In de tussentijd werd in januari 1943 een Tiger tank bij Leningrad veroverd op de Duitsers en deze werd naar Moskou gebracht voor een technische inspectie. De vernietigende conclusie die de Sovjets uit deze inspectie trokken was dat er een compleet nieuwe zware tank nodig was om de generatie zware Duitse tanks van nu en die van de toekomst het hoofd te kunnen bieden. Aan generaal Kotin (die ook het bureau leidde dat bezig was met de ontwikkeling van de KV-85) werd het bevel gegeven om met een concept te komen van een nieuwe zware tank. Kotin splitste het ontwerpteam in tweeën en gaf het eerste team de opdracht om door te gaan met de ontwikkeling van de verbeterde versie van de KV-tank en beval het tweede team (bureau “IS” naar Joseph V. Stalin vernoemd) om met een prototype van een nieuwe zware tank te komen. Bureau “IS” werd geleid door Nikolai Shashmurin en bestond uit een aantal ervaren ontwerpers, zoals: A.S. Yermolayev, L. Sychev en N. Rybin. Het nieuwe tankproject werd de codenaam “izdeliye 237” (object 237) gegeven.
In de eerste fase van het ontwerpproces werd de veroverde Tiger tank blootgesteld aan vuur van het 76mm tankkanon (gebruikmakend van nieuwe ammunitie), de 122mm houwitser, het 85mm 52-K model 1939 luchtafweerkanon en het 122mm korpskanon. Zowel het 85mm 52-K model 1939 luchtafweerkanon als het 122mm korpskanon scoorden goed tegen de bepantsering van de Tiger en er werd onmiddellijk bevel gegeven aan het Centrale Artillerie Ontwerp Bureau van generaal F. Petrov in Sverdlovsk om te experimenteren met 85mm luchtafweergeschut in tanks. Het ontwerp van de ‘izd. 237’ was een combinatie van de KV-13 (het prototype voor de KV-85) en de KV-1S met toevoegingen van nieuwe technische elementen. Zo werd er een geschutskoepel gebruikt die vrijwel identiek was aan die van de KV-S maar die wel voorzien was van een dikkere bepantsering en een verbeterd gezichtsveld. De romp was grotendeels afkomstig van het ontwerp van de KV-13 prototype, maar dan wel met een gemoderniseerde motorruimte en een meer betrouwbaar versnellingsmechanisme. Het “IS” bureau begon in juni 1943 met de prototype fase van de ‘izd.237’. Met de introductie van de Duitse Panther tank in de zomer van 1943 bereikte de roep om betere en zwaardere tanks bij de Sovjets een climax. Aangezien de nieuwe ‘izd. 237’ zware tank niet voor het einde van het jaar klaar kon zijn werd er een noodmaatregel ondernomen door de nieuwe tankkoepel die oorspronkelijk ontwerpen was voor de ‘izd. 237’ te plaatsen op een KV-1S romp. Het resultaat kreeg de naam: KV-85. De KV-85 was dus praktisch gezien een tijdelijke oplossing om de technische kloof gedeeltelijk te verkleinen tussen het Duitse en Rode Leger totdat de ‘izd. 237’ (de toekomstige ‘IS-85’) op het strijdtoneel verscheen.
