TracesOfWar heeft uw hulp nodig! Elke euro die u bijdraagt steunt enorm in het voortbestaan van deze website. Ga naar stiwot.nl en doneer!

Secrets of the Nazi Criminals

Titel: Secrets of the Nazi Criminals
Regisseur: Tore Sjöberg
Uitgebracht: 1956, op DVD in april 2010
Uitgever: Just Entertainment
Speelduur: 82 minuten
Omschrijving: In 1956 produceerde de Zweedse regisseur Tore Sjöberg (1915-1980) de documentaire “Krigsförbrytare”, buiten Zweden uitgebracht als “Secrets of the Nazi Criminals”. Onderwerp is het proces tegen de belangrijkste nazi-oorlogsmisdadigers in Neurenberg, dat plaatsvond van 20 november 1945 tot 1 oktober 1946. Just Entertainment heeft deze documentaire op dvd heruitgebracht. De vermelding dat het de originele, ongecensureerde versie betreft, maakt nieuwsgierig. In Zweden zou de overheid de vertoning van bepaalde scènes verboden hebben, zo lezen we op de dvd-hoes. De reden van dit verbod wordt niet genoemd, maar vermoedelijk werden sommige fragmenten als te gruwelijk beschouwd. Iets meer dan tien jaar na de oorlog wilde men de Zweedse televisiekijkers waarschijnlijk nog niet confronteren met de uitgemergelde en verminkte lijken van nazi-slachtoffers. Overigens wordt vermeld dat Sjörberg met succes bezwaar aantekende tegen het verbod en dat de oorspronkelijke versie van zijn documentaire toen alsnog vertoond mocht worden.

De documentaire bevat inderdaad meerdere gruwelijke beelden, bijvoorbeeld van mensenhoofden in een emmer met de onthoofde lichamen opgestapeld ernaast. Het huiveringwekkende tafereel is opgenomen in een concentratiekamp. Veel van de fragmenten in deze documentaire, oorspronkelijk gefilmd bij de bevrijding van de concentratiekampen, werden voor het eerst vertoond in de rechtszaal in Neurenberg als bewijs voor de nazimisdaden. Hoewel zulke beelden altijd afschuw zullen blijven wekken, is het schokeffect inmiddels voor een groot deel verdwenen. In de jaren na de oorlog zagen mensen deze beelden voor het eerst en lag de oorlog nog vers in het geheugen, nu heeft elke volwassene dergelijke opnamen wel eens eerder gezien en ligt de oorlog verder van ons af. Tegenwoordig zijn we veel meer gericht op de vraag hoe het zo ver heeft kunnen komen en wat er omging in de hoofden van de daders. Daar biedt deze documentaire geen antwoord op: het is van begin tot eind een aaneenschakeling van misdaden en een opsomming van de grootste oorlogsmisdadigers, enkel bedoelt om de kijker te overtuigen van de misdadigheid van de nazi’s.

Het is de vraag wat de tegenwoordige kijker kan opsteken van deze documentaire. De weergegeven feiten zijn voor velen bekend. Voor diegene die nog weinig weet heeft van de misdaden van de nazi’s zijn er veel betere documentaires, zoals: “Nazis: A Warning from History” ( 1997) en “Auschwitz: the Nazis and the Final Solution” (2005). In deze documentaires wordt wel naar verklaringen gezocht en bovendien zijn ze een stuk objectiever. “Secrets of the Nazi Criminals” is namelijk een duidelijk product van niet lang na de oorlog. Nazi-Duitsland was het allerslechtse wat de wereld ooit overkomen was, in niets vergelijkbaar met welke andere zwarte bladzijde in de geschiedenis dan ook. Om deze misdadigheid extra te benadrukken wordt vermeld dat de nazi’s zeep en lampenkappen produceerden van de lichamen van hun slachtoffers, iets waarvan we nu weten dat dit slechts incidenteel en op experimentele basis gebeurde. Ook het genoemde slachtofferaantal in Auschwitz en Majdanek van 5,5 miljoen is meer dan dubbel zo hoog als de huidige wetenschappelijke schattingen. Het doet de geloofwaardigheid van de documentaire weinig goed.

In 1956 zullen mensen misschien aan de buis gekluisterd hebben gezeten bij het kijken van deze documentaire. Voor die tijd was het ook een goed product; er was nog weinig ruimte voor nuancering en iedereen moest doordrongen worden van de gruwelijke misdaden van de nazi’s. Dit nooit weer, was de enige boodschap. In 2010 is deze boodschap echter niet langer toereikend; het publiek is kritischer en beter geïnformeerd en op zoek naar objectieve verklaringen. Bovendien is de moderne kijker gewend aan dynamische documentaires met kleurenopnamen, interviews en mooie grafische elementen. 82 minuten kijken naar kwalitatief matige zwart-wit beelden, voorzien van een oudbollig Duits commentaar, is dan toch teleurstellend. “Secrets of the Nazi Criminals” is zelf ook geschiedenis en moet ook als dusdanig bekeken worden, als historisch document. Het toont hoe men in de jaren ’50 terugkeek naar het Derde Rijk en het proces van Neurenberg. Alleen voor de kijker die zich hierin interesseert, of voor degene die alles over het tribunaal van Neurenberg gezien wil hebben, is deze documentaire aan te bevelen. Voor al die anderen heeft Just Entertainment in haar assortiment véél betere producten, waaronder de hierboven genoemde BBC-documentaires.

Beoordeling: (Redelijk)

Informatie

Artikel door:
Kevin Prenger
Geplaatst op:
13-05-2010

Afbeeldingen