Operatie Infatuate: Inundatie van Walcheren, oktober 1944

Ten behoeve van Operatie Infatuate, de bevrijding van Walcheren, werden in oktober 1944 de dijken van Walcheren op vier plaatsen met luchtbombardementen doorbroken. Het doel hiervan was het hinderen van de Duitse verdediging en het onbruikbaar maken van een aanzienlijk deel van de Duitse versterkingen op Walcheren.

3 oktober 1944, bommen vallen op de dijk bij Westkapelle Bron: Imperial War Museum C 4669

De Duitsers hadden als snel door dat Walcheren een strategisch gebied betrof waarmee de toegang tot de grote havenstad Antwerpen kon worden beschermd of afgegrendeld. Daarnaast was het eiland zelf volledig omgeven door water met slechts een smalle dijk in het oosten als toegangsweg.

In de loop der jaren was Walcheren door de Duitse bezetter omgevormd tot een fort met diverse opstellingen met kustgeschut, diverse batterijen verder in het binnenland en in de duinen en het binnenland verschillende verdedigingsposities en linies. Vlissingen was als havenstad volledig omgebouwd tot een eigen verdedigingswerk, het Verteidigungsbereich Vlissingen met tankgracht, draketanden, anti tankmuren en veel bunkers.

De vesting Walcheren Bron: Public Domain (onbekend)

Om een groot deel van de Duitse verdediging buiten werking te stellen, werd door de Geallieerden uiteindelijk besloten de verdedigingswerken in het binnenland en in de duinenrij te bombarderen. Hierbij hoopte men dat tegelijk er gaten in de dijken zouden ontstaan waardoor een groot deel van de verdedigingswerken voor de Duitsers onbruikbaar werden. Hoewel Bomber Command sceptisch was over het te behalen resultaat^[1], werd op 1 oktober 1944 door SHAEF de onderwaterzetting van Walcheren goedgekeurd. Saillant detail hierbij is dat de Nederlandse overheid in ballingschap hierin niet werd gekend. Het werd hen uiteindelijk slechts medegedeeld.

Op 3 oktober 1944, vanaf 12.54 uur, tijdens springvloed, bombardeerde de Royal Air Force als eerste de dijk bij Westkapelle en wist deze te doorbreken^[2]. De aanval werd uitgevoerd door No. 8 (Pathfinder Force) Group en No. 1 (Bomber) Group, No. 3 (Bomber) Group en No. 5 (Bomber) Group^[3]. Totaal wierpen 243 Avro Lancaster bommenwerpers en vier DeHavilland Mosquito toestellen, grote aantallen bommen^[4] op de dijk ten zuiden van het dorp Westkapelle. Totaal werden 237 bommen van 1815 kg, 1742 bommen van 454 kg, 278 bommen van 227 kg en 60 markeringsbommen van 113 kg geworpen. De toestellen werden geëscorteerd door maar liefst vier eskaders Supermarine Spitfire jagers^[5].Het bombardement duurde tot 15.02 uur. Bij het bombardement kwamen 152 burgers om het leven^[6]. Alleen al in molen de Roos van de familie Theune, vlak bij het dijkgat, kwamen 47 mensen om het leven die in de kelder van de molen dekking hadden gezocht.

Het getijde zorgde er uiteindelijk voor dat het aanvankelijke dijkgat van 70 meter verbreed werd tot maar liefst 350 meter^[7]. Het bleek echter onvoldoende om Walcheren onder water te zetten met alleen deze dijkdoorbraak. Daarom werd besloten om op nog drie andere plaatsen de dijken te doorbreken door bombardementen^[8].

Aan het bombardement namen de volgende eskaders deel:

Het dijkgat bij Westkapelle Bron: Royal Air Force photo

De Nolledijk ten westen van Vlissingen en het dijkvak bij Ritthem ten oosten van Vlissingen werden bij een bombardement doorbroken^[9].

De Nolledijk ten westen van Vlissingen werd aangevallen door 58 Avro Lancaster bommenwerpers van No. 5 (Bomber) Group die 348 ton bommen op de dijk wierpen^[10]. Het bombardement vond bij daglicht plaats en was zeer effectief. Er ontstond een gat van 250 meter. Binnen enkele dagen stond in de benedenstad van Vlissingen 1 meter water. In juni 1945 was het gat uitgegroeid tot 350 meter^[11].

Vlissingen met de boulevard en het dijkgat in de Nolledijk Bron: Royal Air Force photo

De andere dijk, ten oosten van Vlissingen bij Ritthem, werd aangevallen door 63 Avro Lancaster bommenwerpers die 384 ton bommen op de dijk wierpen^[12]. Het totale gat werd maar liefst 700 meter breed en groeide uit tot 750 meter in juni 1945^[13].