In augustus 1943 werden zowel de KV-85 als de ‘izd.237’ gedemonstreerd in aanwezigheid van Stalin en de leden van de GKO op de Kubinka testbasis. Stalin gaf het bevel om meteen met de productie van de KV-85 te beginnen en om de ‘izd.237’ zo snel mogelijk klaar te stomen voor productie. Pogingen om de ‘izd.237’ productieklaar te maken begonnen in september 1943 maar ondervonden vertraging vanwege problemen met het chassis en met de verbeterde wielophanging. Daarnaast werd de productie van de izd.137 vertraagd omdat het net ontwikkelde D-5T 85mm kanon teleurstellende resultaten behaalde tijdens schiettesten op buitgemaakte Tiger tanks in Chelyabinsk. De ingenieurs van het bureau “IS” moesten dus op zoek naar een betere bewapening voor de izd.237 tank. In eerste instantie werd overwogen om het net ontwikkelde D-10 100mm kanon te gebruiken, maar aangezien het kanon nog niet gemaakt en getest was en het kaliber voorheen nog onbekend was in het Rode Leger, zou de ammunitietoevoer een groot probleem kunnen worden. De klok begon te tikken en de Sovjets konden het zich niet permitteren dat ze in deze cruciale periode op technisch gebied overschaduwd begonnen te raken door de vijand. Het 122mm korpsgeschut was reeds in gebruik bij het Rode Leger, dus werd dit kaliber gekozen als primaire bewapening voor het nieuw ontwerp: de izd.240.
In november 1943 werden de eerste IS-85 zware tanks (de door Stalin in augustus 1943 toegewezen naam voor de izd.237) geproduceerd en tegelijkertijd werd het project voor de ontwikkeling van de izd.140 goedgekeurd.
Het volgende schema geeft een overzicht van de IS-85/IS-1 productieaantallen per jaar:
1943: | 67 |
1944: | 40 |
Totaal: | 107 |
De eerste IS-1 model 1943 tanks verschenen in september 1943 aan het front in de Oekraďne en werden ingedeeld bij de 1e, 8e en 13e Speciale Garde Zware Tank Doorbraak Regimenten. Meteen werd al duidelijk dat de tank kwetsbaar was voor Duitse lange afstandsgeschut. Dit geschut penetreerde niet altijd de bepanstering van de IS-1, maar de inslagen veroorzaakten wel vaak splintervorming in de tank waardoor de bemanning gewond raakte. De IS-1 tanks waren in de lente van 1944 verwikkeld in de zware strijd bij Starokonstantinov, Korsun-Shevshenkovskiy en Fastov station west in Kiev. Het 1e Speciale Garde Zware Tank Doorbraak Regiment was het eerste regiment dat met IS-1 zware tanks verwikkeld raakte in gevechten met Tiger tanks (503. Schwere Panzerabteilung) bij Starokonstantinov op 4 maart 1944. Het 85mm kanon van de IS-1 bleek echter niet optimaal te werken tegen de bepantsering van de Tiger. In het midden van 1944 werden alle IS-1’s teruggeroepen naar de fabriek om geconverteerd te worden tot IS-2 Stalin tanks.
Model: | IS-1 model 1943 | |
Gewicht: | 44000kg (44 ton) | |
Bemanning: | 4 | |
Motor: | V-2-IS (V2K), 12 cilinders, 513pk | |
Brandstof: |
520 liter 350 liter (extern) |
|
Snelheid: |
37km/u op de weg 24km/u op het veld |
|
Bereik: |
250km op de weg 110-125km op het veld |
|
Afmetingen: | Lengte: | 8,32m |
Breedte: | 3,25m | |
Hoogte: | 2,9m | |
Bodemvrijheid: | 0,47m | |
Bewapening: |
1x A5-T85 85mm kanon 3x 7.62mm DT MGn |
|
Bepantsering: | Voorkant romp: | 120mm |
Zijkanten romp: | 90mm | |
Achterkant romp: | 60mm | |
Onderkant romp: | 25mm | |
Bovenkant romp: | 25mm | |
Koepel: | 30-100mm | |
Productie: | 107 | |
Productieperiode: | 1943-1944 |
De productie van de izd.240 begon in januari 1944 en de tank werd omgedoopt tot ‘IS-122’. Al snel werd besloten om de naam ‘izd.237/IS-85’ te veranderen in ‘IS-1’ en de ‘izds.240/IS-122’ naar ‘IS-2’ wegens beveiligingsdoeleinden. De productie van de IS-2 Stalin zware tanks verliep in het begin wat moeizaam omdat er niet genoeg 122mm D-25T kanonnen beschikbaar waren en ook was de complexiteit van het ontwerp een factor van belang. De eerste 150 exemplaren waren in februari 1944 klaar. In maart 1944 steeg dit aantal naar 275 en in april 1944 werden er in totaal 350 IS-2 tanks geproduceerd. Er werden verschillende maatregelen genomen om de productie van de IS-2 te verhogen. Zo werd in april 1944 de T-34 productie in Chelyabinsk stopgezet om ruimte te geven aan de IS-2 productie en in het Tankograd-complex werd een nieuwe productiehal aangebouwd. Al in de lente van 1944 werd de voorste gedeelte van de chassis van de IS-2 verbeterd. Dit was de definitieve versie van de IS-2 en werd de ‘IS-2m’ of ‘IS-2 model 1944’ genoemd. Tenminste 102 IS-1’s werden naar de fabriek teruggestuurd om geconverteerd te worden in een IS-2 model 1944.
