Operatie Catapult: strijd tussen bondgenoten

Voor het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog werden de bondgenoten Groot-Brittannië en Frankrijk samen gezien als de belangrijkste militaire macht ter wereld. Samen beschikten de koloniale grootmachten over het grootste leger en Groot-Brittannië had de grootste en Frankrijk de vierde grootste marine. De Franse vloot omvatte een aantal oudere slagschepen, enkele zeer moderne slagkruisers en een grote kruiser-, torpedobootjager- en onderzeevloot. Bovendien waren er een aantal zeer moderne slagschepen in aanbouw.

Toen op 3 september 1939 de Duitsers Polen binnenvielen verklaarden de bondgenoten gezamenlijk de oorlog aan Nazi-Duitsland. In maart 1940 kwamen de Britten en Fransen overeen dat geen van beiden ooit een apart vredesverdrag met de Nazi`s zouden ondertekenen.

In de loop van 1940 begon het Brits-Franse bondgenootschap af te brokkelen. In het voorjaar van 1940 versloegen Hitler`s tanks de Fransen bij Sedan en werd het te hulp geschoten Britse expeditieleger teruggedreven naar een klein bruggenhoofd bij Duinkerken. De geslaagde evacuatie van de Britse troepen van 26 mei tot 4 juni werd door de Britten gezien als een groot succes. De Fransen vonden het een schandelijke vlucht, ondanks dat naast de Britse troepen ruim 123.000 Franse soldaten ontkwamen naar Engeland. Zij voelden zich verraden door hun bondgenoot.

Nadat Italië op 10 juni Frankrijk de oorlog had verklaard en op een laffe wijze het buurland in de rug had aangevallen en bovendien op 14 juni Parijs viel zag het er somber uit voor de Fransen. Frankrijk deed nog een aantal verzoeken aan hun Britse bondgenoot om troepen en de Royal Air Force naar Frankrijk te sturen om bezetting te voorkomen maar de Britten weigerden. Ze wilden hun eigen verdediging niet verzwakken en hoopten dat ze op eigen kracht de oorlog konden voortzetten.

Ondanks de snelle overwinningen van de Duitsers hadden dezen niet het zelfvertrouwen dat hen door de Britten en de Fransen toebedacht werd. Hitler wilde eigenlijk zo snel mogelijk vrede sluiten met de bondgenoten. Daarom nam hij zich voor Frankrijk niet te vernederen en niet helemaal te bezetten. Alleen het noordwestelijke deel van Frankrijk werd bezet. Het zuidoostelijke deel bleef een neutrale Franse staat. Deze staat, die geleid werd door de Franse maarschalk Philippe Petain en Vichy-Frankrijk genoemd werd, collaboreerde met de Duitsers.

In de onderhandelingen over een Franse capitulatie werd in artikel 8 paragraaf 2 opgenomen dat de Franse oorlogsschepen zich naar havens in Vichy-Frankrijk zouden begeven en zich onder Duitse en Italiaanse controle moesten stellen. Nog voor de capitulatie kreeg Churchill van de Franse minister van marine, Admiraal Darlan, zijn erewoord dat hij de Franse vloot nooit in Duitse handen zou laten vallen. Op 22 juni 1940 werd de Franse capitulatie ondertekend in dezelfde treinwagon waarin de Duitse capitulatie in 1918 werd vastgelegd. Op 24 juni meldde de Britse regering dat zij zeer teleurgesteld was dat Frankrijk zich onder zo vernederende voorwaarden overgegeven had. Frankrijk had zich niet gehouden aan de verdragsrechtelijke verplichtingen aan Groot-Brittannië, die aparte vredesverdragen met Nazi-Duitsland verboden. Daarom achtten de Britten zich ook niet meer verplicht zichzelf aan de afgesloten verdragen met Frankrijk te houden.

