Esther Raab zag in Sobibor gruwelijke dingen. Ze herinnert zich hoe baby’s bij de voeten gepakt werden en tegen de treinwagons doodgeslagen werden. “Soms dachten we dat het gemakkelijker was om naar de gaskamer te gaan, dan om hier te blijven leven en toe te moeten zien, om blootgesteld te worden aan al die gruwelen.” Toch bleef ze hoop houden en gaf ze de moed niet op. “Ik hield mezelf altijd voor: ik ga niet naar de gaskamer. Als ze mij willen vermoorden, moeten ze me in de rug schieten.” Ze was één van de weinigen die uit het vernietigingskamp wisten te ontsnappen. Dat gebeurde op 14 oktober 1943, toen de Joodse gevangenen, die tewerkgesteld waren in het kamp, in opstand kwamen. Na eerst enkele SS-bewakers van het leven beroofd te hebben, vluchtten de gevangenen door en over het hek en doorkruisten ze een mijnenveld – waardoor velen alsnog om het leven kwamen – om daarna in het omliggende bos te verdwijnen. Circa 170.000 Joden werden omgebracht in de gaskamers van Sobibor, waaronder ongeveer 33.000 uit Nederland. Slechts enkelen wisten te overleven, waaronder de 47 gevangenen die ontsnapten gedurende de opstand. In dit boek doen 13 overlevenden, voornamelijk Joden van Poolse en Russische afkomst, hun aangrijpende verhaal.

De interviewer, Jules Schelvis, is zelf één van de 18 Nederlanders die het kamp overleefden. Hij verbleef er slechts enkele uren en had het geluk om naar een werkkamp overgeplaatst te worden. Zijn vrouw en schoonfamilie werden diezelfde dag nog vergast. Terwijl veel Holocaustoverlevenden na de oorlog zwegen over de ellende die hen aangedaan was, nam Jules Schelvis het dappere besluit om de geschiedenis van Sobibor te onderzoeken en mensen erover te informeren. Hij publiceerde een door Loe de Jong geroemde studie over het vernietigingskamp en beschreef in “Binnen de poorten” zijn eigen overlevingsverhaal. Momenteel is hij één van de Nebenkläger (medeaanklagers) in het proces tegen Ivan Demjanjuk die als kampbewaker in Sobibor betrokken zou zijn geweest bij het vernietigingsproces. Zelf is hij één van de getuigen die aan het woord komen in dit boek; de andere personen werden door hem geïnterviewd, onder andere gedurende het proces dat in de jaren tachtig gevoerd werd tegen kampbewaker Karl Frenzel. Geïnterviewde Sobibor-overlevers zijn, naast Esther Raab, onder andere Alexander Petsjerski, het brein achter de opstand, en Thomas Blatt, die net als Schelvis momenteel als medeaanklager optreed in de zaak Demjanjuk. Twee interviews zijn met Poolse spoorwegmedewerkers die werkten in de omgeving van het kamp en getuige waren van de misdaden die daar gepleegd werden. Het woord vooraf werd geschreven door prof. dr. Johannes Houwink ten Cate, hoogleraar Holocaust- en genocidestudies.

De interviews geven een beklemmend beeld van de verschrikkingen van Sobibor en vertellen over de moed en de overlevingsdrang van de deelnemers aan de opstand. Opvallend zijn enkele verschillen in de ervaringen van de geïnterviewden. Zo wijzen enkele overlevenden op het felle antisemitisme van de Poolse bevolking en vertellen ze hoe ze zich na hun ontsnapping voortdurend onveilig voelden voor Poolse verraders, terwijl anderen beweren niks gemerkt hebben van dit antisemitisme en ze zij aan zij gevochten hebben met Poolse partizanen. Andere verschillen tussen de interviews hebben te maken met het tekortschieten van het menselijk geheugen. De schrijver wijst erop dat het geheugen selectief is en dat de eigen ervaringen van mensen in de loop der tijd verweven kunnen zijn geraakt met na de oorlog opgedane kennis. Daarom benadrukt hij dat de getuigenissen subjectief zijn en met enige terughoudendheid gelezen moeten worden. Doordat meerdere interviews opgenomen zijn ontstaat desondanks een samenhangend en voldoende betrouwbaar beeld, dat meer waarheden dan onwaarheden bevat. Het is een goede aanvulling op Schelvis’ standaardwerk over Sobibor of een introductie daarop. Al bevat het weinig of geen nog onbekende feiten, althans niet voor degene die bekend is met de geschiedenis van dit kamp.