Het volgende schema geeft een overzicht van de IS-2 productieaantallen per jaar:
1944: | 2,352 (waarvan 102 IS-1 tanks geconverteerd naar IS-2 tanks) |
1945: | 1,500 |
Totaal: | 3,852 |
In februari 1944 werden Zelfstandige Garde Zware Tank Regimenten (otdelniy gvardeiskiy tyazheliy tankoviy polk – OGTTP) gecreëerd voor de nieuwe IS-2 tank. Elk van zo’n regiment had eenentwintig IS-2 Stalin tanks verdeeld over vier compagnieën met elk vijf IS-2 tanks. In de periode dat de productie van de IS-2 langzaam opgang kwam werden deze eenheden in de Reserve van het Opperbevel gehouden. De eerste eenheid met IS-2 tanks die ingezet werd aan het front was de 11e Garde Zelfstandige Zware Tank Regiment in de Oekraďne, in april 1944. Deze eenheid stond onder bevel van kolonel Tsiganov en raakte slaags met Tiger I tanks van de 503. Schwere Panzerabteilung. Tijdens deze tankslag werd één IS-2 tank uitgeschakeld, maar de Duitsers kregen niet de gelegenheid om de tank te bestuderen.
In mei 1944 werd één Zelfstandige Zware Tank Regiment ingezet tijdens de Sovjet- operatie in Roemenië. Op 1 mei 1944 werd een IS-2 bij het Roemeense dorpje Tirgu Frumos uitgeschakeld en kon het Duitse leger voor het eerst de IS-2 van dichtbij bestuderen. Tijdens de gevechten in Roemenië raakte dit regiment slaags met een Tiger-compagnie van de Panzer Grenadier Division “Grossdeutschland”. Het 88mm kanon van de Tiger bleek op een afstand van 3,000 meter totaal inefficiënt te zijn tegen het pantser van de IS-2 en de Duitsers werden tot een terugtrekking gedwongen. Bij een Duitse tegenaanval door het 5e Panzer Regiment (5./Pz.Rgt.) “GD” Klipstein werden drie IS-2 tanks uitgeschakeld. De bemanning van de Tigers kon de uitgeschakelde IS-2 tanks onderzoeken en concludeerde dat hun nieuwe tegenstander goed bewapend en bepantserd was, maar dat de tank langzaam was en moeite had met manoeuvreren. Kort na dit gevecht werd de productie van de IS-2 verhoogd en kreeg elk tankkorps tenminste één IS-2 regiment.
Tijdens operatie ‘Bagration’ (1944) in Witrusland werden vier Garde Zelfstandige Zware Tank Regimenten ingezet. De plaatsing van deze regimenten per Front zag er als volgt uit:
De 2e en 30e Garde Zelfstandige Zware Tank Regimenten werden hernoemd naar de steden die zij hielpen bevrijden tijdens deze operatie.
