Britse Escortevliegdekschepen van de Ameer-klasse

Inleiding

De Britse escortevliegdekschepen van de Ameer-klasse waren niet alleen de opvolgers van de vaartuigen van de Attacker-klasse, maar in feite ook zusterschepen. De schepen van beide klassen waren de Britse versies van de Amerikaanse Bogue-klasse hulpvliegdekschepen, die in het kader van de Lend & Lease Act aan de Royal Navy geleverd werden. De Bogue-klasse escortevliegdekschepen werden in twee groepen gebouwd waarvan de tweede groep vrijwel geheel bestemd was voor de Britse marine. Eigenlijk zouden de Britten een aantal van de Casablanca-klasse escortevliegdekschepen overnemen, maar hun specificatie eisen stonden haaks op de Amerikaanse ambitie om dergelijke schepen snel en volgens een strakke en efficiënte serieproductie te fabriceren. Hun schepen moesten voldoen aan absolute standaardspecificaties. De Bogue-klasse schepen hadden weliswaar een wat ouder ontwerp, wat gebaseerd was op C3-type koopvaardijschepen, maar dat had zich al bewezen, ook in Britse dienst.

HMS Emperor voor anker bij Greenock, Schotland. Bron: Wikipedia

De schepen van de Ameer-klasse beschikten ten opzichte van de Attacker-klasse vaartuigen over een verbeterd vliegdek en een langere hangaar. In tegenstelling tot de Attacker-klasse schepen behielden de vaartuigen van deze serie de originele Amerikaanse bewapening. Net als bij de Attacker-klasse drongen de Britten aan op een verbeterde compartimentering, magazijnbescherming en opslag van vliegtuigbrandstof. Na oplevering door de Seattle-Tacoma Shipbuilding Corporation te Seattle, Washington, werden de Ameer-klasse schepen in een tempo van zes per week naar de werf van Burrard Dry Dock te Vancouver in British Colombia, Canada, overgebracht om de Britse modificaties door te voeren.

De schepen van de Ameer-klasse werden op stapel gezet met Amerikaanse namen en naamseinen. De naamseinen begonnen in eerste instantie met de letters AVG, maar dat werd op 20 augustus 1942 veranderd in ACV en op 15 juli 1943 in CVE. Voordat de schepen in Britse dienst kwamen, werden ze in Amerikaanse dienst gesteld. De Ameer-klasse werd ook wel aangeduid als de Ruler-klasse omdat alle Britse namen rulers (heersers: "Britannia rules the waves") waren. De Ameer-klasse bestond uit 23 vaartuigen, maar de tweede groep Bogue-klasse schepen bestond uit één schip meer. Dit was USS Prince William en dit schip werd als eerste van de tweede groep gebouwd. Daarom noemden de Amerikanen de klasse vaak de Prince William-klasse. USS Prince William is besproken bij de Amerikaanse escortevliegdekschepen van de Bogue-klasse. De meeste schepen van de Ameer-klasse werden begin 1945 ingedeeld bij de British Pacific Fleet, waarbij de naamseinen werden aangepast Van D naar R.

