Amerikaanse Escortevliegdekschepen van de Casablanca-klasse

Vastbesloten om de Duitse onderzeeboten van Admiral Karl Dönitz te verslaan en de Slag om de Atlantische Oceaan te winnen, bleven de Amerikanen escortevliegdekschepen ontwerpen en bouwen. Na de experimentele schepen USS Long Island en USS Charger en de Sangamon- en Bogue-klasse schepen werden niet minder dan vijftig Casablanca-klasse escortevliegdekschepen gebouwd. Ze werden allemaal op stapel gezet en afgeleverd binnen de enorm korte tijdspanne van twintig maanden.

USS Casablanca in de Puget Sound, Washington, juli 1943. Bron: Navsource

De vijftig Casablanca-klasse escortevliegdekschepen waren het gevolg van het aanbod van de bouwwerf Henry J. Kaiser Company Shipbuilding Division, Vancouver Yard aan de Columbia River te Vancouver, Washington. De werf was sinds een jaar gespecialiseerd in het steeds sneller bouwen van Liberty Ships, maar bouwde ook grote landingsvaartuigen voor de US Navy. De werf stelde voor om vijftig hulpcarriers te bouwen in minder dan twee jaar. De US Navy weigerde waarop de directie van Kaiser zich direct tot de presidentiële adviseurs wendde. Die zagen de noodzaak van de snelle bouw van de hulpvliegdekschepen wel zitten en accepteerden het aanbod. De werf van Henry J. Kaiser beschikte langs de Columbia River over twaalf bouwhellingen en een kilometerlange afbouwkade. De scheepsbouwers uit Vancouver hadden de bouwtijd van een Liberty Ship door prefabricage teruggebracht van ruim een jaar tot minder dan negentig dagen. Kaiser hield woord en leverde de vijftig escortevliegdekschepen af voor augustus 1944.

De escortevliegdekschepen van de Casablanca-klasse werden op stapel gezet volgens een ontwerp dat gebaseerd was op het US Maritime Commission’s C3-type koopvaardijschip. De schepen kregen wel een groter vliegdek en een ruimere hangaar dan eerdere klassen escortcarriers. De vaartuigen beschikten echter nog steeds niet over bepantsering, maar kregen wel splinterbeplating voor vitale delen en afweergeschut. Het enige probleem voor Kaiser was de voortstuwing van de nieuwe schepen. De US Navy had aangedrongen op een grotere maximale snelheid, maar de grote fabrikanten van zware machines waren zo druk bezet dat zowel stoomturbines als de minder geliefde dieselvoortstuwing nooit op tijd klaar konden zijn. Het alternatief was de Skinner Uniflow-zuigerstoommachine. Deze 5-cilindermotor met meervoudige expansie was zeer compact en werd inmiddels al toegepast bij de landingsvaartuigen die Kaiser bouwde.

Casablanca-klasse escortevliegdekschepen in verschillende stadia van afbouw bij Kaiser. Bron: Navsource

De Casablanca-klasse escortevliegdekschepen werden door de bemanningsleden van de reeds in 1943 in dienst gestelde schepen spottend ‘Kaiser’s Coffins’ genoemd, maar al snel bewezen de hulpcarriers hun waarde als konvooibegeleiders. Naar mate er meer schepen van de klasse in dienst kwamen, werden ze tevens ingezet als transportschepen voor vliegtuigen en om amfibische landingen te dekken en ook voor deze taken bleken ze uitermate geschikt. Vijf van de vijftig Casablanca-klasse escortevliegdekschepen werden door toedoen van de vijand tot zinken gebracht gedurende de Tweede Wereldoorlog.

De Casablanca-klasse escortevliegdekschepen werden allemaal vernoemd naar plekken waar de US-Navy tijdens de Tweede Wereldoorlog een grotere of kleinere zeeslag had uitgevochten. In sommige gevallen kregen schepen van de klasse tijdens de bouw een andere naam omdat er pas een succesvolle slag was geleverd. USS Anzio en USS St. Lo kregen bij de indienststelling respectievelijk de namen USS Coral Sea en USS Midway, maar deze namen werden veranderd toen de vlootcarriers van de Midway-klasse op stapel werden gezet. USS Casablanca zou eigenlijk de Britse naam Ameer krijgen, maar tijdens de bouw van het schip werd besloten geen Casablanca-klasse escortevliegdekschepen aan Groot-Brittannië te leveren. In plaats daarvan werd de tweede groep Bogue-klasse schepen aan de Britten overgedragen, die te boek ging als de Ameer-klasse.

