Gerd von Rundstedt

Karl Rudolf Gerd von Rundstedt werd geboren in Aschesleben in de Harz bij Maagdenburg op 12 december 1875. Hij kwam uit een geslacht van Pruisische militairen dat terugging tot de 12e eeuw. Toen Gerd geboren werd, diende zijn vader als luitenant in een Pruisisch huzarenregiment. Zijn moeder was de dochter van een landeigenaar.

Op 12-jarige leeftijd ging hij naar de kadettenschool in Oranienstein. Hij kende al Engels, want zijn moeder had voor de verzorging van haar kinderen een Engels kindermeisje in dienst gehad. Later zou Von Rundstedt zelfs een examen afleggen als tolk Frans. Toen hij 16 jaar was, werd hij toegelaten tot de Haupt Kadetten Anstalt (de centrale Pruissische kadettenschool) in Grosz-Lichterfelde bij Berlijn waar hij in 1892 met succes het examen aflegde om toegelaten te worden tot de rang van aspirant-officier.

In 1892 trad Von Rundstedt toe tot het 83. Infanterieregiment von Wittlicht (Kurrhessische no. 3) te Kassel, waar hij zes maanden diende om vervolgens aan de Kriegsschule te Hannover examen te doen voor de rang van Fähnrich. In 1902 trouwde hij met Louise von Götz, de dochter van een gepensioneerde officier. In datzelfde jaar slaagde hij voor het toelatingsexamen voor de Kriegsakademie, waarna het jonge paar verhuisde naar Berlijn.

In 1906 werd Von Rundstedt op proef bij de Generalstab (Grote Generale Staf) gesteld en toen hij voor het laatste, zeer zware, examen geslaagd was, werd hij in maart 1909 benoemd tot Hauptmann bij de Generalstab. Hij werd geplaatst bij de staf van het hoofdkwartier van het XI. Armeekorps en ging in september 1912 als compagniescommandant aan de slag bij het 171. Infanterieregiment in Colmar in Elzas-Lotharingen.

Bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog kreeg de 39-jarige Von Rundstedt onmiddellijk een positie bij de operationele staf van de 22. Reservedivision. Hij werd trouwens in november 1914 bevorderd tot Major en dat was aan het uitbreken van de oorlog te danken. De 22. Reservedivision vocht tijdens de Slag aan de Marne aan de rechtervleugel van het westfront. Tijdens de gevechten werd de divisiecommandant gedood, waarna Von Rundstedt het bevel kreeg over de divisie. Aan het begin van de loopgravenoorlog verliet Von Rundstedt de divisie en werd hij ondergebracht bij de staf van de Duitse militaire regering in België. Nadien diende hij achtereenvolgens bij een divisie in Polen, bij het militaire gouvernement in Warschau, een legerkorps in de Karpaten, een legerkorps aan de Oostzeekust en tenslotte in 1918 als stafchef van het XV. Armeekorps aan het westfront. Na de oorlog werd Von Rundstedt in het sterk verkleinde nieuwe Duitse leger opgenomen, de Reichswehr.

Nadat hij in 1923 bevorderd was tot Oberst werd hij aan het eind van dat jaar van de 3. Kavalleriedivision overgeplaatst naar het hoofdkwartier van Wehrkreis II, waar hij de functie van stafchef kreeg. Twee jaar later kreeg hij weer een commando, namelijk van het 18. Infanterieregiment (waarvan hij in 1938 tot erelid werd benoemd en daarna altijd het uniform van gedragen heeft). In 1926 keerde hij terug naar een staf, dit keer als stafchef van Obergruppenkommando II te Kassel. Toen hij bevorderd was tot Generalmajor, kreeg hij het bevel over de 2. Kavalleriedivision in Breslau. In 1929 werd hij Generalleutnant en in januari van datzelfde jaar werd hij algemeen commandant van Wehrkreis III in Berlijn. In oktober van dat jaar werd hij benoemd tot General der Infanterie en bevelhebber van Obergruppenkommando I, eveneens in Berlijn.

