PzKpfw VI Tiger

De Tiger is misschien wel de beroemdste tank van de Tweede Wereldoorlog. De PzKpfw VI was een tank die behoort tot de categorie zware tanks. Hij had een zeer krachtig kanon en was verantwoordelijk voor verschrikkelijke verliezen aan geallieerde en aan Sovjetzijde. Hij verscheen op de slagvelden in Noord-Afrika, Italië, West-Europa en Oost-Europa. Er heerste een grote angst bij de Sovjet- en geallieerde legers voor de Tiger. De PzKpfw VI Ausf. E (Sd. Kfz. 181) was het antwoord op de Russische KV-1 en T-34/76 die het de Duitsers aan het Oostfront zeer lastig maakten.

De ontwikkeling van de Tiger startte al in 1937 bij Henschel. Deze fabrikant vervaardigde tussen 1937 en 1941 diverse prototypes van verschillende middelzware en zware tanks zoals de VK 3001, VK 3601 en VK 6501. Tegelijkertijd ontwikkelde Porsche zijn VK 3001 Leopard middelzware tank. Deze tanks werden nooit in productie genomen, maar waren nuttig voor het uiteindelijke ontwerp van de Tiger. Vandaar ook dat de Tiger ook bekend staat als de Ausführung E. De uitvoeringen A tot en met D waren allemaal ontwerpen op papier.

Op 26 mei gaf Adolf Hitler orders aan beide producenten om een zware tank te ontwikkelen die in de zomer van 1942 klaar moest zijn. Krupp kreeg de opdracht de bewapening te leveren en de koepels voor de ontwerpen van Henschel en Porsche. Het project werd Tigerprogram genoemd.

Henschels ontwerp was gebaseerd op de VK 3001 en VK 3601, terwijl Porsche's ontwerp gebaseerd was op de VK 3001 Leopard. De nieuwe tank zou 45 ton moeten gaan wegen en een 88mm KwK L/56 kanon gemonteerd moeten hebben. De geschutskoepel werd ontworpen door de firma Krupp. De ontwikkeling van de Porsche Tiger verliep veel sneller dan de ontwikkeling van Henschel, omdat Porsche al aan een zware tank bezig was sinds de herfst van 1940. Henschel was nog niet ver gevorderd maar gebruikte al beschikbare onderdelen van de eerdere prototypes. In de zomer van 1941 besloot Henschel om twee prototypes te bouwen, namelijk de VK 4501. Het eerste model werd uitgerust met een 88mm-kanon en het tweede model met een 75mm-kanon van Rheinmetall. Van dit laatste model werd alleen een houten model gemaakt. Eind 1941 besloot Henschel alleen nog maar het eerste model te gebruiken voor verdere ontwikkeling. Het prototype was klaar op 17 april 1942. De eerste test met dit voertuig viel zwaar tegen vanwege verschillende technische mankementen. Op 17 april 1942 werden de prototypes gepresenteerd aan Hitler. In juli 1942 werden beide prototypes aan zware tests blootgesteld op de tankschool in Berka in Duitsland. Het prototype van Porsche presteerde slecht terwijl het prototype van Henschel wel voldeed aan de verwachtingen. Er werd besloten om Henschel's prototype te gebruiken als basis voor het productiemodel. Het prototype van Porsche werd daarom gebruikt als basis voor het ontwerp van een nieuwe tankjager, die Ferdinand genoemd werd. Later werd deze naam omgedoopt in Elefant.

Als motor werd de Maybach 210 P45-benzinemotor gebruikt. Deze motor had 12 cilinders opgesteld in een V-vorm en een maximaal vermogen van 650pk. Deze motor was niet erg betrouwbaar en daarom werden latere modellen uitgerust met de watergekoelde Maybach 230 P45-benzinemotor. Deze motor beschikte eveneens over 12 cilinders en had een maximaal vermogen van 700pk. Het type koppeling dat gebruikt werd was een meervoudige droge plaatkoppeling, die echter hydraulisch bediend werd. Als versnellingsbak werd een niet-gesynchroniseerde wisselbak van Maybach gebruikt met 8 versnellingen vooruit en 4 versnellingen achteruit. De Tiger had als topsnelheid op de weg 38 km/h en in het veld 10 tot 20 km/h. De benzinetank had een inhoud van 534 liter en het maximum bereik van de tank was 140km op de weg. Aangezien er in de Sovjet Unie nauwelijks verharde wegen beschikbaar waren was het bereik hier maar klein en ze moesten dan ook voortdurend bijgetankt worden.

