In “Most Wanted” gaan twee jonge Britse documentairemakers op bezoek bij drie mannen die verdacht worden van nazi-oorlogsmisdaden: de Kroaat Milivoj Asner, de Hongaar Sandor Kepiro en de Duitser Josef Eduard Scheungraber. De ogenschijnlijk naïeve journalisten krijgen bijna probleemloos toegang tot de mannen en worden opvallend gastvrij onthaald; telkens krijgen ze een borrel aangeboden en heffen ze als vrienden onder elkaar het glas. Asner, die ervan verdacht wordt als Kroatische politiechef Joden, zigeuners en Serviërs gedeporteerd te hebben, houdt zich van de domme. Is hij een seniele oude man of speelt hij dit om te ontkomen aan vervolging? Kepiro is een charmante oude man die zijn interviewers onthaald met een zelfgemaakte Hongaarse maaltijd. Het is moeilijk voor te stellen dat hij ervan verdacht wordt als Hongaarse politiekapitein betrokken te zijn geweest bij het bloedbad van Novi Sad, waarbij 4.211 burgers omgebracht werden. Josef Eduard Scheungraber wordt ervan verdacht als compagniecommandant het bevel gegeven te hebben tot het doden van 14 burgers in Toscane en is daar inmiddels ook voor veroordeeld. Terwijl hij zwijgt in de rechtbank, neemt hij de jonge Britten in vertrouwen en vertelt hij hen hoe gruwelijk de oorlog ook voor hem en zijn mannen was. De sympathieke benadering van de interviewers werpt vooral bij Kepiro en Scheungraber zijn vruchten af; ze slagen erin beide mannen eens niet neer te zetten als stereotype schurken, maar geven hen de ruimte voor hun eigen verhaal. Het oordelen wordt overgelaten aan de kijker.

De documentaire “Children of the Master Race” past eigenlijk niet zo goed in deze serie. Het gaat namelijk niet om (mogelijk) nog levende nazi’s, maar om de kinderen die deel uitmaakten van het Lebensborn-programma van de nazi’s. Tussen 1935 en 1945 werden circa 16.000 kinderen geboren die buitenechtelijk verwekt waren door Duitse soldaten en SS’ers, dit ter versterking van het Duitse “Herrenras”. Om diezelfde redenen werden tienduizenden kinderen die voldeden aan het nationaalsocialistische rassenideaal – blond haar en blauwe ogen – ontvoerd vanuit Oost-Europa en herplaatst in Duitse gezinnen. Aan het woord komen drie van deze kinderen. Eén van hen werd ontvoerd vanuit Oekraïne en weet niet wie zijn ouders zijn. Hij leeft voortdurend met het besef dat er ergens mogelijk nog broers en zussen van hem leven die voor hem praktisch onmogelijk te traceren zijn. Indrukwekkend is ook het verhaal van de man die na de oorlog ontdekte dat hij het buitenechtelijke kind is van de SS-officier Ludolf von Alvensleben. Tijdens de oorlog was deze vertrouweling van Heinrich Himmler betrokken bij de moord op de Poolse elite. Zijn zoon, die volledige afstand neemt van de misdaden van zijn vader, bezoekt de dochter van één van de slachtoffers. Het is een indrukwekkende ontmoeting. “Het is niet jouw schuld”, zo stelt de oude dame hem gerust.

Behalve het feit dat de derde documentaire eigenlijk niet past binnen de opzet is er niets negatiefs aan te merken op deze serie. Het is goede en originele journalistiek, waarbij het niet gaat om sensatiezucht, maar waarbij op integere wijze de verhalen van mensen centraal staan. Wat drijft Zuroff bij zijn zoektocht naar een nazioorlogsmisdadiger en wat doet het hem als blijkt dat hij waarschijnlijk jarenlang een geest nagejaagd heeft? Wat zijn Asner, Kepiro en Scheungraber voor mensen en hoe kijken zij terug op hun daden van toen? En hoe moet het zijn als je geen liefhebbende ouders hebt, maar je het product bent van een geboorteprogramma waarbij je enkel moest dienen als anonieme versterking van het “meesterras”? Het zijn erg boeiende vragen die in deze documentaires door de geïnterviewden zelf beantwoord worden.