Concentratiekamp Auschwitz I

Het Auschwitz complex bestaat uit drie delen: Auschwitz I - het concentratiekamp bekend dankzij de lugubere tekst aangebracht boven de ingang: ARBEIT MACHT FREI, het tweede deel Auschwitz II (Birkenau) - het vernietigingskamp en het derde deel (Monowitz), het werkkamp met subkampen. Alleen het concentratiekamp en het vernietigingskamp (Auschwitz I en II) zijn toegankelijk voor een bezoek.

Bereikbaarheid

Het Auschwitz complex is gelegen in het zuiden van Polen in het gebied aan de grens met Tsjechië en Slowakije, 59 km ten westen van Krakow, nabij de stad Oświęcim. De bereikbaarheid per auto, trein, vliegtuig en bus is goed.

Geschiedenis

Het kamp werd halverwege het jaar 1940 opgericht, meer dan een jaar voordat de Duitsers aan de "Endlösung der Judenfrage" (definitieve oplossing van de joodse kwestie) begonnen - het plan, systematisch uitgevoerd, om alle joden die in de bezette landen door het Derde Rijk woonden te vermoorden. De directe reden voor de oprichting van het kamp was omdat de massa-arrestaties van Polen de capaciteit van de bestaande "lokale" gevangenissen overstegen.

Auschwitz I, het oorspronkelijke concentratiekamp, functioneerde gedurende zijn hele bestaan als concentratiekamp en werd in de loop van de tijd het grootste nazikamp. In de eerste periode van het bestaan van het kamp waren het vooral Polen die door de Duitse bezettingsautoriteiten hierheen werden gedeporteerd. Dit waren mensen die als bijzonder gevaarlijk werden beschouwd: de elite van het Poolse volk, hun politieke, burgerlijke en spirituele leiders, leden van de intelligentsia, culturele en wetenschappelijke figuren en ook leden van de verzetsbeweging en officieren. Na verloop van tijd begonnen de nazi's ook groepen gevangenen uit andere bezette landen naar Auschwitz te sturen. Vanaf 1942 werden in het kamp ook joden geregistreerd die door de SS-artsen als arbeidsgeschikt waren aangemerkt.

Van alle mensen die naar Auschwitz werden gedeporteerd, werden ongeveer 400.000 mensen in het kamp en de subkampen gedetineerd (200.000 Joden, meer dan 140.000 Polen, ongeveer 20.000 zigeuners uit verschillende landen, meer dan 10.000 Sovjet krijgsgevangenen en meer dan 10.000 gevangenen van andere nationaliteiten). Meer dan 50% van de geregistreerde gevangenen stierf als gevolg van verhongering, arbeid die hun fysieke capaciteit te boven ging, de terreur die in het kamp woedde, executies, de onmenselijke levensomstandigheden, ziekte en epidemieën, straf, marteling en criminele medische experimenten.

De onvoorstelbare wreedheden die hier hebben plaatsgevonden gaan de menselijke geest te boven. Van alle Duitse kampen is het Auschwitz complex het grootste in omvang en hier zijn ook de grootste aantallen slachtoffers van het misdadige Naziregime omgebracht. Vanaf 1942 kwamen de systematische deportaties van Joden op gang en gedurende 1943 en 1944 waren de 4 grote gaskamers en crematoria bijna continue in bedrijf en vaak zelfs zwaar overbelast.

Tussen maart 1940 en 27 januari 1945 zijn hier ruim 1.100.000 mensen omgebracht, het merendeel van hen waren Joden.

Op de top van deze waanzin wist men 6.000 personen per dag te vermoorden. Of men nu een Poolse politieke gevangene, Russische krijgsgevangene, zigeuner of Jood was, de dood lag altijd op de loer. Bij de zware slavenarbeid was de levensverwachting slechts 6 of 7 weken.

De Duitsers waren in staat om na een selectie van een Jodentransport per trein, 70 procent binnen een half uur te vergassen.

Auschwitz I - Bezoekersinformatie

De toegang tot het complex is gratis en gecertificeerde gidsen zijn beschikbaar in verschillende talen. Vanwege de grote aantallen bezoekers kan men voor een gids het beste vooruit reserveren (zie website). Bij de parkeerplaats is de bezoekers receptie te vinden waar men o.a. kaartjes voor de filmvoorstelling kan krijgen, die opnamen laat zien van de eerste minuten na de bevrijding van het kamp. Voor zowel Auschwitz I als II wordt een bezoektijd van minimaal 1,5 uur geadviseerd en om een goed beeld te verkrijgen van het geheel moet men dus rekenen op zeker drie uur. Voor kinderen moet men rekening houden met een geadviseerde minimale leeftijd van 14 jaar. De route voor bezoekers voert via de toegangspoort met het opschrift ARBEIT MACHT FREI naar de stenen barakken met bloknummers 4 en 5. In deze ruimten zijn imposante exposities te vinden waarin de uitroeiing en bewijzen van de misdaden tegen de menselijkheid aan bod komen. Verder geven blok 6 en 7 een indruk van het leven en de omstandigheden in het kamp. In blok 10 werden de medische experimenten uitgevoerd (niet toegankelijk). Tussen blok 10 en 11 treft men een reconstructie van de dodenmuur aan. Verder voert de route naar het crematorium 1 waar in 1941 ook de eerste experimenten met Zyklon B plaatsvonden.

Op de fundatie van de voormalige Gestapo kamp barak is op 16 april 1947 de kampcommandant Rudolf Höss opgehangen.

Zie Concentratiekamp Auschwitz II (Birkenau) voor het vervolg.

Voor de actuele bezoekersinformatie, kunt u terecht op de website van het museum.

Heeft u zelf meer informatie over deze locatie? Lever het aan!

Gebruikte bron(nen)

• Tekst: Lars van Lier & Auschwitz-museum
• Foto's: Marco Hilgers (1, 5), Lennard Bolijn (2, 3, 4)

< >