Net als alle andere Amerikaanse escortevliegdekschepen zouden de Casablanca-klasse schepen in eerste instantie naamseinen krijgen die begonnen met de letters AVG (Auxiliary Aircraft Ferry), maar dat werd op 20 augustus 1942 veranderd in ACV (Auxiliary Aircraft Carrier) en op 15 juli 1943 in CVE (Escort Aircraft Carrier).

Hoewel de Casablanca-klasse hulpvliegdekschepen te boek stonden als escortecarriers, werden zij in de praktijk ingezet bij grote amfibische landingen in de Pacific. Ondanks hun kleine vlieggroepen konden de schepen in vlootverband een effectief aanvalswapen vormen. Omdat de escortevliegdekschepen bijzonder kwetsbaar waren door het ontbreken van bepantsering, moesten zij steeds beschermd worden door torpedobootjagers en hun eigen vliegtuigen. Daarom werden ze meestal ingezet in de tweede aanvalslijn als transportschepen en om de daadwerkelijke landingen van luchtdekking te voorzien.

Een F4U Corsair landt aan boord van USS Casablanca. Bron: Navsource

SB2C Helldivers aan boord van USS Kwajalein tijdens een tyfoon in 1944. Bron: Wikipedia

De kwetsbaarheid, maar ook de aanvalskracht van de Casablanca-klasse escortevliegdekschepen werd aangetoond tijdens de Slag bij Samar, een onderdeel van de veel grotere en complexe Slag in Leyte Golf, Filipijnen. Zes Casablanca-klasse schepen vormden op 25 oktober 1944 Taffy 3, een gevechtseenheid van de Amerikaanse 7th Fleet, die bestond uit USS White Plains, USS Gambier Bay, USS St. Lo, USS Kalinin Bay, USS Kitkun Bay, USS Fanshaw Bay, drie torpedobootjagers en vier escortetorpedobootjagers. De Amerikaanse hoofdmacht had zich laten weglokken door een aantal Japanse vliegdekschepen zonder noemenswaardige vliegtuigsterkte. Hierdoor kwam Taffy 3 tegenover een Japanse overmacht terecht van vier slagschepen, zes zware kruisers, twee lichte kruisers, elf torpedobootjagers en dertig Kamikazes. De vliegtuigen van de zes Casablanca-klasse escortevliegdekschepen, geholpen door toestellen van Taffy 1, en de escortes van Taffy 3 verdedigden zich met alles wat kon vuren: torpedo’s, mitrailleurs, dieptebomwerpers en de 12,7cm kanonnen van de escortecarriers. Ondanks dat USS St. Lo door een Kamikaze, USS Gambier Bay door kanonvuur en drie escortes door de Japanners tot zinken werden gebracht, hield Taffy 3 stand tot de hoofdmacht van de 7th Fleet terugkeerde en de Japanse vloot verjoeg. De Japanse Keizerlijke Marine verloor tijdens de Slag bij Samar drie zware kruisers terwijl drie zware kruisers en een torpedobootjager beschadigd raakten.

USS Lunga Point op weg in de Mindanaozee, Filipijnen, 3 januari 1945. Bron: Wikipedia

Gedurende de oorlog werden nog eens drie Casablanca-klasse escortevliegdekschepen door vijandelijk toedoen tot zinken gebracht. USS Liscome Bay werd op 24 november 1943 getorpedeerd door de Japanse onderzeeboot I-175 ten zuidwesten van Butaritari, Gilberteilanden. USS Ommaney Bay zonk op 4 januari 1945 na een Kamikaze-aanval in de Sulu Sea en route naar Lingayen Gulf, Luzon, Filipijnen. USS Bismarck Sea werd tot zinken gebracht door een geslaagde Kamikaze-aanval bij Iwo Jima op 21 februari 1945. Verder raakte USS Salamaua zwaar beschadigd door een Kamikaze in Lingayen Golf op 6 januari 1945, maar het escortevliegdekschip kon gerepareerd worden en haar oorlogstaak voortzetten. De overige schepen van de klasse kwamen de oorlogsjaren door zonder of slechts met weinig kleerscheuren.

