TracesOfWar heeft uw hulp nodig! Elke euro die u bijdraagt steunt enorm in het voortbestaan van deze website. Ga naar stiwot.nl en doneer!

Jacobus Hendriks, marechaussee in oorlogstijd

Marechaussee in oorlogstijd

Jacobus (Koos) Hendriks werd op 7 januari 1901 geboren in Escharen, een dorpje ten zuiden van Grave.[1] Op twintigjarige leeftijd werd hij opgeroepen voor de dienstplicht. Hij werd ingedeeld bij het 2e Regiment Huzaren.[2] Dit cavalerieregiment was deels in Tilburg en deels in Breda gevestigd. Vanwege bezuinigingen in 1922 werd het regiment gehalveerd en heette vanaf dat moment het 2e Halfregiment Huzaren. Dit halfregiment werd in zijn geheel gelegerd in de cavaleriekazerne, de latere Trip van Zoudtlandtkazerne, in Breda.[3] Bij dit regiment werd Hendriks op 1 januari 1922 tot korporaal[4] bevorderd en drie maanden later tot wachtmeester.[5] Wachtmeester is een cavalerierang die gelijk is aan sergeant.

Definitielijst

Regiment
Onderdeel van een divisie. Een divisie bestaat uit een aantal regimenten. Bij de landmacht van oudsher de benaming van de grootste organieke eenheid van één wapensoort.

Naar de Koninklijke Marechaussee

In september 1922 werd Hendriks overgeplaatst naar de Koninklijke Marechaussee in de rang van marechaussee te paard. Hij ging een dienstverband aan voor zes jaar en werd in eerste instantie bij het Depot Koninklijke Marechaussee gestationeerd.[6] Hij verhuisde hiervoor op 3 november naar Apeldoorn, waar het depot gevestigd was.[7] Dit depot was het opleidingscentrum van de Marechaussee.[8] Op 1 april 1923 werd hij overgeplaatst naar de 1e Divisie van de Koninklijke Marechaussee.[9] Op 26 april verhuisde hij van Apeldoorn naar Helmond om zijn intrek te nemen in de marechausseekazerne in de Molenstraat.[10] Hij kreeg op 4 april 1927 een onderscheiding uitgereikt voor zijn zesjarig dienstverband.[11]

Op 1 april 1927[12] verhuisde Hendriks weer terug naar Apeldoorn. Terug naar het depot aan de Zwolscheweg. Hij nam intrek op nummer 232.[13] Op 29 september van dat jaar keerde hij terug naar Helmond om wederom zijn intrek te nemen in de marechausseekazerne in de Molenstraat.[14]

De Marechaussee was in het interbellum in vier divisies verdeeld, waaronder de 1e Divisie in Noord-Brabant. Elke divisie was onderverdeeld in districten en deze waren weer onderverdeeld in brigades. Hendriks zou onder andere dienen bij de brigades van Helmond, Alphen en Tilburg. Ongehuwden woonden in de kazerne, gehuwde onderofficieren kregen een dienstwoning toegewezen.[15]

Anna Francisca van den Eijnden werd op 1 november 1903 geboren te Mierlo. Als dochter van de dijkwachter woonde ze bij haar ouders aan de huidige Goorsebaan 1.[16] Ze trouwde op 29 april 1929 met Koos Hendriks in Mierlo[17] en werd dezelfde dag uitgeschreven uit het bevolkingsregister van Mierlo vanwege haar verhuizing naar Alphen en Riel.[18] Hier woonde Hendriks al in de marechausseekazerne aan de huidige Baarleseweg 54 t/m 58.[19] Hij was hier een paar maanden eerder, op 13 februari 1929, naartoe verhuisd vanuit Helmond.[20]


Trouwfoto gemaakt voor het huis van de familie Van den Eijnden aan de huidige Goorsebaan 1 in Helmond. In het midden het bruidspaar, rechts op de foto de ouders Van den Eijnden, links de ouders Hendriks.

Op 27 augustus 1929 werd in de Provinciale Noordbrabantsche en 's Hertogenbossche courant melding gemaakt van een benoeming. Jacobus Hendriks werd aangesteld als veldwachter van de gemeente Geldrop. Echter nog als marechaussee te paard in de rang van wachtmeester te Alphen.[21] Het vreemde hiervan is dat hij pas zeven dagen later benoemd werd tot wachtmeester-titulair[22] en voor zover we hebben kunnen achterhalen niet verhuisde naar Geldrop. Op 1 februari 1932 volgde de daadwerkelijke benoeming van Hendriks tot wachtmeester te paard.[23]

Ardina Wilhelmus Hendriks, het eerste kind van het echtpaar Hendriks, werd op 21 maart 1930 in Alphen en Riel geboren.[24] Willem Francis Hendriks werd op 17 maart 1931 geboren, ook in Alphen en Riel.[25]


Hendriks (midden) met zijn collega´s voor de marechausseekazerne in Alphen.

Vanwege overplaatsing van de brigade Alphen naar de brigade Tilburg verhuisde de familie Hendriks op 25 maart 1933 naar de dienstwoning van de kazerne aan de Spoordijk 78 in Tilburg.[26] Twee weken later, op 4 april, kreeg Hendriks hier een bronzen medaille voor zijn twaalfjarig dienstverband.[27] Op 28 juni verhuisde het gezin één deur verder, naar een andere dienstwoning op nummer 80.[28] Hier werd op 6 juni 1936 hun derde kind geboren, Franciscus Henricus Joannes Hendriks.[29] Op 18 april 1940 werd Hendriks bevorderd tot wachtmeester te paard 1e klasse.[30]


De familie Hendriks op de binnenplaats achter de gebouwen aan de Spoordijk 80a in Tilburg.

