Het Helmondse straatnamenmysterie

In elke stad of dorp worden wel straatnamen naar de Tweede Wereldoorlog genoemd. Naar verzetsleden, politici of belangrijke militairen. Zo ook in Helmond, waar onder andere een Engelseweg, Churchilllaan, Generaal Robertsstraat en Ben van Dorststraat herinneren aan de oorlog. Afgelopen vrijdag werd bekend gemaakt dat het nieuwe park rond de watertoren de naam 25 Septemberpark gaat krijgen.



Bijzonder hierbij is de locatie van het nieuwe park. Het komt bij de watertoren aan de Torenstraat. In dit krantenartikel staat dat "de gemeenteraad heeft gevraagd de datum van de bevrijding van Helmond blijvend te herinneren in een straatnaam." Het vreemde is dat de jaarlijkse herdenkingen op 4 mei en 25 september in het Hortensiapark plaatsvinden. Een park waar de herdenkingskapel en het bevrijdingsmonument staan en waar recent een anjerperkje voor veteranen is ingericht. Dat park hernoemen zou een veel logischere keuze zijn geweest. Er woont, behalve een dierenpark met Schotse hooglanders en wallaby's, ook niemand, dus niemand heeft last van een naamswijziging. "Volgens de gemeente is er geen speciale relatie tussen de locatie aan de Torenstraat en de oorlog of de bevrijding van de stad. Ook is het niet de bedoeling de jaarlijkse Dodenherdenking of soortgelijke gelegenheden voortaan in het nieuwe park te houden." Waarom er toch gekozen is voor deze locatie blijft helaas onduidelijk.

De datum van 25 september is de datum van de bevrijding van Helmond-Oost, het laatste deel van Helmond dat bevrijd werd. Helmond-West, met Stiphout en Mierlo-Hout, was al op de 22ste bevrijd. De wijk Brouwhuis viert haar bevrijding op de 24ste, gelijk met de gemeente Deurne. Was het voor de eenheid van de stad niet mooier geweest om het park dan het Vrijheidspark te noemen? Dat geldt wél voor de gehele stad.

Het idee is bewonderenswaardig, de uitvoering slaat een beetje de plank mis. Helaas is dit ook niet de eerste keer dat er vreemde keuzes gemaakt worden met oorlogsstraatnamen. De eerder genoemde Ben van Dorststraat ligt namelijk in Helmond-Oost. Van Dorst woonde aan de Julianalaan in Helmond-West, hij werd neergeschoten aan de Kanaaldijk Noord West, ter hoogte van de kruising met de Zoete Kers. Dat is redelijk in de buurt van het nieuwe park. Al is een Ben van Dorstpark misschien wat dubbelop.

De laatste nieuwe straatnaam die een oorlogsverwijzing kreeg was de Branchweg op het industrieterrein. Hier lagen al de Churchilllaan en de Generaal Robertsstraat, naast verwijzingen in straatnamen naar Montgomery, Patton en O'Conner. Major Branch werd na de bevrijding aangesteld als Town Major van de stad, hij kwam op 20 mei 1945 bij een auto-ongeluk om het leven en ligt begraven op de Militaire Begraafplaats in Mierlo. Op het eerste gezicht is zijn vernoeming een mooie aanvulling op de straatnamen in de buurt. Branch is echter de meest controversiële Britse officier die bij de bevrijding van Helmond betrokken was.

Helmonders omschreven hem als "geen prettig man", "apart" of "een héle strenge militair". Branch hield geen enkel verslag bij in de maanden dat hij in Helmond diende. Zijn opvolger schreef: "de organisatie laat veel te wensen over". De nog aanwezige Nederlandse staf had geen flauw idee wat er precies allemaal speelde of moest gebeuren. Het kantoor van de Town Major was een puinhoop en er was nooit iets vastgelegd. Voor de oorlog was Branch als communist in de Verenigde Staten opgepakt. Hij was onder andere de eindredacteur van de "Western Worker" een krant van de Communistische Partij. Hij werd dan ook in 1937 de Verenigde Staten uitgezet en keerde terug naar Saint Kitts en Nevis, waar hij geboren was.

Ook hier geldt, het idee was goed, maar de uitvoering minder. Men had bijvoorbeeld beter kunnen kiezen voor Colonel Silvertop, commandant van het 3rd Royal Tank Regiment, een van de eenheden die via Mierlo-Hout Helmond-West in trok. Hij sneuvelde op 25 september 1944 in Sint Anthonis.

Hernoem het Hortensiapark naar het 25 Septemberpark of Vrijheidspark en zoek een andere naam voor het park bij de watertoren. Wil je toch een connectie met de oorlog hebben, hernoem het park dan naar Roeland Kollewijn. Hij zat in het studentenverzet in Delft, kwam daar op 8 november 1944 om het leven. Hij overleed aan zijn verwondingen die hij bij een vuurgevecht had opgelopen. Op 3 november 1944 viel de Landwacht namelijk een woning binnen waar hij onder anderen met de Helmonder Pieter Fentener van Vlissingen verbleef. Kollewijn raakte gewond en overleed later. Fenteren van Vlissingen werd gearresteerd en op 6 november op de Waalsdorpervlakte gefusilleerd. Kollewijn woonde aan de Watermolenwal 12, op een steenworp afstand van het nieuwe park.

Het 25 Septemberpark is een mooi initiatief dat nog mooier had kunnen zijn.