Concentratiekamp Bergen-Belsen

Ongeveer 60 kilometer ten noordoosten van Hannover ligt, op de Lüneburger Heide, het voormalig krijgsgevangenen- en concentratiekamp Bergen-Belsen.

Op het voormalige terrein herinneren graven en gedenkstenen aan het lijden en sterven van de gevangenen. Een documentatiecentrum informeert over de geschiedenis van de gevangenen en het kamp. De geschiedenis van het kamp Bergen-Belsen begint met de inrichting van de oefenplaats voor Duitse troepen die nodig waren om het Duitse leger op volle oorlogssterkte te krijgen. Vanaf 1936 bevond zich hier een Lager met ongeveer dertig barakken. In het voorjaar van 1941 begon de Wehrmacht met het inrichten van "Stalags" voor de op handen zijnde aanval op de Sovjet-Unie.

Al in juli 1941 kwamen de eerste transporten uit de Sovjet-Unie in Bergen-Belsen binnen. Tot begin november werden ongeveer 21.000 krijgsgevangenen in het kamp opgesloten. De bouw van nieuwe barakken begon later pas. Tot aan de winter leefden de gevangen in zelfgemaakte ondergrondse hutten, hutten gemaakt van loofbomen en zelfgemaakte tenten.

Slechts een kleine duizend gevangen konden zich nog redden door arbeid te verrichten voor de Wehrmacht, boerenbedrijven of industrie. Minstens 300 maar vrijwel zeker 500 andere krijgsgevangen werden naar concentratiekamp Sachsenhausen gedeporteerd en daar door middel van een nekschot vermoord.

In 1943 werden in het door de SS overgenomen deelcomplex 10.000 Europese Joden gevangengezet om zo ruilmateriaal voor handen te hebben. Eén van de 15.257 gevangen die zich op 2 december 1944 in het kamp bevonden was een vijftienjarig meisje genaamd Anne Frank. Begin augustus 1944 werd Anne Frank met haar familie op een Amsterdams onderduikadres gevonden en naar Auschwitz afgevoerd. Zij stierf enkele weken voor het einde van de oorlog, in maart 1945, kort na het overlijden van haar oudere zus Margot, in Bergen-Belsen aan tyfus.

Van Bergen-Belsen als concentratiekamp is nog maar weinig over. Hier en daar staan wat restanten en sporen van een bizar verleden. Maar het is een plek die je gewoon "voelt". De wetenschap wat daar is gebeurd, maakt het heel bijzonder en indrukwekkend om daar eens gewoon te zijn. Het museum geeft een goede indruk over de gebeurtenissen en het dagelijkse bestaan in dit oord tijdens de oorlogsjaren. De bioscoop in het museum toont een duidelijk en vreselijk beeld van die jaren. Veel indrukwekkende getuigenissen passeren de revue.

Het crematorium
Het crematorium van concentratiekamp Bergen-Belsen werd gebruikt vanaf het voorjaar in 1944. Mannelijke gevangenen moesten de lichamen van de overledenen naar het crematorium brengen. Het is niet bekend wat er met de as van de lichamen werd gedaan. Kort voor de bevrijding probeerden de nazi’s nog zoveel mogelijk lichamen te verbranden.

Bij de bevrijding van concentratiekamp Bergen-Belsen vonden de Britten meer dan 10.000 lichamen. Deze mensen zijn begraven op het terrein in massagraven.

De appelplaats
De appelplaats van het Sterkamp op concentratiekamp Bergen-Belsen. Het Sterkamp werd zo genoemd omdat de Joodse gevangen een gele ster droegen. Op de appelplaats moesten de mannen, vrouwen en ook de kinderen dagelijks urenlang in de brandende zon, bij slecht weer in de regen of sneeuw staan om geteld te worden.

Het Grote Vrouwenkamp
Op het oudste gedeelte van het kamp was eerst een krijgsgevangenenkamp voor Franse en Belgische krijgsgevangenen. Later kwam hier "Het Grote Vrouwenkamp" van concentratiekamp Bergen-Belsen. Hier zaten vrouwen met kinderen in alle leeftijden, Sinti- en Romavrouwen met hun kinderen, zwangere vrouwen en in dit gedeelte werden hier ook kinderen geboren.

Speciaal Kamp/Hongarenkamp
In dit kamp zaten Joodse gezinnen uit Hongarije die uitgewisseld zouden worden. Tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn er in één keer 1.684 Joden via Zwitserland uitgewisseld, dit was het "Kasztner-Transport".
Op de stenen staan namen van Joodse mannen en vrouwen die zouden worden uitgewisseld.

Krijgsgevangenkampen
In het concentratiekamp Bergen-Belsen waren twee kampen voor krijgsgevangenen. Eén kamp was net achter het SS-gedeelte bij de ingang en een ander kamp was aan de andere kant van het terrein bij het crematorium.

Heeft u zelf meer informatie over deze locatie? Lever het aan!

Gebruikte bron(nen)

• Tekst: Bergen-Belsen Memorial & Felix Dalberger
• Foto's: Felix Dalberger (1), Lennard Bolijn (2, 3, 4, 5)
• Dan Reed (translation)

< >