Definitielijst

brigade
Bestond meestal uit twee of meer Regimenten. Kon onafhankelijk of als een deel van een Divisie dienen. Soms waren ze deel van een Korps in plaats van een Divisie. In theorie bestond een Brigade uit 5.000 - 7.000 man.
Divisie
Bestond meestal uit tussen de een en vier Regimenten en maakte meestal deel uit van een Korps. In theorie bestond een Divisie uit 10.000 - 20.000 man.
interbellum
Het tijdvak tussen WO I en WO II.

De Tweede Wereldoorlog

Toen op 10 mei 1940 de Duitsers Nederland binnenvielen, diende Hendriks nog bij de brigade in Tilburg.[31] Op deze 10e mei werd de brigade al direct teruggetrokken.[32] Volgens plan zou de brigade, als onderdeel van de 1e Divisie, terugtrekken naar Den Haag in de Vesting Holland. De divisie werd onder het IIIe Legerkorps geplaatst en die besloot de marechaussees terug te trekken op Princenbosch, om de doortrekkende Franse troepen te ondersteunen.[33] De volgende dag werd verder teruggetrokken naar Hoogerheide.[34]

In de nacht van 11 op 12 mei werd besloten de 1e Divisie naar Zeeland te sturen om zo, via land of via zee, Den Haag trachten te bereiken. Vanuit Hoogerheide trok men op 12 mei richting Merksem, bij Antwerpen, om op die manier naar Hulst in Zeeuws-Vlaanderen te trekken. Aldaar werd al snel duidelijk dat men Den Haag nooit zou bereiken. De dagen erna werden de marechaussees ingezet om "gevaarlijke individuen" op te sporen, arresteren en verhoren. Op 15 mei gaf Nederland, met uitzondering van Zeeland, zich over aan de Duitsers.[35]

Op 17 mei werd door de Commandant Zeeland, in overleg met de Fransen, het besluit genomen om Zeeland te verlaten. De Marechaussee kreeg als opdracht om naar Nantes in Frankrijk te trekken. Er werden zo'n veertig voertuigen, met burgerchauffeurs, gevorderd. Zo vertrok men richting het zuiden.[36]

Een van deze chauffeurs was Frans Mechielsen: "Het vorderen van autobussen was hetzelfde als het vorderen van de burgerchauffeurs. Want feitelijk zijn we ontvoerd. Ik mocht niet weg. […] Ik voelde me niet lekker bij die lui. Voor de oorlog reed ik een straatje voor ze om. Ze bekeurden je als je geen fietsplaatje had. […] Nee, de marechaussees waren geen vrienden van ons."[37]

De nacht van 18 op 19 mei werd in Gravelines doorgebracht, de volgende nacht sliep men in Abbeville. Via Rouen, Chartres en Angers bereikt de 1e Divisie uiteindelijk op 24 mei Vertou, bij Nantes.[38] Drie dagen later vertrok men weer, de reis ging nu richting Caen, in Normandië, waar verdere bevelen werden afgewacht.[39] Hier kwam men op 28 mei aan, waarna direct werd doorgetrokken naar het dorpje Douvres-la-Délivrande ten noorden van Caen. De volgende dag werden enkele troepen ondergebracht in het naast gelegen Cresserons. De tijd werd hier vooral doorgebracht met Engelse les, als voorbereiding op een verscheping over Het Kanaal.[40]

Op 7 juni kwam het bericht dat de 1e Divisie diende in te schepen in Brest, twee dagen later vertrok de divisie naar die stad.[41] Op 10 juni 1940 bereikte de groep Nederlandse marechaussees de havenstad Brest. Hier lag de MS Prinses Beatrix aangemeerd. Naast de 43 officieren en 830 onderofficieren en manschappen werden er ook nog voertuigen en motoren ingeladen. Een van de militairen vertelde dat bij het wegvaren "boven Brest zwarte rookwolken opstegen en een gordijn over de brandende stad trokken. Boven het bruisen van het kielzog klonken de dreunen van de inslaande granaten. De Duitsers hadden de stad bereikt."[42]

De Prinses Beatrix bereikte op 11 juni de havenstad Plymouth. Hier werd men in de avond op de trein gezet om uiteindelijk de volgende dag in Porthcawl in Wales aan te komen.[43] Hendriks arriveerde ook op 11 juni in Engeland[44] en staat op de appèllijst van de 273 marechaussees die in Engeland aankwamen.[45] Op dezelfde dag verscheen er een artikeltje in de Nieuwe Tilburgsche Courant over de Brigade Alphen: "De Brigade welke bij het begin van den oorlog van alhier is vertrokken, keerde tot heden nog niet weder. Van de verblijfplaats van deze menschen is tot heden nog niets bekend. De hier achter gebleven familie's zien met groote belangstelling berichten of hun terugkomst tegemoet."[46] De brigade uit Raalte zou de honneurs van Hendriks' brigade uit Tilburg tijdelijk waarnemen.[47]

Arie van Soest diende bij de Marechaussee bij Gennep, aan de grens met Duitsland.[48] Hij wist met een aantal anderen met een bootje over de Maas te komen en uiteindelijk via Waalwijk naar Zeeuws-Vlaanderen te trekken. Daar sloten ze zich aan bij de grotere groep marechaussees.[49] Van daaruit ging de toch verder Frankrijk in: "Het is niet te beschrijven, je leefde in een roes. Ik was jong, niet getrouwd... maar voor die kerels die een gezin achterlieten, was het wel even anders. […] Ik had geen sodemieter meer, nou ja, een uniform."[50] Vanuit Frankrijk nam hij dezelfde boot als Hendriks:[51] "De overtocht met de Prinses Beatrix. We kwamen aan in Plymouth, lagen een tijdje buitengaats, ik hóór 't nog door de luidsprekers: Prinses Beatrix! Go in! We kwamen op de kade, kregen 'n pakje sigaretten, 't was of we goud kregen!"[52] In augustus 1940 werd de Marechaussee in Engeland gesplitst. Iedereen boven de 38 jaar werd bij de Politieafdeling Marechaussee ingedeeld en iedereen tot 38 jaar bij de Mobiele Afdeling Marechaussee.[53] Hendriks was in januari 39 geworden. Waarom hij wél bij de Mobiele Afdeling terechtkwam, is niet bekend.[54]


Koos (links) in Engeland, augustus 1940, en pater Jan, zijn broer.