Nadat Maarschalk Petain de vredesonderhandelingen met de Duitsers begonnen was, week de Brigade-Generaal en onderminister van defensie, Charles de Gaulle, uit naar Londen. Hij werd in Londen de leider van de regering in ballingschap voor de Vrije Fransen. Hij werd door Petain wegens desertie bij verstek ter dood veroordeeld. De Gaulle organiseerde vanuit Londen de oprichting van de Vrije Franse Strijdkrachten.

De Franse vloot bleef een groot potentieel gevaar voor de Britten. Zij wisten alleen dat de Duitsers de controle hadden over de Franse oorlogsschepen en in hun ogen betekende dit dat zij aan de Duitse of Italiaanse marine konden worden toegevoegd. Zij wisten niet dat de Duitsers weinig interesse in de Franse schepen hadden omdat zij niet bij machte waren de tientallen schepen te bemannen. De controle die in het vredesverdrag genoemd werd betekende voor de Duitsers en de Fransen dan ook niet meer dan de bevoegdheid de vloot te inspecteren. De Britten konden het hier echter niet bij laten en besloten dat alle Franse oorlogsschepen onder Britse operationele controle moesten worden gebracht of worden vernietigd.

Ten tijde van de Franse capitulatie lagen de Franse oorlogsschepen verspreid over een groot aantal havens. Zij lagen onder andere in Zuid-Engeland en Alexandrië, Brits Egypte. In Frans Senegal lag het bijna voltooide slagschip Richelieu maar de grootste concentratie Franse oorlogsschepen lag in de Frans Algerijnse haven Mers-el-Kebir vlakbij de stad Oran. De Britten wilden alle Franse schepen op de verschillende locaties neutraliseren in een zo kort mogelijk tijdsbestek. De gezamenlijke plannen werden Operatie Catapult genoemd.

De Britse Vice Admirals Sir Andrew Cunningham, de Commander Mediterranean Forces, en Sir James Somerville, commandant van Force H, de westelijke Middellandse Zeevloot, waren het niet eens met de plannen voor Operatie Catapult. Zij waren beiden bang dat de neutralisatie van de Franse vloot van de Franse bondgenoot een vijand zou maken en dat de hele wereld vervuld zou raken van anti Brits sentiment. Somerville deed Churchill nog een voorstel om de Franse schepen uit te laten varen en dan op zee op te laten brengen door de Britse oorlogsvloot zonder geweld te gebruiken. Dit voorstel werd echter van tafel geveegd door de Britse Prime Minister.

In de vroege ochtend van 1 juli telegrafeerde de Britse Admiraliteit naar Gibraltar met de melding dat Force H zich gereed moest maken om Operatie Catapult uit te voeren. Force H bestond uit de slagkruiser HMS Hood, vlaggenschip van Vice Admiral Somerville, de slagschepen HMS Resolution en HMS Valiant en het moderne vliegdekschip HMS Ark Royal onder escorte van de kruisers HMS Arethusa en HMS Enterprise. Dit eskader werd verder beschermd door de elf torpedobootjagers HMS Faulknor, HMS Foxhound, HMS Fearless, HMS Forester, HMS Foresight, HMS Escort, HMS Keppel, HMS Active, HMS Wrestler, HMS Vidette en HMS Vortigern en de twee onderzeeboten HMS Proteus en HMS Pandora.

De eerste fase van Operatie Catapult speelde zich af in de nacht van 3 juli 1940 in de zuid Engelse havens waar de Franse schepen overvallen werden door Britse mariniers. De schildwachten werden uitgeschakeld waarna de rest van de bemanningen aan dek werd geroepen. De Fransen waren totaal verrast en boden weinig tegenstand. Op deze manier werden in Portsmouth de kruiser Courbet, de torpedobootjagers Léopard, Chevreuil, Savorgnan de Brazza en Pollux en een groot aantal andere, kleinere vaartuigen overmeesterd. In Plymouth ondergingen de kruiser Paris, de destroyer Triomphant en een aantal kleinere vaartuigen hetzelfde lot. Alleen op de grote onderzeeboot Surcouf boden de Fransen heftig verzet wat resulteerde in een vuurgevecht en één Franse en twee Britse doden. In Sheerness en Falmouth werden enkele kleinere Franse oorlogsschepen overvallen. Na de neutralisatie van hun schepen kregen de Franse bemanningsleden de keuze om dienst te nemen in de Royal Navy of geïnterneerd te worden. Slechts een enkeling besloot om in Britse dienst te gaan en zo kwamen bijna 12.000 Franse zeelieden in kampen terecht in de buurt van Liverpool waar zij behandeld werden als krijgsgevangenen.

