Op 18 juni 1941 meldden diverse Amerikaanse en Britse kranten het nieuws over een gewaagde Britse parachutistenaanval op een Duits vliegveld nabij Berck-sur-Mer in het Franse departement Pas-de-Calais. De Duitsers waren totaal overrompeld en konden niet voorkomen dat de zwaarbewapende Britten dertig van hun vliegtuigen uitschakelden. Veertig Duitse krijgsgevangenen werden met motortorpedoboten over zee naar Engeland afgevoerd. De operatie was een groot succes, maar als u er niet eerder van gehoord heeft, is dat niet gek. In werkelijkheid vond de aanval namelijk nooit plaats; het was ‘fake news’, de wereld in geslingerd door de Britten om in de Verenigde Staten sympathie te wekken voor de Britse oorlogsinspanningen.

Dit nepnieuws was onderdeel van een Britse campagne om Amerikanen klaar te stomen om aan geallieerde zijde mee te strijden tegen Hitler-Duitsland. Spil in deze buitenlandse beïnvloedingscampagne was de Canadese MI6-agent William Stephenson (1897- 1989) die vanuit een kantoor in Rockefeller Center te New York de geheimzinnige British Security Co-ordination leidde. Zijn favoriete drankje was "Booth’s gin, high & dry, niet te veel vermout, geschud, niet geroerd", wat James Bond-schrijver Ian Fleming (indertijd een medewerker van Stephenson) de inspiratie leverde voor het favoriete drankje van zijn held. Fleming zou zijn chef "een van de grootste geheim agenten uit de vorige oorlog" hebben genoemd, een man met "een onweerstaanbare persoonlijkheid en het vermogen om mensen zo aan zich te binden dat ze bereid waren hem naar het eind van de wereld te volgen."

Dat de Britse auteur Henry Hemming (1979) besloot een boek te schrijven over deze inspiratiebron voor James Bond is niet verwonderlijk. Behalve dat het onderwerp weer actueel werd door de Russische beïnvloedingscampagne tijdens de Amerikaanse verkiezingen van 2016, zou Hemming zonder Stephenson nooit geboren zijn. Niet dat hij een nakomeling is van deze meesterspion, maar een paar jaar voor de Tweede Wereldoorlog werd de vader van Hemming door ene ‘Bill’ gered van de verdrinkingsdood in een vijver. Bill was de naam waaronder zijn grootouders hun vriend William Stephenson kenden. In zijn boek vertelt de auteur in een apart hoofdstuk over hoe zijn opa en oma waarschijnlijk ook betrokken waren bij Stephensens geheime operatie in de VS.

Aan de hand van uitvoerig literatuur- en archiefonderzoek reconstrueert de schrijver de missie van Stephenson vanaf het moment dat hij in juni 1940 in de VS arriveerde. Nadat Hitler onder andere het Poolse, Franse, Belgische en Nederlandse leger had verslagen, stonden Groot-Brittannië en de Commonwealth er op dat moment alleen voor. Hoewel president Franklin Roosevelt niets moest hebben van Hitler en zijn regering hield zijn land zich afzijdig in de oorlog die in Europa woedde. Terwijl de Britten alle hulp konden gebruiken om Duitsland te verslaan, zag het er niet naar uit dat de Amerikanen zich op korte termijn naar het front zouden bewegen. Volgens een opiniepeiling van Gallup van mei 1940 was slechts 7% van de Amerikanen van mening dat de VS Duitsland de oorlog moesten verklaren en gevechtstroepen naar Europa moesten sturen. Met een zo groot gebrek aan bereidheid moest er wel veel veranderen wilde Roosevelt de oorlog aan Duitsland verklaren.

"Als we willen winnen, zullen we hen nog nodig hebben", luidde de overtuiging van Stephenson ten aanzien van de Amerikanen. De geruchtenmachine die onder zijn leiding werd opgezet moest niet alleen sympathie wekken voor de Britse zaak, maar ook de Amerikaanse isolationisten bestrijden. Boegbeeld van deze beweging die Amerikaanse oorlogsdeelname wilde voorkomen, was luchtvaartpionier Charles Lindbergh. Hij was woordvoerder van het invloedrijke America First Committee en speelt in het boek van Hemming een belangrijke rol. Stephensons mensen poogden hem onderuit te halen. De auteur haalt als voorbeeld aan hoe een door Stephenson gerekruteerde Britse agent suggereerde dat de in 1932 gekidnapte en vermoorde éénjarige zoon van Lindbergh nog in leven was en in een nazi-school in Oost-Duitsland werd klaargestoomd om de toekomstige Führer te worden.

Was het bij zulke vuile propaganda en ander nepnieuws gebleven, dan zou Stephenson weinig bereikt hebben. Door echter samen te werken met de juiste, invloedrijke mensen in de VS wist hij de opinie wel degelijk te beïnvloeden. Zijn belangrijkste contactpersoon was generaal William J. Donovan, een vriend en bondgenoot van Roosevelt. Hemming beschrijft hoe de generaal in 1940 en 1941 tijdens een bezoek aan Engeland werd onthaald als een wereldleider. Hij ontmoette koning George VI en Winston Churchill en werd uitgebreid geïnformeerd over de Britse oorlogsinspanningen. Met Donovan aan zijn zijde als overtuigd interventionist groeide Stephensons invloed. Hij hielp de generaal met de opbouw van de voorloper van de CIA, de Amerikaanse inlichtingendienst. Een groot succes behaalde Stephenson ook met een vervalste kaart met daarop het naziplan om Zuid-Amerika te bezetten. De Amerikaanse president zou in een toespraak het document aanhalen als bewijs van hoe Hitler ook het Amerikaanse continent bedreigde.

Uit een opiniepeiling van Gallup van november 1941 bleek dat 85% van de Amerikanen ervan overtuigd was dat de VS vroeg of laat in oorlog met Duitsland zou komen. In het boek wordt daarbij wel opgemerkt dat Donovan en Stephenson bij Gallup een invloedrijke sympathisant hadden werken, die de vraagstelling van deze peilingen mogelijk kon beïnvloeden. De auteur legt ook uit dat het uiteindelijk de Japanse aanval op Pearl Harbor was waardoor Amerika actief ging deelnemen aan de oorlog. De ondertitel – "hoe nepnieuws Amerika de Tweede Wereldoorlog in trok" – moet niet al te serieus genomen worden. De schrijver geeft ‘slechts’ een onthullend en goed onderbouwd beeld van hoe Stephenson met zijn mensen in de VS de publieke opinie en invloedrijke personen voorafgaand aan de oorlog wisten te beïnvloeden zodat de Amerikaanse wil om Hitler te bestrijden langzaam groeide. Dat is een fascinerende geschiedenis met opvallende overeenkomsten, maar ook verschillen, met de Russische inmenging in de Amerikaanse presidentsverkiezingen van 2016. De auteur gaat hier in zijn nabeschouwing op in en geeft daarmee zijn vlot leesbare boek actuele betekenis.