Op 25 november 1940 stuurde Koos Hendriks een foto met briefkaart[55] naar pater J. Hendriks in Tanzania. Johannes (Jan) Hendriks was de jongere broer van Koos. Jan was als missionaris voor de White Fathers naar het dorpje Kilulu in Tanzania vertrokken. Op de kaart stond niet meer dan een retouradres, namelijk P.A.M. Congleton, het dorp waar Hendriks op dat moment diende in Engeland.

De eerste Nederlandse troepen waren daar op 2 oktober 1940 aangekomen. Deze waren onderdeel van de 'mobiele troepen', waar ook de Mobiele Afdeling Marechaussee onder viel. Hendriks was op 16 augustus naar deze eenheid overgeplaatst.[56] Congleton was een textielstad waar een groot aantal fabrieken lagen waar de Nederlandse militairen in werden ondergebracht. De Politieafdeling Marechaussee (P.A.M.) werd ondergebracht in de Vale Mill, deze stond in de buurt van de huidige Vale Walk in het dorp.[57]

Eind november 1940 werd het vierde kind van Hendriks en zijn vrouw in Tilburg geboren: Jacoba Hendrica Maria Hendriks.[58] Hendriks zou zijn dochter nooit zien, ze overleed slechts vijf maanden later, op 7 mei 1941 in Helmond.[59] Hendriks' vrouw was eind maart 1941 verhuisd van de dienstwoning van de Marechaussee aan de Spoordijk 80 in Tilburg naar de Houtschestraat 57 in Mierlo.[60] Familieleden van de naar Engeland uitgeweken marechaussees kregen nog geruime tijd uitkeringen, zoals een woningtoelage, maar dienden op den duur hun dienstwoning te verlaten.[61]

Op 26 maart 1941 werd Hendriks overgeplaatst naar de op 11 januari van dat jaar[62] opgerichte Koninklijke Nederlandse Brigade.[63] Deze brigade kreeg op 27 augustus de toevoeging "Prinses Irene" en zou sindsdien bekend staan onder de naam Prinses Irene Brigade.[64]

Het lijkt erop dat Hendriks ook gediend heeft als bewaker van het hoofdkwartier van de Inspecteur der Nederlandsche troepen in Engeland, generaal-majoor Noothoven van Goor. Hij had zijn hoofdkwartier in Knutsford, ten noordoosten van Congleton. Hendriks staat op een lijst met gedetacheerde marechaussees aldaar.[65] Dit komt echter niet terug in zijn Staat van Dienst.[66]

Hendriks werd op 15 juli 1942[67] overgeplaatst naar het Detachement Londen, om vier dagen later, op 19 juli, overgeplaatst te worden naar het Detachement Wolverhampton.[68] Hier was in mei 1941 in Wrottesley Park een nieuw Nederlands kamp uit de grond gestampt voor de Prinses Irene Brigade.[69] Op 4 oktober 1943[70] werd Hendriks weer teruggeplaatst naar het Detachement Londen. Dit detachement ondersteunde de regeringskantoren in Londen. In totaal werkten daar ongeveer 250 marechaussees en andere Nederlandse militairen.[71]

Koningin Wilhelmina tekende op 16 maart 1944 in Londen Koninklijk Besluit No. 6. Hierin werd het "Oorlogs-Herinneringskruis" ingesteld. Elke militair in dienst van het Koninkrijk der Nederlanden had hier recht op "voorzoover zij in alle opzichten een goede plichtsbetrachting en goed gedrag hebben betoond en vanaf 10 Mei 1940 tenminste zes maanden in functie hebben dienstgedaan."[72] Hendriks kwam hiervoor in aanmerking en kreeg zijn oorlogsherinneringskruis op 26 juni 1944 toegekend.[73]

Eind 1942 realiseerde de regering in ballingschap in Londen zich dat er iets moest worden geregeld voor het moment dat Nederland zou worden bevrijd. Vlak na de bevrijding door de geallieerde troepen zou er een machtsvacuüm ontstaan dat tijdelijk moest worden opgevuld door het Nederlandse Militaire Gezag. Hiervoor werd begin 1943 dan ook het Bureau Militair Gezag opgericht, onder leiding van majoor Kruls.[74] Een jaar later werd Kruls tot generaal-majoor bevorderd en kreeg hij, als chef-staf, de daadwerkelijke leiding over het Militair Gezag in bevrijd gebied.[75]

Hendriks werd op 20 september 1944 naar deze organisatie overgeplaatst, naar Sectie II, Juridische Zaken.[76] Hier ging hij aan de slag als schrijver in subsectie II B, de afdeling vervolging.[77] Na de bevrijding van Antwerpen en Brussel werden de eerste leden van het Militair Gezag naar Brussel verplaatst.[78] Hendriks vertrok op 25 oktober vanuit het Verenigd Koninkrijk om twee dagen later "op het vasteland" aan te komen. Helaas is niet bekend waar hij naartoe ging.[79]