Vice Admiral Cunningham had in de vroege ochtend van die derde juli zijn eskader slagschepen bestaande uit HMS Warspite (vlaggenschip), HMS Malaya, HMS Barham, HMS Ramillies en HMS Royal Sovereign verzameld voor de haven van Alexandrië, Egypte. Dit eskader werd bijgestaan door het oude vliegdekschip HMS Eagle en geëscorteerd door een flottielje torpedobootjagers. In de haven bevond zich het Franse eskader Force X. onder bevel van Admiraal René-Emile Godfroy bestaande uit het slagschip Lorraine, de kruisers Suffren, Tourville, Duquesne en Duguay-Trouin, de drie torpedobootjagers Fortuné, Basque en Forbin en de onderzeeboot Protée. Om 09:00 begaf Godfroy zich aan boord van HMS Warspite waar hij een brief ontving met daarop drie voorstellen:

• De Franse oorlogsschepen worden met een vrijwillige bemanning ter beschikking gesteld van de Royal Navy.
• De Franse schepen worden onder Brits toezicht ontwapend.
• De Franse oorlogsbodems worden tot zinken gebracht.

De Franse Admiraal kreeg voldoende bedenktijd en de gelegenheid te overleggen met de Franse Admiraliteit onder leiding van Admiraal Le Luc.

In de Frans Algerijnse oorlogshaven Mers-el-Kebir, bij de stad Oran bevond zich de Franse Atlantische Vloot, Force de Raide, onder bevel van Admiraal Marcel-Bruno Gensoul. Dit eskader bestond uit de moderne slagkruisers Dunkerque en Strasbourg, de twee oude slagschepen Provence en Bretagne, de zes torpedobootjagers Volta, Mogador, Terrible, Lynx, Tigre en Kersaint, het moederschip voor watervliegtuigen Commandant Teste en vier onderzeeboten. De slagschepen lagen met hun achtersteven aan de pier die in de baai in zee stak en hun voorste kanonnen waren van zee af gericht. In de haven van de stad Oran zelf lag een klein aantal Franse torpedobootjagers.

In de loop van de nacht van 2 op 3 juli 1940 had Vice Admiral Somerville zijn Force H voor Mers-el-Kebir en de haven van Oran bijeengebracht. Rond 07:00 in de ochtend vroeg HMS Foxhound toestemming de haven binnen te varen. Aan boord bevond zich de commandant van de Ark Royal, Captain C.S. Holland, die een tijdlang de Britse marineattaché in Parijs was geweest en vloeiend Frans sprak. Hij was door Somerville aangewezen op te treden als gezant en onderhandelaar en moest Admiraal Gensoul een brief overhandigen met de Britse voorstellen voor de Franse vloot in de haven. De voorgestelde opties luidden als volgt:

• De Franse schepen vechten mee aan geallieerde zijde tegen Duitsland en Italië.
• De Franse oorlogsschepen worden met beperkte bemanning overgebracht naar Britse havens waar de bemanning gerepatrieerd wordt en de schepen door de Britten gebruikt worden met de belofte eventuele schade te vergoeden.
• De Franse oorlogsbodems varen uit naar een Franse West-Indische haven, bijvoorbeeld Martinique, waar zij ontwapend worden of toevertrouwd worden aan de Verenigde Staten.
• De schepen worden door de eigen bemanning binnen zes uur in de haven tot zinken gebracht.