Toen Adolf Hitler aan de macht kwam, werd Von Rundstedt betrokken bij de geheime Duitse herbewapening. In maart 1938 greep Hitler zijn kans om zijn macht over de Wehrmacht te vergroten. De twee meest vooraanstaande militairen van Duitsland, Werner von Blomberg en Günther von Fritsch, werden weggezuiverd met inbegrip van degenen die met hen sympathiseerden. Von Rundstedt behoorde daar niet bij. Ondanks het verzoek van Von Rundstedt om de dienst te verlaten, werd dit geweigerd. Hitler wilde waarschijnlijk zijn hoogste generaal in het leger niet kwijt, nadat al een zevental op de ranglijst vlak onder Von Rundstedt de laan uitgestuurd werd (onder andere Wilhelm Ritter von Leeb en Ewald von Kleist). Von Rundstedt werd hierop tot Generaloberst gepromoveerd.

In oktober 1938 was Generaloberst Von Rundstedt als bevelhebber van een legergroep betrokken bij de intocht in het Sudetenland. Toen hij hierna ervan overtuigd was dat Hitler op een oorlog uit was, maakte hij zich sterk voor het feit dat Duitsland nog helemaal niet adequaat uitgerust was voor het voeren van een moderne oorlog op korte termijn. Het gevolg hiervan was dat Hitler Von Rundstedt met pensioen stuurde. Door het gebrek aan ervaren bevelhebbers haalde Hitler Von Rundstedt echter terug. Toen de oorlog in september 1939 begon, was Von Rundstedt als commandant van Heeresgruppe Süd betrokken bij de aanval op de hoofdmacht van de Poolse strijdkrachten (zie: Fall Weiss). Hij wist te voorkomen dat de Poolse troepen zich konden terugtrekken over de Weichsel. Wegens zijn verdiensten kreeg Von Rundstedt het Ridderkruis omgehangen.

In de Duitse aanval op Frankrijk en de Lage Landen in mei 1940 (zie: Fall Gelb) was Von Rundstedt bevelhebber van Heeresgruppe A. Samen met het merendeel van de pantserstrijdkrachten rukte hij op door de Ardennen, stak de Maas over en maakte een opmars naar de Kanaalkust. Bij deze actie werden een groot gedeelte van de geallieerde legers omsingeld bij Duinkerken. De totale overwinning werd echter niet behaald, omdat de geallieerde legers bij Duinkerken geëvacueerd werden. Hitler had namelijk - op voorstel van Von Rundstedt - bevolen dat de Duitsers Duinkerken niet mochten bestormen, waardoor ze de kans misliepen om voor eens en voor altijd met de BEF (British Expeditionary Force) af te rekenen.

Na de val van Frankrijk werd Von Rundstedt door Hitler benoemd tot Generalfeldmarschall op 19 juli 1940. Er werd begonnen met de planning van Operatie Seelöwe, de invasie van Groot-Brittannië. Deze invasie vond echter nooit plaats, omdat de Luftwaffe er niet in slaagde luchtoverwicht boven de Britse eilanden tijdens de Slag om Engeland te verkrijgen. Hitler besloot hierna Groot-Brittannië letterlijk links te laten liggen en te starten met de planning voor een veldtocht tegen de Sovjet-Unie. Heeresgruppe A werd overgeplaatst naar het Generaalgouvernement (het door de Duitsers bezette deel van Polen) om zich voor te bereiden op de aanstaande aanval tegen de Sovjet-Unie.

In april 1941 werd Generalfeldmarschall Von Rundstedt benoemd tot bevelhebber van Heeresgruppe Süd. In feite werd Heeresgruppe A omgedoopt in Heeresgruppe Süd. Toen op 22 juni 1941 begonnen werd met Operatie Barbarossa rukte Von Rundstedts legergroep aanvankelijk vele kilometers op door vijandelijk territorium. Maar de opmars stagneerde en hij had de hulp nodig van de tanks van Generaloberst Heinz Guderians Panzergruppe 2 om zijn belangrijkste strategische doel Kiev te omsingelen (zie: Slag om Kiev). Nadat de omsingelde Sovjets zich hadden overgegeven rukte Heeresgruppe Süd op naar Rostov-aan-de-Don. Von Rundstedt was door Sovjet-tegenaanvallen onder bevel van maarschalk S.K. Timoshenko echter genoodzaakt zich tientallen kilometers terug te trekken. Hitler was razend, waarop Von Rundstedt zijn ontslag aanbood. Hitler aanvaardde het ontslag en verving Von Rundstedt door Generalfeldmarschall Walther von Reichenau, die simpelweg uitvoerde wat Von Rundstedt ook had bevolen (terugtrekking naar een verdedigingslinie langs de Mius).