Frans Mechielsen, de eerdergenoemde burgerchauffeur, diende ondertussen bij de Prinses Irene Brigade. Hij was minder te spreken over het Militair Gezag: "Wie niet goed genoeg was voor onze brigade ging naar 't Militair Gezag. Je kon zo stom niet zijn, of je kon daar nog wel terecht. Wie speelden mooi weer na de oorlog? Toen de oorlog was afgelopen?? Dat was het militaire gezag! Ze deden of zíj alles tijdens de oorlog op wieletjes hadden gezet. Als we in Londen gingen passagieren [ontspannen, red.] en je kwam zo'n snuiter tegen, dan was 't meteen heibel."[80]

Definitielijst

brigade
Bestond meestal uit twee of meer Regimenten. Kon onafhankelijk of als een deel van een Divisie dienen. Soms waren ze deel van een Korps in plaats van een Divisie. In theorie bestond een Brigade uit 5.000 - 7.000 man.
Divisie
Bestond meestal uit tussen de een en vier Regimenten en maakte meestal deel uit van een Korps. In theorie bestond een Divisie uit 10.000 - 20.000 man.
Sectie
Een sectie is van oudsher een van de kleinste eenheden in het leger. In de Franse tijd vormden twee secties samen een peloton. In de periode voor de Tweede Wereldoorlog was binnen het Nederlandse leger een sectie het equivalent van wat men naoorlogs peloton is gaan noemen.

Na de bevrijding

Op 10 november 1944 werd er een foto van zijn thuiskomst gemaakt.[81] De foto is genomen voor de deur van het adres Hoofdstraat 85 in Mierlo-Hout, Helmond. Volgens zijn rijbewijs[82], uitgegeven in 1957, woonde Hendriks echter op nummer 83, het huis direct links ervan. Het adres van het gezin op 21 september 1944 was nog het eerdergenoemde Houtschestraat 57.[83] Nu was de Houtschestraat vroeger veel langer dan de huidige straat. Naar het zuiden liep deze over de brug tot aan de rotonde met de Brugstraat en Industrieweg in Mierlo. Naar het noorden liep de straat in ieder geval tot net over de spoorlijn Eindhoven-Helmond.[84] Of Houtschestraat 57 Hoofdstraat 83 of 85 geworden is, is helaas niet bekend.


De thuiskomst van Hendriks in Mierlo-Hout.

Hendriks werd op 1 februari 1945 bevorderd tot de tijdelijke rang van opperwachtmeester[85] en ontving twee maanden later zijn zilveren medaille voor 24 jaar dienst.[86] Hendriks diende nog altijd bij het Militair Gezag. Deze organisatie werd uiteindelijk pas op 4 maart 1946 opgeheven.[87] Op die dag werd hij overgeplaatst naar de Krijgsraad te Velde in Eindhoven.[88]

Op 1 oktober 1946 nam Hendriks op eigen verzoek eervol ontslag uit militaire dienst.[89] Hij maakte de overstap naar de Rijkspolitie en ging in de rang van adjudant aan de slag als commandant van de Groep Mierlo.[90] Hendriks kreeg op 30 april 1951 de Ere-Medaille in Goud verbonden aan de Orde van Oranje-Nassau uitgereikt.[91] Waarvoor is helaas niet bekend. Twee jaar later, na de Watersnoodramp van 1953 kreeg hij een oorkonde "ter herinnering aan zijn werkzaamheden in het zo zwaar geteisterde gebied, dan wel aan zijn zware taak, waardoor het mogelijk werd gemaakt, dat anderen in het geteisterde gebied konden worden ingezet".[92]


Hendriks (rechts) voor het politiebureau aan de Marktstraat in Mierlo.

In 1955 werd het ereburgerschap van Mierlo ingesteld om "uiting te kunnen geven aan de bijzondere dankbaarheid en waardering […] wegens zijn of haar buitengewone verdiensten voor de gemeente en haar ingezetenen."[93] Er werden drie graden ingesteld: goud, zilver en brons.[94] Hendriks werd in augustus 1959 benoemd tot ereburger van de gemeente Mierlo. Volgens de uitgereikte oorkonde was dit onder andere voor zijn diensttijd bij de Marechaussee, maar ook voor zijn tijd bij de Rijkspolitie waar hij "zich gedurende de uitoefening van deze functie heeft doen kennen als een bekwaam en plichtsgetrouw politieambtenaar". De oorkonde eindigde met de iets meer ingetogen woorden: "dat de verdiensten van betrokkene jegens de ingezetenen dezer gemeente voldoende aanleiding geven hem te benoemen tot ereburger der gemeente".[95] Hendriks kreeg het ereburgerschap in brons toegekend op het moment dat het nieuwe politiebureau van de Rijkspolitie te Mierlo in gebruik werd genomen.[96] Dit betrof de panden Markstraat 2 t/m 6 in Mierlo, het politiebureau met aangrenzend twee dienstwoningen.[97]


Burgemeester Krol (rechts) van de gemeente Mierlo reikt Hendriks het ereburgerschap uit.

Op 1 februari 1961[98] ging Hendriks met pensioen. Hij was nog steeds adjudant der Rijkspolitie[99] als commandant van de Groep Mierlo.[100] Op zijn afscheidsreceptie twee dagen eerder voerde onder anderen districtscommandant majoor De Ruiter het woord: "We zijn veel aan u verplicht. Uw grote kennis van zaken en uw groot vakmanschap zijn hoog geroemd. Vooral het recherche- en veldwerk lagen u goed. U hebt zich op dit terrein met groot doorzettingsvermogen bewogen."[101] Hendriks werd opgevolgd door opperwachtmeester Weijmans, die tot adjudant werd bevorderd.[102]

Koos Hendriks overleed op 25 maart 1979 op 78-jarige leeftijd.[103] Hij werd vier dagen later begraven op de rooms-katholieke begraafplaats Sint Lucia in Mierlo-Hout.[104] Zijn vrouw Anna overleed op 7 juni 1996 op 92-jarige leeftijd en werd in het graf van haar man bijgezet.[105] Het graf is inmiddels geruimd.

