsmateriaal had wanneer de nazi-gruwelijkheden in de toekomst zouden worden afgedaan als geallieerde propaganda. Na de Duitse overgave wilde Eisenhower het bondgenootschap voortzetten met de Britten en de Russen. Hierin verschilde hij van mening met de meeste westelijke geallieerden, vooral met Churchill, Montgomery en Patton, die al problemen met de communisten voorzagen. Eisenhower zette ook het proces van de denazificatie in gang. Hierbij werden belangrijke nazi’s opgespoord en vervolgd, andere nazi’s werden van hun functies ontheven. Nazi-organisaties werden ontbonden en voor ontheemden werd een nieuwe plek gezocht. Dit ging ten koste van Duitse burgers, die op deze manier moesten boeten voor het leed dat hun land veroorzaakt had. Hierbij kwam het opnieuw tussen meningsverschillen tussen Eisenhower en Patton, die zich niet aan de door Ike opgestelde richtlijnen voor de denazificatie hield. Patton weigerde bijvoorbeeld enkele nazi’s te ontheffen van hun functies in het belang van de wederopbouw.

Eisenhower ontving na de oorlog de nodige lof in de Verenigde Staten over zijn handelen als opperbevelhebber. Hij was uitgegroeid tot een populaire persoonlijkheid. Hij fungeerde van 1945 tot en met 1948 als Chief-of-Staff van het Amerikaanse leger, waar hij General Marshall opvolgde. In deze rol was hij belast met de demobilisatie van de Amerikaanse strijdkrachten, die zich overal ter wereld bevonden en waarvan vele soldaten weer naar huis moesten. Na de oorlog werd Duitsland opgedeeld in vier bezettingszones. Eisenhower werd de Militair Gouveneur van de Amerikaanse zone. Hij was voorstander van het Morgenthau-plan, wat inhield dat Duitsland zou worden opgedeeld in twee staten en waarbij de industrie ontmanteld zou worden. Belangrijke industriële centra zouden in de gezamelijke handen komen van de overwinnaars. Zo wilde men voorkomen dat Duitsland in de toekomst een nieuwe oorlog zou kunnen beginnen. Het plan werd uiteindelijk verworpen.

Op 7 februari 1948 verliet hij het leger om directeur te worden van de universiteit van Columbia. 1948 was ook het jaar waarin Eisenhower zijn memoires van de Tweede Wereldoorlog uitbracht. “Kruistocht in Europa” wordt wereldwijd gezien als een van de beste biografieën geschreven door een Amerikaanse militair. De functie van directeur aan de universiteit bekleedde Eisenhower gedurende drie jaar. In 1950 werd Eisenhower namelijk opperbevelhebber van de NAVO, op verzoek van toenmalig president Harry Truman. Zijn taak was om een multinationale (westerse) strijdmacht op te bouwen, die kon bijdragen aan de verdediging van het nog altijd hevig gehavende Europa tegen het oprukkende communisme. Eisenhower had tijdens de oorlog laten zien dat hij in staat was mensen te laten samenwerken naar een gemeenschappelijk doel toe. Nu wist hij wederom een hechte organisatie te smeden van verschillende nationaliteiten. Hij verliet zijn NAVO-post op 31 mei 1952 om weer terug te keren als directeur van de universiteit van Columbia. Zijn tweede periode hier zou ook slechts een jaar duren, waarna hij zijn intrede zou doen in de Amerikaanse politiek.

Eisenhower kwam echter ook in opspraak na de oorlog. Hij zou indirect verantwoordelijk zijn geweest voor de dood van ongeveer een miljoen Duitse krijgsgevangenen. De geallieerde opperbevelhebber introduceerde een nieuwe benaming voor de Duitse krijgsgevangenen om op deze manier de conventie van Genève te kunnen ontduiken. Op deze conventie waren namelijk richtlijnen opgesteld voor de behandeling van krijgsgevangenen. Zo moesten de Duitsers hetzelfde rantsoen ontvangen als de Amerikaanse soldaten. Door de benaming van deze manschappen te veranderen van Prisoners of War (POW) naar Disarmed Enemy Forces (DEF) konden hun rantsoenen grondig naar beneden worden bijgesteld. Ook konden ze nu worden veroordeeld tot slavenarbeid. Rondom dit onderwerp en de aantijgingen bestaat echter een hoop onduidelijkheid.

