Fort Pannerden

Tussen 1869 en 1872 vond de bouw plaats van Fort Pannerden, een sperfort dat moest voorkomen dat vijandelijke troepen via de rivieren konden optrekken naar de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Tevens moest het fort de watertoevoer voor dei waterlinie garanderen. Al tussen 1885 en 1890 werd het fort versterkt tot een pantserfort, waarbij het geschut werd gemoderniseerd en betonnen en metalen afdekkingen werden gecreëerd. Tijdens de Eerste Wereldoorlog werd het fort nog bemenst maar na 1920 bleek het al verouderd en werd het alleen beheerd. Tijdens de mobilisatieperiode voor de Tweede Wereldoorlog werd het fort een infanteriesteunpunt. Rond het fort werden een zevental mitrailleurkazematten gebouwd. Als bewapening werden twee 75 mm marine kanonnen met bemensing geplaatst. Tussen april en eind mei 1939 was de 1e Sectie, 3e Compagnie, IIIe Bataljon, 19e Regiment Infanterie als grenswacht op het fort gelegerd. In mei 1940 bestond de bezetting van het fort en de kazemattenlinie er omheen uit militairen van de 2e Compagnie, IIIe Bataljon, 43e Regiment Infanterie. De infanteriebezetting werd al snel tijdens de meidagen van 1940 omsingeld en ondanks versterking door manschappen en wapens van de rivierkanonneerboot Hr. Ms. Braga, gaf de bezetting zich op 11 mei over. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd het fort door de Duitsers nauwelijks gebruikt. Mogelijk heeft zich enige tijd een luchtafweerbatterij op het fort bevonden. Na de Tweede Wereldoorlog werden veel onderdelen uit het fort door de bevolking gebruikt bij de wederopbouw tot in 1952 op het fort een luchtwachtpost (post 1J3) van het Korps Luchtwachtdienst (KLD) werd gesitueerd. In 1959 werd het fort van geen waarde voor defensie verklaard en op 1 januari 1988 werd Staatsbosbeheer eigenaar. Op 12 juni 200 werd het fort gekraakt en op 7 november 2006 door de Mobile Eenheid met hulp van het leger ontruimt. Op 25 november 2006 werd het fort wederom gekraakt en op 14 december 2006 werd een overeenkomst gesloten dat de krakers het fort mochten beheren tot restauratie kon beginnen. Die restauratie begon op 17 november 2008 en tegenwoordig is het fort een museum.