De belangrijkste taak van de IS-2 regimenten was het ondersteunen van doorbraken en was vooral gericht op het uitschakelen van de slecht ondersteunde infanterie-formaties. Hierdoor kwamen deze regimenten meer in aanraking met infanterie bewapend met Panzerfausten, Panzerschreck en de 75mm PaK dan dat deze verwikkeld raakten in tank-tegen-tank gevechten.
In augustus 1944 arriveerden de eerste Panzerkampfwagen VI Tiger II “Königstiger” aan het front. Ontmoetingen tussen deze tank en de IS-2 waren sporadisch. Eén van deze ontmoetingen vonden plaats tussen de 503. Schwere Panzerabteilung en de IS-2 regimenten in Hongarije net buiten Budapest in november 1944. De grootste krachtmeting tussen deze twee tanks vond plaats bij het dorpje Lisow, tijdens de openingfase van het Oder- offensief in 1945. Dit dorpje werd verdedigd door de 524. Schwere Panzerabteilung en aan beiden kanten werden grote verliezen geleden. De IS-2 was in het algemeen niet opgewassen tegen de Tiger II en had alleen een voordeel op het gebied van mobiliteit.
Behalve het Rode Leger werd ook de Poolse LWP (Ludowe Wojsko Polskie – Poolse Volksleger) op den duur bewapend met IS-2 tanks in de strijd tegen Duitsland.
Model: | IS-2 model 1944 | |
Gewicht: | 46,000kg (46 ton) | |
Bemanning: | 4 | |
Motor: | V-2-IS (V2K), 12 cilinders, 600pk | |
Brandstof: |
520 liter 360 liter (extern) |
|
Snelheid: |
37km/u op de weg 24km/u op het veld |
|
Bereik: |
240km op de weg 110-125km op het veld |
|
Afmetingen: | Lengte: | 9,83m |
Breedte: | 3,07m | |
Hoogte: | 2,73m | |
Bodemvrijheid: | 0,46m | |
Bewapening: |
1x 122mm M43 D-25 T kanon 3x 7.62mm DT MG 1x 12,7mm DSchK 38 AA |
|
Bepantsering: | Voorkant romp: | 120-160mm |
Zijkanten romp: | 90mm | |
Achterkant romp: | 60-90mm | |
Onderkant romp: | 20-30mm | |
Bovenkant romp: | 30mm | |
Koepel: | 30-100mm | |
Productie: | 3,475 | |
Productieperiode: | 1944-1945 |
Wegens technische mankementen zag geen van de IS-3 tanks strijd in Duitsland. Tenminste één regiment met IS-3 tanks werd in 1945 overgebracht naar Duitsland maar voordat ze deel konden nemen aan gevechten was de Duitse capitulatie al een feit. De IS-3 werd voor het eerst aan de wereld getoond tijdens de overwinningsparade in september 1945. Er zijn bronnen die aangeven dat de IS-3 zware tank wel is ingezet tegen het Japanse keizerlijke leger in Mantsjoerije, in augustus 1945.
Model: | IS-3 model 1945 | |
Gewicht: | 45,800kg (45,8 ton) | |
Bemanning: | 4 | |
Motor: | V-2-IS (V2K), 12 cilinders, 600pk | |
Brandstof: |
520 liter 360 liter (extern) |
|
Snelheid: |
40km/u op de weg 24km/u op het veld |
|
Bereik: |
190km op de weg 110-125km op het veld |
|
Afmetingen: | Lengte: | 10m |
Breedte: | 3,2m | |
Hoogte: | 2,44m | |
Bodemvrijheid: | 0,43m | |
Bewapening: |
1x 122mm M44 D-25 T kanon 3x 7.62mm DT MG 1x 12.7mm DSchK 38/44 AA MG |
|
Bepantsering: | Voorkant romp: | 90-120mm |
Zijkanten romp: | 90mm | |
Achterkant romp: | 60-90mm | |
Onderkant romp: | 20mm | |
Bovenkant romp: | 20mm | |
Koepel: | 75-230mm | |
Productie: | 2,311 | |
Productieperiode: | 1945-1946 |