Op 20 september 2005 overleed Simon Wiesenthal op 95-jarige leeftijd. Als overlevende van de Holocaust heeft hij, onder het motto “geen wraak, maar gerechtigheid”, na de oorlog zijn leven gewijd aan het opsporen van nazi-oorlogsmisdadigers, waaronder Adolf Eichmann en Franz Stangl. Dankzij het speurwerk van Wiesenthal konden meerdere daders van de Holocaust alsnog berecht worden, vaak vele jaren na het einde van de Tweede Wereldoorlog. Zijn inspanningen waren niet enkel gericht op de arrestatie en berechting van oorlogsmisdadigers, ook wilde hij de wereld behoeden voor een tweede Holocaust, want “… geschiedenis kan zich herhalen. Dus is informatie een middel ter verdediging. Hierdoor kunnen we een schild, nee moeten we een schild bouwen tegen herhaling”, aldus Wiesenthal in 1989.

Wiesenthals documentaire “Genocide” uit 1981 is één van de onderdelen van het spreekwoordelijke schild dat mensen moet behoeden voor een herhaling van de geschiedenis. Aan de hand van historische beelden en de verhalen van slachtoffers, wordt in deze documentaire een beeld gegeven van het ontstaan, de uitvoering en het einde van Hitlers Endlosüng, de eindoplossing voor het Joodse vraagstuk. De film wordt ingeleid en afgesloten door Simon Wiesenthal, terwijl de historische beelden worden toegelicht door de Amerikaans acteur, regisseur en scriptschrijver Orson Welles. Met veel emotie worden de ooggetuigenverslagen van slachtoffers ingesproken door de Amerikaanse actrice Elisabeth Taylor.

Toen deze film in 1981 uitgebracht werd, waren er nog niet zoveel documentaires over de Holocaust uitgebracht. De film maakte zoveel indruk dat deze onderscheidden werd met de Academy Award voor de beste documentaire. Veel mensen werden in 1981 waarschijnlijk voor het eerst geconfronteerd met de gruwelijke beelden van deze onvoorstelbare catastrofe. Onder andere zijn in “Genocide” beelden te zien van hoe de manschappen van een Einsatzgruppe een massaslachting verrichten. De naakte slachtoffers worden neergeschoten en hun levensloze lichamen vallen neer in een diepe kuil. Terwijl we dit lugubere tafereel aanschouwen, luisteren we naar een even afschuwelijk ooggetuigenverslag van een overlevende van deze massaslachting. Ook tegenwoordig, terwijl de hoeveelheid documentaires en speelfilms over de Holocaust enorm gegroeid is, vormen deze beelden een harde confrontatie met de gruwelijkheden waartoe de mensheid in staat is. Maar hoe confronterend deze beelden voor ons tegenwoordig ook nog zijn, we hebben ze al veelvuldig kunnen zien in de vele documentaires over de Holocaust die na 1981 nog uitgebracht werden. Terwijl de kijker in 1981 veel nieuwe beelden voorgeschoteld kreeg, zal “Genocide” voor de kijker van nu meerdere bekende beelden bevatten.

Veel bekende beelden: was het dan wel de moeite waard om deze documentaire op DVD uit te brengen? Jazeker, want de documentaire is zeer informatief en historisch gezien valt er nauwelijks wat op aan te merken. In vergelijking met veel andere documentaires, zoals Guido Knopps “Hitlers Holocaust” (2000), is de speelduur van “Genocide” redelijk kort, terwijl de belangrijkste onderwerpen toch goed aan bod komen. Bovendien is “Genocide” goed te begrijpen voor een groot publiek, terwijl bijvoorbeeld Claude Lanzmanns “Shoah” (1985) meer geschikt is voor degene met een diepere interesse in de geschiedenis van de Holocaust. De relatief korte speelduur en de laagdrempeligheid van “Genocide”, maken de documentaire onder andere geschikt om te vertonen in het voortgezet onderwijs. “Genocide” bevat betrouwbare historische informatie en biedt aanleiding tot verdere discussie en verdieping.

Verdere discussie en verdieping is enkel mogelijk als in een documentaire geschikte vraagstukken gepresenteerd worden. Daarvan is in “Genocide” absoluut sprake. Een vraagstuk dat in deze documentaire een rol speelt, is in hoeverre het juist is dat de Joden zich massaal zonder verzet naar de slachtbank lieten leiden. Ook de vraag waarom de geallieerden zich niet bekommerd hebben om het lot van de Joden komt enigszins aan bod. Twee vraagstukken waarover ook na 1981 nog boeken mee vol zijn geschreven, maar toch zijn deze thema’s in “Genocide” al goed verwerkt.

“Genocide” is op filmtechnisch vlak ingehaald door de vele documentaires en speelfilms over de Holocaust die na 1981 verschenen zijn. Inhoudelijk gezien biedt deze documentaire voor de kijker die al meerdere documentaires heeft gezien over de Holocaust weinig nieuwe informatie en inzichten. Voor degene die echter nog maar weinig inhoudelijke documentaires over de Holocaust bekeken heeft, is deze documentaire een stuk interessanter. Ook voor de middelbare scholieren van nu is deze documentaire zeer informatief en goed te volgen. In “Genocide” zijn zulke confronterende beelden en ooggetuigenverslagen verwerkt dat bepaalde fragmenten een grote indruk zullen maken op iedere kijker. Geen enkel verstandig mens zal na het zien van de film wensen dat deze geschiedenis zich herhaalt en dat was natuurlijk precies het doel van Simon Wiesenthal.