Klasse-overzicht

	Amerikaanse naam en naamsein	Op stapel gezet	Te water gelaten	In dienst gesteld
HMS Slinger D26, R313	USS Chatham CVE-32	25 mei 1942	19 september 1942	11 augustus 1943
HMS Atheling D51, R304	USS Glacier CVE-33	9 juni 1942	7 september 1942	28 oktober 1943
HMS Emperor D98, R307	USS Pybus CVE-34	23 juni 1942	7 oktober 1942	6 augustus 1943
HMS Ameer D01, R302	USS Baffins CVE-35	18 juli 1942	18 oktober 1942	20 juli 1943
HMS Begum D38, R305	USS Bolinas CVE-36	3 augustus 1942	11 november 1942	2 augustus 1943
HMS Trumpeteer D09, R318	USS Bastian CVE-37	25 augustus 1942	15 december 1942	4 augustus 1943
HMS Empress D42	USS Carnegie CVE-38	9 september 1942	30 december 1943	12 augustus 1943
HMS Khedive D62	USS Cordova CVE-39	22 september 1942	30 januari 1943	25 augustus 1943
HMS Speaker D90, R314	USS Delgada CVE-40	9 oktober 1942	20 februari 1943	20 november 1943
HMS Nabob D77	USS Edisto CVE-41	30 oktober 1942	22 maart 1943	7 september 1943
HMS Premier D23	USS Estero CVE-42	31 oktober 1942	22 maart 1942	3 november1943
HMS Shah D21	USS Jamaica CVE-43	13 november 1942	21 april 1943	27 september 1943
HMS Patroller D07	USS Keweenaw CVE-44	27 november 1942	6 mei 1943	25 oktober 1943
HMS Rajah D10, R310	USS Prince CVE-45	17 december 1942	18 mei 1943	17 januari 1944
HMS Ranee D03, R323	USS Niantic CVE-46	5 januari 1943	2 juni 1943	8 november 1943
HMS Trouncer D85	USS Perdido CVE-47	1 februari 1943	16 juni 1943	31 januari 1944
HMS Thane D48, R316	USS Sunset CVE-48	23 februari 1943	15 juli 1943	19 november 1943
HMS Queen D19, R320	USS St. Andrews CVE-49	12 maart 1943	2 augustus 1943	7 december 1943
HMS Ruler D72, R311	USS St. Joseph CVE-50	25 maart 1943	21 augustus 1943	22 december 1943
HMS Arbiter D31, R303	USS St. Simon CVE-51	26 april 1943	9 september 1943	31 december 1943
HMS Smiter D55, R321	USS Vermillion CVE-52	10 mei 1943	27 september 1943	20 januari 1944
HMS Puncher D79	USS Willapa CVE-53	21 mei 1943	8 november 1943	5 februari 1944
HMS Reaper D82, R324	USS Winjah CVE-54	5 juni 1943	22 november 1943	18 februari 1944

Tewaterlating van de Sunset, later HMS Thane, bij de Seattle-Tacoma Shipbuilding Corporation. Bron: Navsource

HMS Ranee in november 1945. Bron: Wikipedia

Technische gegevens

Bouwwerf:	Seattle-Tacoma Shipbuilding Corporation, Washington
Grootste lengte:	141,7 meter
Vliegdek:	133,6 x 26,8 meter
Grootste breedte:	21,2 meter
Diepgang:	7,8 meter
Waterverplaatsing standaard:	7.800 ton
Waterverplaatsing volbeladen:	15.646 ton
Machine-installatie:	2 x stoomturbines met tandwieloverbrenging en 2 x ketels
Machinevermogen:	8.500 pk
Aantal schroeven:	1
Bunkercapaciteit:	3.260 ton stookolie
Actieradius:	27.300 zeemijlen bij 11 knopen
Maximale snelheid:	17 knopen
Bemanning:	646 koppen inclusief vliegploeg
Bewapening:	2 x 12,7cm 38 kaliber kanonnen, 4 x 2 40mm en 10 x 2 20mm luchtafweermitrailleurs
Bepantsering:	Geen
Vliegdekfaciliteiten:	2 x gecentreerde hydraulische vliegdekliften, 1 x hydraulische katapult, 9 x vangkabels
Vliegtuigen:	15 tot 24 x Grumman F4F Martlet of Supermarine Seafire jachtvliegtuigen en Fairey Swordfish-torpedobommenwerpers

HMS Ameer bij de Burrard Dry Dock Co. te Vancouver, zomer 1943. Bron: Navsource

HMS Ameer te Greenock, Schotland, 10 januari 1944. Bron: Navsource

Definitielijst

kaliber: De inwendige diameter van de loop van een stuk geschut, gemeten bij de monding. De lengte van de loop wordt vaak aangegeven in het aantal kalibers. Zo is bv de loop van het kanon 15/24 24 ×15 cm lang.