In maart 1942 werd Generalfeldmarschall Von Rundstedt teruggeroepen en benoemd tot opperbevelhebber in het westen als opvolger van Generalfeldmarschall Erwin von Witzleben. Hij moest het westfront voorbereiden op de verwachte geallieerde invasie. Daardoor had hij toezicht op de bouw van de Atlantikwall, een immens netwerk van bunkers en verdedigende stellingen aan de westkust van Europa. Later kreeg hij hierbij assistentie van Generalfeldmarschall Erwin Rommel. In 1942 vond de eerste landing plaats bij Dieppe. De Duitsers wisten de voornamelijk Canadese troepen echter te verslaan in deze regelrechte zelfmoordinvasie. Tegen de regels van de oorlogswetten in leverde Von Rundstedt de geallieerde krijgsgevangenen uit aan de Gestapo.

Op 6 juni 1944 (D-Day) landden de geallieerden in Normandië. Von Rundstedt kende geen vrijheid van handelen met betrekking tot het verplaatsen van troepen. Hitler dacht namelijk dat de landingen op D-Day een afleidingsmanoeuvre waren voor een nog massalere landing in het nauw van Calais. Mede door deze wanordelijkheden - in het opperbevel had hij bijvoorbeeld geen zeggenschap over de pantserreserves, waardoor het uitermate moeilijk was tijdig een gecoördineerd tegenoffensief in te zetten - lukte het de Duitsers niet de geallieerde troepen terug de zee in te drijven. Het gevolg was dat Hitler Von Rundstedt op 1 juli 1944 opnieuw met pensioen stuurde en verving door Generalfeldmarschall Günther von Kluge. Wel kreeg Von Rundstedt voor zijn verdiensten de eikenbladeren toegevoegd aan het Ridderkruis.

Na de mislukte moordaanslag op Hitler in de Wolfsschanze op 20 juli 1944 werd Von Rundstedt de dag erna benoemd tot voorzitter van het zogenaamde Ehrengericht. In dit schijnproces werden officieren van de Wehrmacht uitgesloten die verdacht waren van betrokkenheid bij de moordaanslag.

Op 1 september 1944 werd Gerd von Rundstedt door Adolf Hitler teruggeroepen als opperbevelhebber van het gehele westfront (Oberbefehlshaber West). In naam was Von Rundstedt verantwoordelijk voor het mislukken van de geallieerde operatie Market Garden. In oktober liet hij via Generalfeldmarschall Wilhelm Keitel aan Hitler weten dat het beter zou zijn de oorlog te beëindigen. Hitler ontsloeg hem per direct, maar kwam al snel op zijn beslissing terug. Na opnieuw aangesteld te zijn als Oberbefehlshaber West werkte Von Rundstedt mee aan de planning van het Ardennenoffensief waarover hij in naam ook het bevel voerde. Het echte tactische werk tijdens de uitvoering ervan werd, net zoals tijdens de verdedigingsgevechten rondom de geallieerde operatie Market Garden, gedaan door Generalfeldmarschall Walter Model. Op 18 februari 1945 kreeg Von Rundstedt door Hitler de Zwaarden bij het Ridderkruis toegevoegd, vanwege zijn uitstekende verdiensten.

Op 11 maart 1945 werd Generalfeldmarschall Gerd von Rundstedt voor de laatste maal ontheven uit zijn functie vanwege de succesvolle oversteek van Amerikaanse troepen bij de onopgeblazen spoorbrug over de Rijn bij Remagen. Tevens waren er meningsverschillen met het Oberkommando der Wehrmacht (OKW) over de te volgen tactiek. Von Rundstedt bleef na zijn ontslag werkloos toezien tot het einde van de oorlog.

De veldmaarschalk werd in mei 1945 door Amerikaanse soldaten gevangen genomen in Bad Tölz en uitgeleverd aan Groot-Brittannië. Meer dan drie jaar bracht hij in gevangenschap door en hij verscheen om te getuigen voor het militaire tribunaal in Neurenberg, waar hij indruk maakte door zijn waardige houding. Hoewel hij op het hoogste niveau betrokken was bij de meeste militaire campagnes, schenen de Britten nooit overwogen te hebben enige aanklacht tegen hem in te dienen.

Gerd von Rundstedt keerde in 1951 terug naar West-Duitsland en stierf op 24 februari 1953 in Hannover.