Noten

  1. Archief Jacobus Hendriks, Staat van Dienst; 25_0001.
  2. Archief Jacobus Hendriks, Staat van Dienst; 25_0001.
  3. Pieter Stallen, Trip van Zoudtlandtkazerne van huzaren tot studenten in uniform.
  4. Archief Jacobus Hendriks, Staat van Dienst; 25_0001.
  5. Archief Jacobus Hendriks, Staat van Dienst; 25_0001.
  6. Archief Jacobus Hendriks, Staat van Dienst; 25_0001 & Oorkonde; 27_0067.
  7. Bevolkingsregister Apeldoorn; Register: 1901-1926 Instellingen en inrichtingen; deelnummer 143; pagina 106.
  8. JeOudeKazerneNu.nl, Van Haeftenkazernekazerne.
  9. Archief Jacobus Hendriks, Staat van Dienst; 25_0001 & Aanstellingsbrief 27_0021.
  10. Mailwisseling RHCe, d.d. 8 juni 2022.
  11. Archief Jacobus Hendriks, Staat van Dienst; 25_0001.
  12. Bevolkingsregister Apeldoorn; Register: 1927-1939 Gemeente Apeldoorn; deelnummer 74; pagina 122.
  13. Mailwisseling CODA, d.d. 7 juli 2022.
  14. Mailwisseling RHCe, d.d. 8 juni 2022.
  15. Brochure nr 50, pagina 8
  16. Opt Hout, pagina 292.
  17. RHCe 13139 Gemeentebestuur Mierlo, 1812-1932, Inventarisnummer: 1494, Folio 106.
  18. RHCe 13139 Gemeentebestuur Mierlo, 1812-1932, Inventarisnummer: 1488, Folio 560.
  19. Regionaal Archief Tilburg te Tilburg, Bevolkingsregister. Bevolkingsregister Alphen en Riel, Bron: boek, Deel: 033, Periode: 1927-1939, Alphen en Riel, archief 2105, inventarisnummer 033, Inv. nr. 33 1927-1939 Letters A-Z (aanvullingen), folio 68.
  20. Mailwisseling Regionaal Archief Tilburg, d.d. 7 juni 2022.
    Mailwisseling RHCe, d.d. 8 juni 2022.
  21. Provinciale Noordbrabantsche en 's Hertogenbossche courant, d.d. 27 augustus 1929.
  22. Archief Jacobus Hendriks, Staat van Dienst; 25_0001 & Benoemingsbrief 27_0055.
  23. Archief Jacobus Hendriks, Staat van Dienst; 25_0001.
  24. Archief Jacobus Hendriks, Document; 25_0003.
    Regionaal Archief Tilburg te Tilburg, Bevolkingsregister. Bevolkingsregister Alphen en Riel, Bron: boek, Deel: 033, Periode: 1927-1939, Alphen en Riel, archief 2105, inventarisnummer 033, Inv. nr. 33 1927-1939 Letters A-Z (aanvullingen), folio 6.
  25. Archief Jacobus Hendriks, Document; 25_0003.
    Regionaal Archief Tilburg te Tilburg, Bevolkingsregister. Bevolkingsregister Alphen en Riel, Bron: boek, Deel: 033, Periode: 1927-1939, Alphen en Riel, archief 2105, inventarisnummer 033, Inv. nr. 33 1927-1939 Letters A-Z (aanvullingen), folio 6.
  26. Nieuwsblad van het Zuiden, d.d. 1 april 1933, Nieuwe Tilburgsche Courant, d.d. 1 april 1933, Nieuwe Tilburgsche Courant, d.d. 8 april 1933 & Bredasche courant, d.d. 4 april 1933.
    Regionaal Archief Tilburg te Tilburg, Bevolkingsregister. Bevolkingsregister Alphen en Riel, Bron: boek, Deel: 033, Periode: 1927-1939, Alphen en Riel, archief 2105, inventarisnummer 033, Inv. nr. 33 1927-1939 Letters A-Z (aanvullingen), folio 68.
  27. Archief Jacobus Hendriks, Staat van Dienst; 25_0001 & Oorkonde; 27_0067.
  28. Regionaal Archief Tilburg te Tilburg, Bevolkingsregister Bevolkingsregister Tilburg 1921-1939, Bron: boek, Deel: 0067, Periode: 1921-1939, Tilburg, archief 0918, inventarisnummer 0067, Inv. nr. G067 1921-1939 Gezinskaarten - deel 67 - bladen 1-999, folio 655.
    MarechausseeSporen.nl, Brigade Tilburg.
  29. Archief Jacobus Hendriks, Document; 25_0003.
    Regionaal Archief Tilburg te Tilburg, Bevolkingsregister Bevolkingsregister Tilburg 1921-1939, Bron: boek, Deel: 0067, Periode: 1921-1939, Tilburg, archief 0918, inventarisnummer 0067, Inv. nr. G067 1921-1939 Gezinskaarten - deel 67 - bladen 1-999, folio 655.
  30. Archief Jacobus Hendriks, Staat van Dienst; 25_0001 & Akte van aanstelling; 27_0011.
  31. PrinsesIreneBrigade.nl, appellijst Marechaussees.
    Nieuwe Tilburgsche Courant, d.d. 16 augustus 1940.
  32. Nieuwsblad van het Zuiden, d.d. 21 juni 1940.
  33. Brochure nr. 50, pagina 40.
  34. NIMH 409.521011 Commandant van de 1e divisie Koninklijke Marechaussee majoor jhr. D.J.H.N. den Beer Poortugael.
  35. NIMH 409.521011 Commandant van de 1e divisie Koninklijke Marechaussee majoor jhr. D.J.H.N. den Beer Poortugael.
  36. Brochure nr. 50, pagina 63-64.
    NIMH 409.521011 Commandant van de 1e divisie Koninklijke Marechaussee majoor jhr. D.J.H.N. den Beer Poortugael.
  37. Meijler, Ik zou wéér zo gek zijn, pagina 56.
  38. Brochure nr. 50, pagina 67.
    NIMH 409.521011 Commandant van de 1e divisie Koninklijke Marechaussee majoor jhr. D.J.H.N. den Beer Poortugael.
  39. PrinsesIreneBrigade.nl, verslag Siem Jol.
    MarechausseeSporen.nl, Dagboek van Leendert Stolk.