De ophanging van de Tiger bestond uit tandwielen aan de voorzijde. Hier overheen lagen de rupsen die door de tanden op hun plaats werden gehouden. Aan de achterkant waren meelooprollen gemonteerd. Er waren 36 wielen geplaatst die geheel uit staal vervaardigd waren. Latere modellen werden uitgerust met een rubberen band om het wiel om slijtage en trillingen tegen te gaan. Deze wielen werden toen ook gebruikt bij de PzKpfw V Panther en de PzKpfw VIb Königstiger. Dit complexe ophangingsysteem zorgde voor veel problemen omdat modder, ijs en stenen zich overal tussenzetten. Hierdoor kreeg de tank vaak panne doordat de aandrijving stokte en het was een hels karwei om de rupsen te verwijderen en het probleem op te lossen. Tigers waren uitgerust met twee verschillende rupsen, namelijk de transportrupsen met een breedte van 52cm en de rupsen die op het slagveld gebruikt werden met een breedte van 72cm. De rupsen die bedoeld waren voor het slagveld hadden zo'n breedte dat het probleem dat bij de vorige Duitse modellen steeds optrad verholpen werd. Het gewicht van de tank was nu beter verdeeld over een in verhouding groter oppervlak, zodat de prestaties in de modder en in de sneeuw aanzienlijk verbeterd waren ten opzichte van eerdere modellen. De smallere transportrupsen moesten gemonteerd worden omdat de Tiger anders niet geplaatst kon worden op de speciale treinwagons.

De bestuurder van de Tiger zat onder in de koepel van de Tiger. Hij bediende een stuurwiel waarmee een hydraulische besturing bediend werd. In geval van een storing in het hydraulisch systeem kon er overgeschakeld worden op een mechanisch systeem. Het mechanische systeem beschikte ook over een rem. Dit systeem kon ook gebruikt worden als handrem.

De bepantsering van de Tiger varieerde van 25mm tot 110mm. Toen de Tiger op het slagveld verscheen waren de lessen van de Russische T-34/76 nog niet opgenomen in de Tiger. De T-34/76 had een schuine bepantsering. Deze zorgde ervoor dat de granaten afketsten omdat ze niet in een hoek van 90º konden doordringen. Bij de Panther en de Königstiger was deze verbetering wel in het ontwerp opgenomen. Maar toen de Tiger pas op het slagveld verscheen waren er toch nog geen Sovjet- en geallieerde kanonnen die de Tiger van een lange afstand konden uitschakelen.

De Tiger was uitgerust zoals al eerder vermeld met een 88mm-kanon. Dit kanon was afgeleid van het 88mm FLAK luchtdoelgeschut. Het was het 88mm Kwk 36 L-56-kanon. Het kanon werd elektrisch bediend door de schutter. In de Tiger konden 92 granaten meegenomen worden. In de vroege productiemodellen werd de tank uitgerust met 2 MG-34 machinegeweren en er waren 4500 patronen beschikbaar. In de latere productiemodellen werden er zelfs 3 machinegeweren geplaatst. Hierdoor werd ook het aantal patronen vermeerderd tot 5700. Ook werden er op de vroegere productiemodellen 6 rookgranaatlanceerinstallaties aangebracht.

In de eerste 500 Tigers werd een snorkeluitrusting gemonteerd zodat de Tiger onder water kon rijden tot een diepte van 4 tot 5 meter. Er kon 2,5 uur onder water worden gebleven. Bij latere modellen werd dit niet meer gebruikt.

In het veld werden de Tigers ook vaak aangepast onder andere met een zimmeritlaag. Deze laag zorgde ervoor dat magneetbommen niet meer konden kleven aan de tank doordat er geen magnetisch veld gevormd zou kunnen worden. In de praktijk bleek dit echter niet echt te functioneren. Ook brachten bemanningen speciale platen aan om het aankleven van modder te voorkomen in het ophangingsysteem.

De Tiger had een vijfkoppige bemanning. Zoals gezegd was er een bestuurder die onder in de romp zat. Verder was er een schutter die geplaatst was in de geschutskoepel. In de geschutskoepel was tevens de commandant gestationeerd die de leiding had over de bemanning. De commandant zocht de doelen uit en dirigeerde de bestuurder waarnaartoe gereden moest worden. De radiobediener zat ook onder in de romp naast de bestuurder. Tenslotte was er de lader die het kanon laadde en herlaadde en instructies van de commandant kreeg of hij een pantserdoorborende granaat moest gebruiken of een brisantgranaat.