Ameer-klasse escortevliegdekschepen tijdens de Tweede Wereldoorlog

Sommige Ameer-klasse escortevliegdekschepen werden ingezet als aanvalscarriers, andere als onderzeebootbestrijders en nog een aantal als transportschepen. Dit onderscheid werd vooral gemaakt door de toegewezen typen gevechtsvliegtuigen. Aanvalscarriers kregen meer jachtvliegtuigen aan boord en onderzeebootbestrijders meer torpedobommenwerpers terwijl de vliegtuigtransportschepen slechts een handvol eigen vliegtuigen aan boord hadden, veilig opgeborgen in de hangaars. De meeste schepen van deze klasse werden vanaf begin 1945 ingezet in de Pacific, waar enkele vaartuigen dienst deden als zogenaamde replenishships. Dit waren escortevliegdekschepen die vervangers en onderdelen van verloren gegane en beschadigde gevechtsvliegtuigen van de vlootvliegdekschepen aanvoerden. HMS Khedive, HMS Nabob en HMS Puncher hadden een Canadese bemanning, maar waren wel in dienst van de Royal Navy.

HMS Trouncer als vliegtuigtransportschip op de Atlantische Oceaan. Bron: Navsource

Vrijwel alle Ameer-klasse schepen kwamen ongeschonden door de oorlog. Twee schepen raakten echter zwaar beschadigd door Duitse torpedoaanvallen. HMS Nabob werd op 22 augustus 1944 in de Barentszzee getorpedeerd door U-354 tijdens het escorteren van een konvooi richting Moermansk, Rusland. Het schip arriveerde vijf dagen later in Scapa Flow, Schotland, de thuisbasis van de British Home Fleet, voor noodreparaties. De Royal Navy vond echter dat de escortecarrier het niet waard was gerepareerd te worden en het schip werd bij Rosyth aan de Firth of Forth aan de grond gezet en verlaten. Op 30 september werd de Nabob buiten dienst gesteld en gekannibaliseerd voor onderdelen ten behoeve van haar zusterschepen. Op 16 maart 1946 werd het schip teruggegeven aan de US Navy, maar die schreef het meteen af en verkocht het vaartuig in maart 1947 voor sloop naar Nederland. De romp werd echter doorverkocht en omgebouwd tot vrachtschip. In 1977 werd het koopvaardijschip, dat inmiddels de namen Nabob en Glory had gehad, gesloopt in Taiwan.

HMS Thane werd op 15 januari 1945 door U-1172 getorpedeerd in de Firth of Clyde, de monding van de rivier de Clyde, Zuidwest-Schotland. Ook dit schip werd zwaar beschadigd en meteen afgeschreven door de Royal Navy. De Thane werd buiten dienst gesteld en opgelegd te Faslane, de basis van de Royal Navy aan de Clyde. Op 15 december ging het schip op papier terug naar de Amerikanen, die het meteen verwijderden uit het marineregister en in 1946 verkochten aan de plaatselijke scheepssloper.

De Thane, ontwapend en deels gekannibaliseerd, te Faslane, Schotland. Bron: Navsource

Ameer-klasse escortevliegdekschepen na de Tweede Wereldoorlog

De Ameer-klasse escortecarriers werden alle in 1946 en 1947 teruggegeven aan de US Navy. De ex-Thane, ex-Empress, ex-Emperor en ex-Ruler werden vrijwel meteen afgeschreven, maar de overige schepen werden verkocht en omgebouwd tot vrachtschip. Net als de andere Bogue-klasse schepen waren de Ameer-klasse vaartuigen degelijk genoeg gebouwd om tot eind jaren `60 en soms zelfs tot in de jaren `70 in de vaart te blijven.