Indien geen van de alternatieven door de Fransen geaccepteerd zouden worden zou de Franse vloot in Mers-el-Kebir en Oran door Force H vernietigd worden.

Admiraal Gensoul was gepikeerd dat hij niet benaderd was door vlagofficier Somerville zelf en wenste niet tegemoet te komen aan het Britse ultimatum dat om 14:00 af zou lopen. Hij liet zijn schepen in gereedheid brengen voor een gevecht. Daarna meldde hij aan zowel de Franse Admiraliteit als aan Somerville dat de Force de Raide een poging zou doen om uit te breken, desnoods met geweld. Hoewel het ultimatum pas om 14:00 zou verlopen dropten Fairey Swordfish vliegtuigen van de Ark Royal omstreeks 12:30 magnetische mijnen in de ingang van de haven. Om geen aanstoot te geven, gaf Gensoul het bevel de Britse vliegtuigen niet onder vuur te nemen. Wel zond de Franse admiraal een telegram aan de Franse Admiraliteit met de stand van zaken op dat moment maar niet de volledige inhoud van het ultimatum. In afwezigheid van Admiraal Darlan, Frans minister van marine, reageerde Admiraal Le Luc door het Franse eskader in Toulon te bevelen koers te zetten naar Mers-el-Kebir om Gensoul te ondersteunen. Tegelijkertijd voorzag Le Luc als represaille een Franse luchtaanval op Britse haveninstallaties in Gibraltar.

Deze mededelingen sterkten de Franse eskadercommandant in zijn beslissing om gewapend verzet te plegen. Om tijd te winnen begon Admiraal Gensoul nieuwe besprekingen met Captain Holland maar deze liepen uiteraard op niets uit. Na het vertrek van Holland liet Gensoul zijn eskader gereedmaken om uit te varen. De torpedobootjagers zouden voorop gaan gevolgd door de slagkruisers en dan de slagschepen.

Zover zouden zij echter niet komen want om 16:56 opende HMS Hood het vuur op het Franse eskader. De andere Britse slagschepen mengden zich in de strijd en de Franse schepen, die geen kant op konden werden hevig bestookt met 38,1cm granaten van de Britse slagschepen. De Franse vloot ondernam toch een poging uit te varen, maar kreeg talloze treffers te verwerken. De Bretagne kreeg meteen enkele voltreffers op het achterschip waardoor een geweldige brand ontstond. Bij een tweede salvo werd de romp doorboord waarna even later een geweldige explosie volgde die het schip deden kantelen en zinken. 977 Bemanningsleden werden op slag gedood. De Dunkerque werd eveneens snel geraakt. De slagkruiser kreeg drie treffers die geschuttoren II buiten gevecht stelden, de elektriciteitsgeneratoren vernielde en brand veroorzaakten in de ruimte van de verwarmingsketels. De slagkruiser keerde onder de laatste stoom en met behulp van enkele sleepboten terug naar de pier.

Het oude slagschip Provence opende om 17:00 het vuur op de Britse schepen maar kreeg enkele voltreffers die de vuurleidingpost vernielden en twee geschuttorens blokkeerden. Bovendien brak een grote brand uit in het achterschip. Er restte het schip niets anders dan het te laten stranden tussen Roseville en Sainte-Clotilde. De Franse torpedobootjagers maakten intussen snelheid om de haven uit te geraken en dit leek te lukken totdat de Mogador een enkele 38,1cm treffer kreeg die het achterschip liet exploderen. Het wrak werd snel uit de vaargeul gesleept en aan de grond gezet ter hoogte van Bains-la-Reine.