Na VJ-Day, 15 augustus 1945, de dag dat Japan capituleerde, werden alle resterende Casablanca-klasse escortevliegdekschepen ingedeeld bij operatie Magic Carpet. Dit was een grootscheepse operatie waarbij zoveel mogelijk Amerikaanse (oorlogs-)schepen ingezet werden om troepen terug naar huis te brengen. In de loop van 1946 werden bijna alle Amerikaanse escortevliegdekschepen buiten dienst gesteld en opgenomen in de US Reserve Fleet. De Casablanca-klasse schepen die tijdens de Tweede Wereldoorlog beschadigd waren, werden al in 1946 en 1947 uit het US Navy Register verwijderd en voor sloop verkocht. Sommige eenheden werden gereactiveerd als Helicopter Escort Carriers (CVEH en T-CVEH) of Utility Carriers (CVU en T-CVU), maar sommige schepen van de klasse kregen deze status terwijl ze in reserve bleven. Alle overgebleven Casablanca-klasse escortevliegdekschepen verdwenen tussen 1958 en 1961 onder de slopershamer. USS Thetis Bay werd bij wijze van proef omgebouwd tot Amphibious Assault Ship (LPH-6), maar werd in 1964 ook voor sloop verkocht.

De Casablanca-klasse escortevliegdekschepen vormden een essentieel onderdeel van de Amerikaanse oorlogsvloot tijdens de Tweede Wereldoorlog. Zij vormden een derde deel van de 151 vliegdekschepen die de Amerikanen tijdens de oorlog bouwden. Ruim 43.000 bemanningsleden waren nodig om het grote aantal schepen van de klasse in de vaart te houden onder de oorlogsomstandigheden in de Pacific. Bijna 1.500 van hen overleefden dat niet.

De bouw van de Casablanca-schepen is de geschiedenis ingegaan als een knap staaltje scheepsbouw efficiëntie. Vanaf 3 november 1942 tot 8 juli 1944 werden vijftig degelijke en zeewaardige escortevliegdekschepen gebouwd en opgeleverd. Vanaf juli 1943 vond op de werf van Henry J. Kaiser vrijwel elke week een ceremonie plaats waarbij een escortevliegdekschip in Amerikaanse dienst werd gesteld. De laatste Casablanca-klasse carriers werden in minder dan vier maanden gebouwd, maar waren van dezelfde kwaliteit als de eerste waarvan de bouwtijd nog acht maanden duurde. Alhoewel Kaiser vooral door commerciële motieven gedreven werd, was zijn oorlogsbijdrage bijzonder groot.

USS Gualdalcanal op zee met haar vliegtuigen aan dek, 28 september 1944. Bron: Wikipedia

In 1943 was er voor de Amerikanen nog geen uitzicht op een snel einde van de oorlog met Japan. Daarom hielden zij de enorme oorlogsindustrie op gang omdat ze ervan overtuigd waren dat die uiteindelijk de strijd in hun voordeel zou beslissen. Terwijl van 8 juli 1943 tot 8 juli 1944 in een razend tempo Casablanca-klasse hulpvliegdekschepen in dienst werden gesteld, ging de ontwikkeling en de bouw van dergelijke schepen onverdroten voort in de vorm van de Commencement Bay-klasse escortevliegdekschepen. Deze escortcarriers werden gebouwd op basis van het tankerontwerp van de succesvolle Sangamon-klasse. Er werden 35 van dergelijke schepen gepland, maar uiteindelijk werden er voor het einde van de oorlog en net na de capitulatie van Japan slechts negentien in dienst gesteld. De bouw van de overige schepen werd geannuleerd.