  40. NIMH 409.521011 Commandant van de 1e divisie Koninklijke Marechaussee majoor jhr. D.J.H.N. den Beer Poortugael.
  41. NIMH 409.521011 Commandant van de 1e divisie Koninklijke Marechaussee majoor jhr. D.J.H.N. den Beer Poortugael.
  42. PrinsesIreneBrigade.nl, Vlucht Nederlands leger uit Brabant.
  43. PrinsesIreneBrigade.nl, Vlucht Nederlands leger uit Brabant.
  44. Archief Jacobus Hendriks, Staat van Dienst; 25_0001
  45. PrinsesIreneBrigade.nl, appellijst Marechaussees.
  46. Nieuwe Tilburgsche Courant, d.d. 11 juni 1940.
  47. Brochure nr. 50, pagina 71.
  48. Meijler, Ik zou wéér zo gek zijn, pagina 29.
  49. Meijler, Ik zou wéér zo gek zijn, pagina 36.
  50. Meijler, Ik zou wéér zo gek zijn, pagina 55.
  51. PrinsesIreneBrigade.nl, appellijst Marechaussees.
    Meijler, Ik zou wéér zo gek zijn, pagina 55.
  52. Meijler, Ik zou wéér zo gek zijn, pagina 55.
  53. MarechausseeSporen.nl, Dagboek van Leendert Stolk.
    PrinsesIreneBrigade.nl, Portcawl.
  54. Archief Jacobus Hendriks, Staat van Dienst; 25_0001.
  55. Archief Jacobus Hendriks, Briefkaart; 27_0024/25.
  56. Archief Jacobus Hendriks, Staat van Dienst; 25_0001.
    PrinsesIreneBrigade.nl, Congleton.
  57. PrinsesIreneBrigade.nl, Congleton.
  58. Nieuwsblad van het Zuiden, d.d. 27 november 1940.
  59. RHCe, 12021 Gemeentebestuur Helmond, 1913-1941, Inventarisnummer: 5089, Folio 130.
  60. Nieuwsblad van het Zuiden, d.d. 21 maart 1941.
  61. Brochure nr. 50, pagina 72.
  62. PrinsesIreneBrigade.nl.
  63. Archief Jacobus Hendriks, Staat van Dienst; 25_0001.
  64. PrinsesIreneBrigade.nl.
  65. PrinsesIreneBrigade.nl, Overplaatsing naar Londen.
  66. Archief Jacobus Hendriks, Staat van Dienst; 25_0001.
  67. Archief Jacobus Hendriks, Staat van Dienst; 25_0001.
  68. Archief Jacobus Hendriks, Staat van Dienst; 25_0001.
  69. PrinsesIreneBrigade.nl, Tijdvak 1941-1944.
  70. Archief Jacobus Hendriks, Staat van Dienst; 25_0001.
  71. De Jong, deel 9 eerste helft, pagina 689.
    Brochure nr 8, pagina 21.
  72. NIMH 400 Indische Collectie, 5207 Koninklijk Besluit (no.6) , Londen 16 maart 1944, betreffende de instelling van het 'Oorlogs-Herinneringskruis', 1944.
  73. Archief Jacobus Hendriks, Staat van Dienst; 25_0005 & Machtiging; 27_0005 & Oorkonde; 27_0067.
  74. Schoonoord, Het 'Circus Kruls', pagina 53
    Schoonoord, Het 'Circus Kruls', Militair gezag in Nederland, 1944-1946, Militaire Spectator, jaargang 179, nummer 5, 2010, pagina 265.
  75. Schoonoord, Het 'Circus Kruls', pagina 56.
  76. Archief Jacobus Hendriks, Staat van Dienst; 25_0001.
  77. Nationaal Archief; 2.13.25.129 Nota voor het hoofd van het Bureau Personeels- en Algemene Zaken betreffende de personele samenstelling van Sectie II.
  78. Schoonoord, Het 'Circus Kruls', pagina 113.
  79. Archief Jacobus Hendriks, Staat van Dienst; 25_0001.
  80. Meijler, Ik zou wéér zo gek zijn, pagina 227.
  81. Archief Jacobus Hendriks, Foto 20220526_0040/41.
  82. Archief Jacobus Hendriks, Rijbewijs; 27_0060.
  83. Herinneringen, Mierlo 50 jaar bevrijd, pagina 35.
  84. Opt Hout, pagina 186.
  85. Archief Jacobus Hendriks, Staat van Dienst; 25_0001.
  86. Archief Jacobus Hendriks, Staat van Dienst; 25_0005.
  87. Schoonoord, Het 'Circus Kruls', pagina 721.
  88. Archief Jacobus Hendriks, Staat van Dienst; 25_0001.
  89. Archief Jacobus Hendriks, Staat van Dienst; 25_0001.
  90. Archief Jacobus Hendriks, Staat van Dienst; 25_0005 & Akte van aanstelling; 27_0022 & Oorkonde; 27_0067.
  91. Archief Jacobus Hendriks, Staat van Dienst; 25_0005 & Oorkonde; 27_0067.
  92. Archief Jacobus Hendriks, Oorkonde; 27_0071.
  93. RHCe 13140 Gemeentebestuur Mierlo, 1932-1967, 268 Ereburger der gemeente Mierlo. Instelling van het instituut; benoemingen. 1955-1967, #11.
  94. RHCe 13140 Gemeentebestuur Mierlo, 1932-1967, 268 Ereburger der gemeente Mierlo. Instelling van het instituut; benoemingen. 1955-1967, #4.
  95. Archief Jacobus Hendriks, Staat van Dienst; 25_0005 & Oorkonde; 27_0067.
  96. RHCe 13140 Gemeentebestuur Mierlo, 1932-1967, 268 Ereburger der gemeente Mierlo. Instelling van het instituut; benoemingen. 1955-1967 #11.
  97. JosSchijvens.nl.
  98. Archief Jacobus Hendriks, Staat van Dienst; 25_0005.
  99. Archief Jacobus Hendriks, Aanvraag Pensioen; 27_0015.
  100. Archief Jacobus Hendriks, Krantenknipsel; 28_0004.
  101. Archief Jacobus Hendriks, Krantenknipsel; 28_0001.
  102. Archief Jacobus Hendriks, Krantenknipsel; 28_0004.
  103. Bidprentje Jacobus Hendriks.
  104. Bidprentje Jacobus Hendriks.
  105. Bidprentje Anna Hendriks-van den Eijnden.

