Zevenentwintig jaar oud was Benjamin Ferencz (1920) toen hij kort na de oorlog in Neurenberg hoofdaanklager was in het Einsatzgruppen-tribunaal dat in de media "de grootste moordzaak in de geschiedenis" werd genoemd. Vierentwintig voormalige leiders van de Duitse moordeskaders werden ter verantwoording geroepen voor de moord op meer dan 1 miljoen Joden en andere bevolkingsgroepen aan het Oostfront. Het was zijn bevlogenheid waar de jonge Joods-Amerikaanse jurist zijn benoeming aan te danken had, want bogen op een glansrijke militaire of juridische carrière kon hij niet.
Zevenentwintig jaar oud was Benjamin Ferencz (1920) toen hij kort na de oorlog in Neurenberg hoofdaanklager was in het Einsatzgruppen-tribunaal dat in de media "de grootste moordzaak in de geschiedenis" werd genoemd. Vierentwintig voormalige leiders van de Duitse moordeskaders werden ter verantwoording geroepen voor de moord op meer dan 1 miljoen Joden en andere bevolkingsgroepen aan het Oostfront. Het was zijn bevlogenheid waar de jonge Joods-Amerikaanse jurist zijn benoeming aan te danken had, want bogen op een glansrijke militaire of juridische carrière kon hij niet.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden door nazi-Duitsland circa zes miljoen Joden vermoord. Hoewel de gaskamers van Auschwitz-Birkenau, Sobibor en andere vernietigingskampen een bepalende rol speelden bij het uitroeiingsprogramma was de massamoord al begonnen voordat deze vernietigingscentra bestonden. Tijdens operatie Barbarossa, de Duitse inval in de Sovjet-Unie in juni 1941, werden troepen van de Wehrmacht gevolgd door vier zogenoemde Einsatzgruppen der Sicherheitspolizei und des SD (kortweg: Einsatzgruppen), speciale bewapende eenheden van de SS die officieel belast waren met politie- en veiligheidstaken in de militaire bezettingszone.
Het is juni 2002 wanneer de Franse priester Patrick Desbois voor het eerst het Oekraïense stadje Rava-Roeska bezoekt. Tijdens de Tweede Wereldoorlog heeft zijn grootvader hier als Franse soldaat gevangen gezeten in een kamp van de nazi’s. Daarover werd in de familie zelden gesproken, maar eenmaal liet Patricks opa zich ontvallen hoe moeilijk het leven in het kamp was: "[…] er was niets te eten, er was geen water, we aten kruiden en paardenbloemen. Maar voor de anderen was het erger!" De anderen waren de Joden, waarvan er in Oekraïne in totaal circa 1,5 miljoen geëxecuteerd werden door Duitse moordeskaders, de zogenoemde Einsatzgruppen.
Oekraïne is naast Polen de plek waar het Europees kampioenschap voetbal in 2012 zal plaatsvinden. Een land waarvan de geschiedenis voor de gemiddelde voetballiefhebber vermoedelijk grotendeels onbekend is. Welke genocide hier plaatsvond tijdens de Tweede Wereldoorlog zal het gros van de feestende supporters niet weten. Het was niet in de gaskamers van Auschwitz waar de massamoord op de Joden begon, maar in de massagraven van Oekraïne en andere delen van het Sovjetterritorium waar de nazi’s in de zomer van 1941 binnenvielen. De troepen van het reguliere Duitse leger werden gevolgd door moordeskaders van de SS, de Einsatzgruppen, die een massaslachting aanrichtten met de Sovjet-Joodse bevolking als voornaamste doelwit. Een tragedie die zelfs in Oekraïne bij slechts weinigen bekend is.
Babi Jar (of: Babi Yar) is een ravijn in het noordwesten van Kiev, de hoofdstad van Oekraïne. Op 29 en 30 september 1941 werden hier 33.771 Joden vermoord door het Sonderkommando 4a onder leiding van Paul Blobel. In dit artikel wordt deze massaslachting beschreven. Daarbij wordt veelvuldig geciteerd uit ooggetuigenverslagen van daders, omstanders en slachtoffers. Omdat de slachting bij Babi Jar vanuit meerdere opzichten representatief is voor de acties van de Einsatzgruppen, wordt in dit artikel tevens aandacht besteed aan de geschiedenis van deze moordeskaders en de invloed daarvan op de uitvoering van de Endlösung.
Paul Blobel was de leider van het Sonderkommando 4a, een onderdeel van Einsatzgruppe C. De Einsatgruppen waren belast met het executeren van onder andere communisten, partizanen en Joden in de Sovjet-Unie. Blobels Sonderkommando 4a werd berucht vanwege de uitvoering van de massa-executie van in totaal 33.771 Joden in Babi Jar, een ravijn in Kiev. Ook voerde Blobel het commando over Aktion 1005, de operatie met als doel het uitwissen van de sporen van massavernietiging in het oosten. Blobel, volgens zijn personeelsdossier een “energieke persoonlijkheid met grote leiderschapskwaliteiten”, was vanwege zijn wreedheid en bloeddorstigheid de juiste man voor al deze smerige klussen. Na de oorlog toonde hij geen berouw en verschuilde hij zich achter de bevelen van zijn meerderen die hij als soldaat had moeten gehoorzamen.