De slagkruiser Strasbourg wist zowel het artilleriebombardement als de magnetische mijnen te ontwijken en bereikte, onder dekking van de zware rookkolommen, de open zee. Meteen zette HMS Hood de achtervolging in maar staakte deze om 19:30 uit vrees voor een ontmoeting met het Franse eskader uit Toulon. Twee luchtaanvallen, uitgevoerd door Fairey Swordfish vliegtuigen van de Ark Royal, konden de Franse slagkruiser niet stoppen die inmiddels geëscorteerd werd door de Franse torpedobootjagers Bordelais en Poursuivante die afgemeerd hadden gelegen in Oran. De destroyers Volta, Tigre, Terrible en Lynx ontsnapten ook uit de haven van Mers-el-Kebir en sloten zich aan bij de Strasbourg. In de avond van 4 juli bereikte de zeven Franse oorlogsschepen de Zuid-Franse oorlogshaven Toulon. De Kersaint bereikte later alleen de veiligheid van de Franse oorlogshaven.

Om 17:15 stopte het Britse bombardement en was de Slag bij Mers-el-Kebir voorbij. Tijdens de avond werd het drama op de Franse schepen pas echt duidelijk. Honderden doden en gewonden werden geborgen uit de wrakken. Tijdens de nacht van 3 op 4 juli bleef alles rustig bij Mers-el-Kebir maar de Franse kanonneerboot Rigault de Genouilly, vertrekkende uit Oran, werd getorpedeerd en tot zinken gebracht door de Britse onderzeeboot HMS Pandora. Hierbij vielen nog eens 12 Franse doden. In de vroege ochtend had Vice Admiral Somerville nog een luchtaanval voorzien die uitgevoerd zou worden door 12 Fairey Swordfish toestellen ondersteund door 9 Skua`s. De aanval werd afgeblazen door dichte mist en Force H keerde terug naar Gibraltar waar het eskader in de avond van 4 juli aankwam. Tijdens diezelfde ochtend wist het moederschip voor watervliegtuigen, de Commandant Teste, te ontkomen naar Oran. Het schip was wonderwel gespaard gebleven tijdens de Britse aanval. De gewonde Franse bemanningsleden werden aan boord gebracht van het hospitaalschip Sphinx of opgenomen in de ziekenhuizen van Oran, Tlemcen en Sidi-bel-Abbes.

De Franse Admiraal Godfroy was door de dramatische gebeurtenissen in Mers-el-Kebir minder strijdvaardig geworden en deed Cunningham, aan boord van de HMS Warspite, in de voormiddag van 4 juli een nieuw voorstel. Hij stelde voor om de sluitstukken van de Franse scheepskanonnen te demonteren en deze in bewaring te geven aan het Franse consulaat in Alexandrië. Vice Admiral Cunningham aanvaarde dit plan en om 16:00 liet de Franse vlootcommandant weten dat niet alleen de sluitstukken verwijderd zouden worden maar dat ook de brandstof tanks van de Franse schepen zover mogelijk geleegd zouden worden zodat zij geen vluchtpogingen konden ondernemen.

Op 5 juli 1940 Ontving Vice Admiral Somerville een nieuw bevel om uit te varen naar Mers-el-Kebir. De Britse Admiraliteit had onderschepte Franse berichten ontvangen waaruit bleek dat de slagkruiser Dunkerque slechts licht beschadigd was. Hiermee nam de Britse marine leiding geen genoegen en om 20:00 zette Force H weer koers naar de Frans Algerijnse kust. Ditmaal zou de aanval alleen door vliegtuigen uitgevoerd worden.