Definitielijst

Krijgsraad
Militair gerechtshof.

Informatie

Artikel door:
Jeroen Koppes
Geplaatst op:
01-07-2022
Laatst gewijzigd:
08-12-2023
Feedback?
Stuur het in!

Gerelateerde thema's

Helmond in de Tweede Wereldoorlog

Nieuws

Kerstmis 1943 in Dassel I

26dec

Kerstmis 1943 in Dassel I

Vandaag is het 80 jaar geleden dat twintig Nederlandse studenten dwangarbeid verrichtte in Dassel, Duitsland. Zij hadden begin 1943 geweigerd de Duitse loyaliteitsverklaring voor studenten te tekenen. Hierdoor werden ze met 3.000 andere studenten voor de Arbeitseinsatz naar Duitsland gestuurd. Via Kamp Erika en een aantal plaatsen in Duitsland kwam er 22 studenten op 26 mei 1943 in Dassel aan. Het is nu Kerst 1943, twee studenten waren al arbeidsongeschikt verklaard en naar huis gestuurd. Het is op Tweede Kerstdag 1943 dat Gerard Schampers uit Helmond een brief naar huis schreef over de invulling van Kerst in het Lager in Dassel.

no. 29.
Dassel 2e kerstdag. 1943.

Beste allemaal,

Naar ik hoop hebben jullie op 't ogenblik heel prettige kerstdagen. Tot nu toe, het is nu half twaalf 's morgens, is 't kerstfeest hier heel prettig zelfs boven mijn verwachting verlopen. Het is natuurlijk heel anders dan thuis.

Vrijdagmiddag [23 december 1943] om 1 uur was ik klaar. De avondploeg werkte die dag niet en de ochtendploeg tot half twee. Om half acht 's avonds begon de nachtmis. Daarin zongen wij de IVe Greg. Mis.

Frau Kreutzer, de vrouw van den onderwijzer zong 'n kerstlied en Louis Raaymakers 'n Duitse tekst van The Holy City. Het was de mooiste kerstnacht die de pastoor in Dassel meegemaakt had zei hij. Na afloop was er 'n gezamenlijk souper, geheel uit eigen middelen bij elkaar gebracht. Witte brood, gebraden worst, boter, kaas, 3 soorten worst. Het was dus heel goed. Ondertussen enkele speechjes.
1e kerstdag: Weer de Mis zoals de Nachtmis. Hier in zongen we ook 't Introïtus. Na afloop gezamenlijk ontbijt. 's Avonds 'n kerstavond.

Programma als volgt:
De herdertjes lagen bij nachte - (gezamenlijk)
Inleiding - (Jannes Reiling)
Vrede - Adama van Scheltema - (Guus Janse)
Kerstverhaal 1e deel -
De vierde Wijze uit het Oosten - Henry van Dyke - (Dick Bals)
Rey van Edelinghe – Vondel - (Wik de Leeuw)
Nu seyt wellecome
Pauze

Na de pauze:
The Holy City - Adams - (Louis Raaymakers)
Kerstverhaal - 2e deel - (Guus Janse)
“Ik buig mij voor uw kribbe”. - J.S. Bach - (Frans Linders - Louis Raaymakers - Jannes Reiling - Janus Brekelmans)
“Begin van kerstnacht” - A.J.D van Oosten - (Gerard Schampers)
Persoonlijke indrukken over kerstmis - (Rudi Span)
“O, kerstnacht, schoner dan de dagen” - Vondel - (Wik de Leeuw)
“Klein lied in den kerstnacht” - Gabriel Smit - (Janus Brekelmans)
Er is een roos ontsprongen - (gezamenlijk)
Slotwoord - (Guus Janse)

De kamer is versierd met dennegroen, rode linten, kerstkrans, kerstklokken, kerstboom. We hebben ’n luidspreker. De radio staat in ’t kamertje van de wacht. We hebben de hele dag muziek. Er is ‘n klein kansje dat we dat houden in de toekomst. Tafel gedekt met tafellakens en echte borden. Daarvoor en voor andere dingen als kaarsen, kandelaars, tafelversiering, schemerlampen enz. zorgden: pastoor, dominee, en diverse bekenden. We hebben de medewerking van veel mensen gehad. Gisteren was de hele troep naar de kerk, ook de ongelovigen zelfs de ongedoopte Dekker. Natuurlijk waren die naar de prot. kerk. Vanmorgen waren we allemaal in de katholieke kerk. De niet-katholieken uitgenodigd om naar onze muzikale uitvoering te luisteren. Frau Kreutzer zong vandaag niet en Louis zong in plaats van The Holy City het Panis Angelicus. Daarna weer gezamenlijk ontbijt.