Dijkgat bij Ritthem Bron: Royal Air Force photo

Aan de aanvallen bij Vlissingen werd deelgenomen door bommenwerpers van:

Als vierde dijk werd op 11 oktober 1944 de dijk bij Veere door een bombardement doorbroken^[14].

Een vloot van 60 Avro Lancasters van No. 5 (Bomber) Group^[15] wierpen 374 ton aan bommen op de Oostwatering ten noordwesten van Veere^[16]. Er werd een gat gemaakt van 650 meter dat in juni 1945 was uitgegroeid tot 975 meter^[17]

Het dijkgat bij Veere Bron: Royal Air Force photo

Aan de aanvallen bij Veere werd deelgenomen door bommenwerpers van No. 5 Group RAF, waaronder No. 613 Squadron (15 Avro Lancaster).

Het gevolg van de bombardementen was dat het grootste deel van het eiland onder water kwam te staan. De burgerslachtoffers vielen mee, mede doordat er op 2 oktober pamfletten boven Walcheren waren uitgeworpen die de bombardementen hadden aangekondigd. Met name bij Westkapelle vielen de meeste slachtoffers, 152, doordat het dijkgat zo dicht bij het dorp lag.

De gevolgen voor de slagkracht van de Duitsers was aanzienlijk. De Duitse troepen werden vastgepind op de locatie waar ze zaten en konden maar met moeite worden verplaatst. Snelle verplaatsing bij een eventuele aanval was uitgesloten. Het eiland werd in feite in drie delen gesplitst, een smalle duinenrand in het noordwesten, het gebied direct in en rond Vlissingen en de hogere gronden in het oosten. Doordat de aanvullende verdedigingswerken in het binnenland echter onder water stonden, was er van enige verbinding tussen de Duitse stellingen weinig te vinden uitgezonderd radiocommunicatie en telefonie. Qua verdediging waren ze allen op zichzelf aangewezen. De kustbatterijen waren echter nagenoeg onaangetast door de bombardementen.

Bron: TracesOfWar, Marcel Kuster

Westkapelle werd op 17 oktober 1944 nogmaals door een bombardement getroffen in een poging het dijkgat te verbreden en de Duitse geschutsopstellingen uit te schakelen. Het gebied werd eerst door Pathfinders gemarkeerd waarna drie golven van 47 Avro Lancasters 652 bommen van 454 kg en vier markeringsbommen van 452 kg afwierpen.

Eind oktober werd getracht met een driedaags bombardement deze kustbatterijen alsnog te treffen. Bij 649 vluchten werd 3.271 ton^[18] aan bommen afgeworpen. Het had weinig effect. Het laatste grote bombardement vond plaats op 24 oktober op de schutsluizen bij Vlissingen^[19]. Op 1 november 1944, tijdens de landingen bij Westkapelle en Vlissingen zouden de geschutsopstellingen volop aan de verdediging bijdragen.

Na de oorlog werd met hulp van de Geallieerden de dijkgaten weer gedicht, waarbij mede gebruik werd gemaakt van caissons die bedoeld waren geweest voorde Mulberry havens in Normandië. Bij Westkapelle werd het dijkgat op 12 oktober 1945 gedicht. Bij Vlissingen werd het dijkgat in de Nolledijk op 3 september 1945 gedicht, maar brak op 25 september weer door. Op 2 oktober 1945 werd het definitief gedicht. Het andere dijkgat bij Vlissingen, nabij Ritthem bracht meer problemen met zich mee. Een eerste poging het gat te sluiten vond plaats op 1 december 1945. Dit mislukte. Pas op 5 februari 1946 lukte het om het gat volledig te sluiten. Het laatste dijkgat, dat bij Veere, werd op 23 oktober 1945 afgesloten^[20]

Noten

1. Brooks, 2011, pag 25
2. Brooks, 2011, pag 8
3. Rawson, 2020, pag 28
4. Brooks, 2011, pag 27
5. Walcheren 40-45
6. Zeeuws Archief
7. Brooks, 2011, pag 27
8. Swiers, 2019, pag 85
9. Brooks, 2011, pag 8
10. Brooks, 2011, pag 27
11. Zeeuws Archief
12. Brooks, 2011, pag 27
13. Zeeuws Archief
14. Brooks, 2011, pag 8
15. Rawson, 2020, pag 31
16. Brooks, 2011, pag 27
17. Zeeuws Archief
18. Brooks, 2011, pag 28
19. Zeeuws Archief
20. Zeeuws Archief