De bergingswerkzaamheden aan de Dunkerque waren inmiddels in volle gang. De munitie van de slagkruiser werd overgeladen op de patrouillevaartuigen Estérel en Terre-Neuve. Tussen 05:30 en 06:00 op 6 juli werden drie luchtaanvallen op Mers-el-Kebir uitgevoerd door vliegtuigen van HMS Ark Royal. De eerste groep van zes Fairey Swordfish toestellen vloog over het wrak van de Mogador en dropte zes torpedo`s waarvan er één de pier raakte en vier de Franse slagkruiser. Deze was echter dermate goed bepantserd dat de exploderende torpedo`s geen fatale schade konden aanrichten. De tweede groep, bestaande uit drie Swordfish vliegtuigen, geëscorteerd door zes Skua jagers, werd tot hun verrassing ontvangen door hevig luchtafweervuur van de Provence. Toch slaagden twee van de drie torpedovliegtuigen erin om hun torpedo`s af te werpen die beiden de Dunkerque aan stuurboord raakten. De Britten namen een explosie waar op de slagkruiser en gingen er van uit dat een munitiemagazijn ontploft was. Er volgde een derde groep in dezelfde samenstelling als de tweede en er werden drie torpedo`s afgeworpen waarbij de Terre-Neuve, volgeladen met munitie van de Dunkerque, opgeblazen werd. De Terre-Neuve lag nog langszij de slagkruiser waardoor een enorm gat in de romp van het Franse schip werd geslagen. Bij deze aanval vielen nog eens 150 doden en gewonden. Na deze verrassingsaanval trok Force H zich terug naar Gibraltar.

Op 7 juli werd in Alexandrië een principe akkoord ondertekend door Vice Admiral Cunningham en de Franse Admiraal Godfroy:

• De Franse schepen in Alexandrië blijven behouden.
• De Britten zullen geen enkele poging ondernemen zich meester te maken van de Franse oorlogsbodems.
• Het aantal bemanningsleden op de Franse oorlogsschepen wordt teruggebracht tot een kernbemanning voldoende om de schepen te onderhouden.
• De Franse bemanningsleden zullen geen enkele actie ondernemen tegen Britse schepen en haveninstallaties en geen pogingen ondernemen om de haven te verlaten.
• De Franse schepen kunnen naar huis als de vrede ondertekend is.

De vreedzame onderhandelingen in Alexandrië vormden helaas geen inspiratiebron voor die in het Frans Senegalese Dakar. In deze Franse koloniale haven lagen het bijna voltooide Franse slagschip Richelieu, enkele torpedobootjagers en onderzeeboten. Het nieuwe slagschip ontsnapte op 14 mei uit Brest, waar zij nog in afbouw was, en voer op eigen kracht naar Dakar onder begeleiding van de torpedobootjagers Fougueux en Frondeur. Op 8 juli verscheen een Brits eskader op de rede van Dakar bestaande uit het kleine vliegdekschip HMS Hermes, de kruisers HMS Dorsetshire en HMS Australia en een aantal torpedobootjagers, onder bevel van Vice Admiral Onslow. De commandant van de Richelieu, Capitain Vaisseau Marzin, kreeg eenzelfde ultimatum voorgelegd als de Franse schepen in Mers-el-Kebir. De Franse schepen werden in staat van paraatheid gebracht maar reageerden niet op het Britse ultimatum.

De Britse eskadercommandant gunde de Fransen langer de tijd dan in het ultimatum was vastgesteld en ondernam de gehele nacht geen actie. De volgende morgen echter lanceerde hij een luchtaanval met zes Fairey Swordfish toestellen vanaf de Hermes die torpedo`s afwierpen in de haven van Dakar. Ondanks de Franse luchtafweer incasseerde de Richelieu twee voltreffers waarvan er één de stuurboord schroefas en het achterschip beschadigde en de tweede onder het pantsergordel, in de midscheeps explodeerde. Hierdoor maakte het nieuwe slagschip zware slagzij en stookolie stroomde uit de brandstoftanks. Het achterschip raakte uiteindelijk de bodem van de haven en in deze halfgezonken toestand was de Richelieu voor een lange tijd uitgeschakeld.

In totaal waren er bij de gezamenlijke Britse acties tegen hun bondgenoten 1297 doden en 350 gewonden aan Franse zijde te betreuren. De Britten verloren slechts 5 vliegtuigen en één vliegtuigbemanning. De wereld, inclusief de Britse bevolking, was geschokt door vooral de niets ontziende aanval op Mers-el-Kebir. De betrekkingen tussen Groot-Brittannië en Frankrijk bereikten een dieptepunt en het zou nog vele jaren duren voor deze verbeterd werden. Winston Churchill bleef Operatie Catapult verdedigen door te stellen dat het nodig was om een statement naar de wereld, maar vooral naar de Verenigde Staten, te maken. Uit de neutralisatie van de Franse oorlogsvloot bleek dat Groot-Brittannië bereid was tot het uiterste te gaan om Duitsland te verslaan. Hij zei letterlijk: “For high government circles in the United States…….there was no more talk of Britain giving in”.