Vanavond draaien we ‘n filmpje over Albrecht Dürer van den dominee, waarbij Leo Caspers de explicatie geeft. Als er nog tijd over is draai ik 'n kerstfilmpje van den pastoor. Gisterenavond werd er onder de 13 katholieken hier ’n collecte gehouden om Missen te laten lezen voor 'n behouden thuiskomst en opdat de familie van oorlogsgeweld gespaard blijven. Opbrengst Rm 81.-.

Veel groeten van Gerard.

Een jaar later, met Kerst 1944, zou de situatie voor de studenten al weer heel anders zijn. Lees daar meer over in het verslag van Jannes Reiling.


Lees meer

Notulen Debatingclub Helmond 1943-1944

jan2023

Notulen Debatingclub Helmond 1943-1944

Via de familie Tiddens ontvingen wij de notulen van de debatingclub van de leden der Jongerenconferentie H. Johannes de Dooper van de Vereeniging van de H. Vincentius à Paulo te Helmond. Deze debatingclub werd op 4 oktober 1943 opgericht onder de toen aanwezige jongeren in Helmond.

Lees meer

Gerelateerde personen

Bronnen

  • Archief Jacobus Hendriks, via Jeroen Koppes.
  • Bevolkingsregister Apeldoorn; Register: 1901-1926 Instellingen en inrichtingen.
  • Bevolkingsregister Apeldoorn; Register: 1927-1939 Gemeente Apeldoorn.
  • Bidprentje Anna Hendriks-van den Eijnden.
  • Bidprentje Jacobus Hendriks.
  • Bredasche courant, d.d. 4 april 1933.
  • JeOudeKazerneNu.nl.
  • JosSchijvens.nl.
  • MarechausseeSporen.nl.
  • Nationaal Archief; 2.13.25.129 Nota voor het hoofd van het Bureau Personeels- en Algemene Zaken betreffende de personele samenstelling van Sectie II.
  • Nieuwe Tilburgsche Courant, d.d. 1 april 1933.
  • Nieuwe Tilburgsche Courant, d.d. 8 april 1933.
  • Nieuwe Tilburgsche Courant, d.d. 11 juni 1940.
  • Nieuwe Tilburgsche Courant, d.d. 16 augustus 1940.
  • Nieuwsblad van het Zuiden, d.d. 1 april 1933.
  • Nieuwsblad van het Zuiden, d.d. 21 juni 1940.
  • Nieuwsblad van het Zuiden, d.d. 27 november 1940.
  • Nieuwsblad van het Zuiden, d.d. 21 maart 1941.
  • NIMH 400 Indische Collectie, 5207 Koninklijk Besluit (no.6) , Londen 16 maart 1944, betreffende de instelling van het 'Oorlogs-Herinneringskruis', 1944.
  • NIMH 409 Gevechtsverslagen en -rapporten mei 1940, 521011 Commandant van de 1e divisie Koninklijke Marechaussee majoor jhr. D.J.H.N. den Beer Poortugael.
  • PrinsesIreneBrigade.nl.
  • Provinciale Noordbrabantsche en 's Hertogenbossche courant, d.d. 27 augustus 1929.
  • Regionaal Archief Tilburg te Tilburg, Bevolkingsregister. Bevolkingsregister Alphen en Riel.
  • Regionaal Historisch Centrum Eindhoven, 12021 Gemeentebestuur Helmond, 1913-1941.
  • Regionaal Historisch Centrum Eindhoven, 13139 Gemeentebestuur Mierlo, 1812-1932.
  • Regionaal Historisch Centrum Eindhoven, 13140 Gemeentebestuur Mierlo, 1932-1967.

Met dank aan

  • Brabants Historisch Informatie Centrum.
  • CODA Archief.
  • Erfgoedcentrum Nederlands Kloosterleven.
  • Frans de Leeuw.
  • George Möller.
  • Jos Teunissen en Sierk Plantinga, Museum Engelandvaarders.
  • Mario Coolen.
  • Regionaal Archief Tilburg.
  • Regionaal Historisch Centrum Eindhoven.
  • Rinie Weijts.
  • Toon Romonesco .
  • Universiteitsbibliotheek, Radboud Universiteit.

Opgedragen aan Piet van Duppen uit Helmond, hij overleed in 2021 en beheerde de website MarechausseeSporen.nl.

Onderscheidingen

Hendriks, Jacobus* 7 januari 1901
† 25 maart 1979
Vak: E Graf: 136

Op zoek naar objectieve informatie of actualiteiten over WOII? Wil je je eigen battlefieldtour maken naar de locaties van oorlogen uit het verleden? Of ben je geïnteresseerd in oorlogsonderscheidingen en hun ontvangers? TracesOfWar.nl vertelt u meer!

Domeinen

Meer

Contact

TracesOfWar.nl
Postbus 44
1170AA Badhoevedorp
Nederland
E-mail: info@tracesofwar.com

© STIWOT, 1999-2024. Alle rechten voorbehouden. Privacyverklaring, cookies, disclaimer en copyright