Harry Truman had in 1947 Eisenhower voor de eerste maal benaderd met de vraag of hij interesse had in de Democratische kandidatuur voor het presidentschap. In 1951 deed hij dit nogmaals, maar Eisenhower reageerde wederom ontwijkend. Ook de Republikeinen deden een beroep op Ike. Hier ging hij wel op in. Het waren onrustige tijdens in Amerika, mede als gevolg van de oorlog in Korea en het welig tierende "McCarthyisme". De enige zwakte van de Democraten, die al twintig jaar aan de macht waren, was in de ogen van de Republikeinen hun beleid ten opzichte van (vermeende) communisten. De Republikeinen beschuldigden hen ervan ‘soft on communism’ te zijn en onder leiding van senator McCarthy werd een heuse heksenjacht in gang gezet. Met de latere president Richard Nixon als vice-president wist Eisenhower de losgeslagen anticommunisten in de partij voor zich te winnen, dit terwijl hij allesbehalve een liefhebber van Nixon was. De Republikeinse verkiezingscampagne stond bol van de beschuldigingen en verdachtmakingen. Het leek erop dat het de Republikeinen er alles aan gelegen was om de Democratische hegemonie te doorbreken.

Uiteindelijk wist Eisenhower de Democratische kandidaat Adlai Stevenson ruim te verslaan. In zijn rol als president bleek Eisenhower een stuk gematigder te zijn dan in zijn verkiezingscampagne. Het eerste jaar kwam hij met een reeks van economische maatregelen die de rechtse Republikeinen tevreden stelden. Maar begin 1954 liet hij de rechtse koers varen en begon hij naar het centrum te neigen. Hij was meer een man van het midden, een verzoener. Zonder zich voor de buitenwereld erg in te spannen behield hij toch het overzicht. Hierin is grote overeenkomst met zijn handelen als Geallieerd Opperbevelhebber in de Tweede Wereldoorlog.

Eisenhower wist na anderhalf jaar de hetze van het McCarthyisme te temperen, hierbij wellicht geholpen door een lichte dooi in de Koude Oorlog. Dit werd veroorzaakt door de wapenstilstand in Korea en de dood van Stalin op 5 maart 1953. Op uitspraken van de anticommunist en minister van Buitenlandse Zaken John Foster Dulles na, was het beleid ten opzichte van de Sovjet-Unie voorzichtig. Eisenhower bleek dan ook in 1954 niet bereid Frankrijk militair bij te springen in hun oorlog tegen de communisten in Vietnam. Een jaar later had de Amerikaanse president een ontmoeting met Nikita Chroesjtsjov, de Sovjetpartijleider en staatshoofd. Dit alles zorgde voor een betrekkelijke rust in de Amerikaanse samenleving, hetgeen lange tijd had ontbroken. Het maakte Eisenhower populair en hij genoot breed respect.

In 1956 volgden nieuwe presidentsverkiezingen. Eisenhower nam het opnieuw op tegen Stevenson en zijn populariteit zorgde voor een nog grotere overwinning dan vier jaar daarvoor. Een jaar na zijn herverkiezing volgde er een verandering op sociaal gebied in de Verenigde Staten, die voor een hoop ophef zorgde. Door middel van een rechtszaak werd besloten dat de wettelijk vastgelegde rassenscheiding niet langer mocht worden toegepast op openbare scholen. Deze uitspraak zorgde vooral in het zuiden voor veel onrust. Eisenhower moest in Little Rock (Arkansas) zelfs ingrijpen. Hij stuurde federale troepen om de zwarte kinderen te beschermen tijdens hun weg naar school.

De buitenlandse politiek stond in het teken van verdere dooi in de verkoelde relatie met de Sovjet-Unie. Het toenaderingsbeleid van Eisenhower werd doorgezet in de vorm van een Russisch staatsbezoek aan de Verenigde Staten in 1959. Ike was echter genoodzaakt de benadering van de Sovjet-Unie weer te verharden toen in 1960 een Amerikaans spionagevliegtuig door de Sovjets werd neergehaald. In dit jaar eindigde ook zijn tweede ambtstermijn. Eisenhower was de eerste president van de Verenigde Staten die niet voor een tweede maal herkozen kon worden volgens het 22e Amendement op de Grondwet, dat sinds 1951 slechts één herverkiezing toestaat.

Na het presidentschap trok Eisenhower zich niet geheel terug op zijn boerderij in Pennsylvania. Hij bleef actief in de Republikeinse partij. Zowel zijn opvolger Kennedy als diens opvolger Johnson vroegen hem om advies bij internationale problemen. President Kennedy activeerde zelfs weer de benoeming van Eisenhower als vijfsterrengeneraal. Samen met George Washington is Eisenhower de enige die president geweest met een militaire achtergrond die terugkeerde in het leger na zijn presidentschap. Naast zijn politieke en militaire bezigheden was Ike druk met het opschrijven van zijn memoires. In 1965 kreeg Eisenhower een hartaanval. Zijn gezondheid dwong hem afscheid te nemen van het publieke leven. In de drie jaar hierna bracht hij veel tijd door in ziekenhuizen. In de zomer van 1968 kreeg hij opnieuw een hartaanval. Hij werd opgenomen in het Walter Reed Army Hospital. Hier verbleef hij gedurende de laatste maanden van zijn leven. Op 28 maart 1969 overleed Dwight D. Eisenhower op 78-jarige leeftijd.