De South Africa Star, ex-Reaper. Bron: Navsource

Het stoomschip Friesland, de ex-Ranee. Bron: Arendnet

Klasse-overzicht 2

	Buiten dienst gesteld	Afgeschreven	Lot
HMS Slinger	27 februari 1946	12 april 1946	Vanaf januari 1970 gesloopt in Taiwan als Robin Mowbray
HMS Atheling	USS 13 december 1946	7 februari 1947	Vanaf 2 november 1967 gesloopt in Italië als Roma
HMS Emperor	12 februari 1946	28 maart 1946	Verkocht voor sloop in 1946
HMS Ameer	17 januari 1946	20 maart 1946	In 1969 gesloopt in Taiwan als Robin Kirk
HMS Begum	4 januari 1946	19 juni 1946	Vanaf maart 1974 gesloopt in Taiwan als I Yung (ex-Raki)
HMS Trumpeteer	6 april 1946	19 juni 1946	Vanaf januari 1971 gesloopt in Spanje als Irene Valmas (ex-Alblasserdijk)
HMS Empress	4 februari 1946	19 juli 1946	21 juni 1946 voor sloop verkocht
HMS Khedive	26 januari 1946	19 juli 1946	Vanaf 20 januari 1975 gesloopt in Spanje als Daphne (ex-Rempang)
HMS Speaker	17 juli 1946	25 september 1946	In 1972 gesloopt in Taiwan als Lucky Three (ex-Lancero en ex-President Osmena)
HMS Nabob	30 september 1944	7 februari 1946	Vanaf 6 december 1977 gesloopt in Taiwan als Glory (ex-Nabob)
HMS Premier	2 april 1946	21 mei 1946	Vanaf februari 1974 gesloopt in Taiwan als Hong Kong Knight (ex-Rhodesia Star)
HMS Shah	6 december 1945	7 februari 1946	Vanaf juni 1966 gesloopt in Buenos Aires als Salta
HMS Patroller	13 december 1946	7 februari 1947	Vanaf februari 1974 gesloopt in Taiwan als Pacific Reliance (ex-Almkerk)
HMS Rajah	13 december 1946	7 februari 1947	Vanaf juni 1975 gesloopt in Taiwan als Ulysses (ex-Drenthe, ex-Lambros)
HMS Ranee	21 november 1946	22 januari 1947	Vanaf mei 1974 gesloopt in Taiwan als Pacific Breeze (ex-Friesland)
HMS Trouncer	3 maart 1946	12 april 1946	Vanaf november 1973 gesloopt in Taiwan als Berinnes (ex-Greystoke Castle, ex-Gallic)
HMS Thane	15 januari 1945	15 december 1945	In 1946 gesloopt te Faslane, Schotland
HMS Queen	31 oktober 1946	22 januari 1947	In 1972 gesloopt in Taiwan als Lucky One (ex-Roebiah, ex-President Marcos)
HMS Ruler	29 januari 1946	20 maart 1946	31 mei 1946 voor sloop verkocht
HMS Arbiter	3 maart 1946	12 april 1946	Vanaf mei 1972 gesloopt in Taiwan als Lucky Two (ex-Coracero, ex-President Macapagal)
HMS Smiter	6 april 1946	21 mei 1946	Vanaf november 1967 gesloopt te Hamburg, Duitsland als President Garcia (ex-Artillero)
HMS Puncher	16 januari 1946	12 maart 1946	Vanaf juni 1973 gesloopt in Taiwan als Ben Nevis (ex-Muncaster Castle, ex-Bardic)
HMS Reaper	20 mei 1946	2 juli 1946	Vanaf mei 1967 gesloopt te Nikara, Japan als South Africa Star

Besluit

De Ameer-klasse escortevliegdekschepen waren de laatste Amerikaanse schepen die onder de voorwaarden van de Leen- & Pachtwet aan de Royal Navy geleverd werden. De Britse marine vorderde nog een passagiersschip met de naam Pretoria Castle en een drietal vrachtschepen die omgebouwd werden tot hulpvliegdekschepen. Dit werden HMS Pretoria Castle en de drie Nairana-klasse carriers. Daarna droogden de Britse bronnen op. Eind 1944 was de Slag om de Atlantische Oceaan geëindigd in het voordeel van de geallieerden en werd de behoefte aan escortevliegdekschepen een stuk kleiner. De Amerikanen begonnen nog met de bouw van de Commencement Bay-klasse hulpvliegdekschepen, maar van de geplande 35 schepen kwamen er maar negentien in daadwerkelijke dienst. Kort na de Tweede Wereldoorlog was er helemaal geen behoefte meer aan hulpvliegdekschepen en verdween de subcategorie schepen van de wereldzeeën.