De Duitsers gebruikten de aanval voor hun propaganda doeleinden tegen Groot-Brittannië. Propaganda minister Josef Goebbels startte een anti Britse campagne in bezet Frankrijk door posters te verspreiden van verdrinkende Franse zeelieden en een grimmig lachende Churchill boven Franse graven. Een Berlijnse krant sprak provocerend van de grootste schanddaad in de geschiedenis. Vele Fransen waren het hier mee eens. De Vichy regering van onbezet Frankrijk reageerde furieus en verbrak alle Britse betrekkingen wat in zeer goede aarde viel bij de Duitsers.

De Britse Vice Admiral Somerville werd bekritiseerd door de Britse Admiraliteit omdat hij de Strasbourg had laten ontsnappen ondanks dat de marine leiding zelf zeer onder de indruk was van de gedurfde en spectaculaire vlucht van de Franse slagkruiser. De bittere Somerville die vond dat hij opgezadeld was met een opdracht waar hij niet achter stond beschreef de slag bij Mers-el-Kebir als volgt: “The biggest political blunder of modern times and will rouse the whole world against us…..we all feel thoroughly ashamed”. In een brief aan zijn vrouw schreef de eskadercommandant dat hij het niet erg zou vinden als hij uit zijn functie ontheven zou worden.

De leider van de Vrije Fransen, Charles de Gaulle reageerde woedend en drukte walging uit toen de Britse pers Operatie Catapult als een grote overwinning bestempelde. De operatie zorgde ervoor dat zijn pogingen ter oprichting van de Vrije Franse Strijdkrachten grote vertraging opliepen nu de meeste Fransen er geen heil in zagen samen met de Britten op te trekken tegen Nazi Duitsland. De Amerikaanse pers sprak zich lovend uit over de Britse marine overwinning maar het Amerikaanse volk begreep er niets van.

De bedorven sfeer, tussen de voormalige bondgenoten, werd pas enigszins verbeterd na een lange, en in vele ogen hypocriete, redevoering van Winston Churchill in het House of Commons in augustus 1940. Hij prees de heldhaftigheid van zowel de Britse als de Franse zeelieden. Met tranen in zijn ogen sprak hij over de tragische acties die zijn strijdkrachten moesten ondernemen tegen hun voormalige bondgenoten. Hij werd bijgevallen door een groot aantal leden in de kamer maar velen van hen waren er van overtuigd dat een betere communicatie en wederzijds begrip en vertrouwen het hele drama hadden kunnen voorkomen.

De Dunkerque, Provence en Mogador werden gedeeltelijk gerepareerd en weken uit naar Toulon. Toen de Duitsers in november 1942 alsnog besloten Vichy-Frankrijk te bezetten hield Admiraal Darlan, die achteraf zei dat hij de Franse schepen onder Amerikaans toezicht zou hebben gesteld indien hij op de hoogte geweest was van de volledige inhoud van het ultimatum, zijn woord. Hij had Churchill al in 1940 toegezegd dat geen enkel Frans oorlogsschip in Duitse handen zou vallen en liet alle schepen in Toulon vernietigen waaronder de Strasbourg en Dunkerque. Nu was de gehele wereld er van overtuigd dat met goed vertrouwen meer bereikt zou zijn dan met militair geweld.

Een aantal Franse oorlogsschepen zouden nog aan geallieerde zijde vechten nadat de Vichy regering gevallen was en de Vrije Franse Strijdkrachten in kracht en omvang toegenomen waren. Het belangrijkste schip hiervan was de Richelieu dat in New York gerepareerd en verbouwd was.