Er werden in totaal 1355 Tigers geproduceerd vanaf juli 1942 tot augustus 1944. Het produceren van de Tiger was zeer gecompliceerd. De productiekosten van de Tiger waren daardoor zeer hoog. Henschel produceerde het chassis en Wegmann de geschutskoepel, terwijl Maybach de motor verzorgde. Deze losse gedeelten werden uiteindelijk samengevoegd bij Henschel. Er werd bij de productie veel gebruik gemaakt van dwangarbeiders. Van de 1355 geproduceerde Tigers waren 500 tanks bestemd voor SS-pantserdivisies. De rest ging naar de reguliere pantserdivisies. Er is ook een aantal Tigers verkocht aan Hongarije. Er is alleen geen zekerheid over het aantal verkochte Tigers, maar het waren er waarschijnlijk 12. Er werd ook een Italiaanse eenheid uitgerust met Tigers in mei 1943. Het ging om 36 exemplaren. Ze kwamen maar beperkt in actie vanwege de Italiaanse capitulatie in september 1943. De Italiaanse eenheid werd toen opgeheven en de Tigers keerden terug in Duitse handen.

Technische specificaties:

De Tiger werd ingedeeld in zogenaamde zware tankcompagnieën en bataljons, zowel in de Waffen-SS als het reguliere Duitse leger. Deze werden door de Duitsers Schwere Panzerabteilungen genoemd. De eerste Tiger-compagnieën hadden 9 Tigers. Vanaf de zomer van 1943 werd dit aantal verhoogd naar 14 tanks. Eind 1943 werden bataljons samengesteld van 45 tanks. Wehrmacht-eenheden werden genummerd van 501 tot 510 en eenheden van de Waffen-SS begonnen hun rangschikking met 101 en eindigden met 103.

De eerste keer dat de Tiger in actie kwam was op 29 augustus 1942 ten zuidwesten van Leningrad. Deze vuurdoop was niet succesvol voor de Duitsers. De Sovjets kregen een ongeschonden Tiger in handen. De Sovjets konden nu de tank bestuderen. Het falen van de Tiger werd geweten aan het ongeschikte terrein (moeras) en mechanische problemen.

De Tiger kwam ook in actie in Tunesië in Noord-Afrika. Daar had de tank aanvankelijk meer succes en wist het de Amerikanen zeer moeilijk te maken bij de gevechten om de Kasserine-pas. De Tiger werd echter te laat naar Afrika gestuurd om het tij daar te kunnen keren voor de Duitsers. Er waren er ook te weinig. Tevens viel een ongeschonden Tiger in Britse handen.

In de bekende tankslag om Koersk werden voor het eerst de Tigers echt op grote schaal ingezet. Daar schakelden de Tigers ook gezamenlijk honderden Sovjettanks uit, maar er gingen ook veel Tigers verloren, voornamelijk door landmijnen en antitankgeschut.

Het was ook in 1943 dat de beroemde tankcommandant Otto Carius aan het oostfront met z'n Tiger tientallen Sovjettanks vernietigde in Malinava. Van deze acties werd door het Duitse propaganda-apparaat dankbaar gebruik gemaakt.

Toen de geallieerden in 1944 landden in Normandië waren de Tigers daar ook aanwezig. Ze maakten het de geallieerden behoorlijk lastig en eisten dan ook veel slachtoffers aan mannen en materieel. In de slag om Villers-Bocage bijvoorbeeld, waar een andere beroemde tankcommandant Michael Wittmann tientallen Britse voertuigen uitschakelde met maar een enkele Tiger. In Normandië kwamen er ook veel Tigers voor die gecamoufleerd werden met struiken en takken. Dit om te voorkomen dat ze opgemerkt werden door geallieerde jachtbommenwerpers. Deze jachtbommenwerpers waren ook verantwoordelijk voor de meeste uitgeschakelde Tigers. De Tiger kwam nog in actie zowel aan het oostfront als het westfront tot het einde van de oorlog.

De Tiger wordt gezien als een symbool voor de Duitse superioriteit wat betreft het tankwapen. Er werden te weinig Tigers gemaakt om de uitslag van de oorlog in het voordeel van de Duitsers te beslissen.

Het chassis van de Tiger werd gebruikt voor de ontwikkeling van meerdere tanks. Ook werd er op het chassis groot geschut gemonteerd. Hieronder een overzicht: