Het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie (NIOD) bezit een collectie van ruim 130.000 foto’s die gemaakt zijn gedurende de Tweede Wereldoorlog. Het is een unieke collectie met een grote diversiteit aan foto's. In “Het 40-45 boek” zijn 500 foto’s uit deze collectie opgenomen, aangevuld met een onderschrift. De foto’s zijn ingedeeld in tien thematisch geordende hoofdstukken. De thema’s zijn: strijd, dagelijks leven, collaboratie, burgerslachtoffers, overwinning, nederlaag, verzet en terreur, vervolgden, kinderen en kopstukken. Binnen deze hoofdstukken zijn de foto’s chronologisch geordend. Bij elke foto wordt indien mogelijk de fotograaf of de bron genoemd. In enkele gevallen wordt het oorspronkelijke onderschrift gegeven. Ook de fotolocatie en -datum worden, indien bekend, genoemd.

Het gaat om foto’s van de bekende persbureaus, propagandafoto’s van de verschillende strijdende partijen, amateurfoto’s en in het geheim gemaakte foto’s. Een aantal foto’s zijn wereldwijd bekend en werden gebruikt ter illustratie van vele boeken over de Tweede Wereldoorlog. Veel foto’s zijn echter nog nooit gepubliceerd en zijn nu voor het eerst in een boek te bewonderen.

De onderwerpen van de verschillende foto’s zijn zeer divers. Daardoor worden erg veel kanten van de oorlog belicht. Ook binnen de tien hoofdstukken is er een grote diversiteit in de foto’s. In het hoofdstuk “strijd” staan onder andere foto’s van het Nederlandse leger in actie tijdens de inval van de Duitsers, de Japanse aanval op Pearl Harbor, soldaten in actie in Noord Afrika tijdens de strijd bij El Alamein, de geallieerde invasie op D-Day, de strijd om de Waalbrug in Nijmegen tijdens operatie Market Garden, soldaten tijdens het Ardennen offensief en de ontmoeting van de Russen en Amerikanen bij de Elbe. Het hoofdstuk “kopstukken” toont diverse foto’s van de belangrijke personen tijdens de Tweede Wereldoorlog, waaronder Koningin Wilhelmina, de Itialiaanse dictator Benitto Mussolini, Adolf Hitler, NSB-leider Anton Mussert, de Japanse keizer Hirohito, de Duitse minister van propaganda Joseph Goebbels en de Amerikaanse generaal Patton. Maar ook minder bekende personen staan afgebeeld op de foto’s, zoals P.J. Oud, de door de nazi’s gehate Rotterdamse burgemeester, Cornelis van Geelkerken, leider van de Nationale Jeugdstorm en plaatsvervangend leider van de NSB, Max Blokzijl, de eerste ter dood veroordeelde collaborateur en Akihito Tsugu, de zevenjarige Japanse kroonprins.

Ook de overige hoofdstukken bevatten een enorme diversiteit aan foto’s. Op de meeste foto’s zijn mensen te zien die een bepaalde emotie vertonen. Vele foto’s raken je en hebben een duidelijke boodschap. Sommige foto’s zijn zo indrukwekkend dat ze meer vertellen dan dat in een tekst verwoord had kunnen worden. In het hoofdstuk “burgerslachtoffers” zie je vooral angst en verdriet in de ogen van de mensen. Het hoofdstuk “vervolgden” toont voornamelijk foto’s die gemaakt zijn in de Duitse concentratiekampen. De verschrikkingen en de ellende van de gevangenen is duidelijk voelbaar en de foto’s geven een indrukwekkende en gruwelijke kijk op de Holocaust. In het hoofdstuk “overwinning” zie je natuurlijk vooral blijdschap, terwijl je in het hoofdstuk “nederlaag” enkel uitgeputte, teleurgestelde en opgejaagde soldaten ziet.

De foto’s met de bijbehorende tekst geven een zeer informatieve en veelzijdige kijk op de diverse grote en kleine gebeurtenissen gedurende de Tweede Wereldoorlog. “Het 40-45 boek” bewijst dat foto’s een zeer belangrijke bron kunnen zijn voor de geschiedschrijving. Sommige foto’s in het boek zul je meteen herkennen, maar vele foto’s zijn uniek en nooit in een soortgelijk fotoboek vertoond. Met dit boek heb je een gedeelte van de unieke NIOD fotoverzameling in je bezit.