Roland Freisler groeide tijdens en na de Tweede Wereldoorlog uit tot de verpersoonlijking van de nazi-rechtspraak. Deze status verwierf hij voornamelijk omdat hij de processen tegen de aanslagplegers van 20 juli 1944 voorzat. Tijdens het naoorlogse proces van Neurenberg werd Freisler bestempeld als: "De meest sinistere, wreedste en bloedigste rechter van het hele Duitse justitieel apparaat." Hij verwierf deze status door zijn grote rechtskennis, maar nog meer door zijn retorische gave en zijn fanatisme om iedereen te bestraffen die zich schuldig maakte aan verraad tegenover het nationaalsocialisme. In het boek "Moordenaar in toga" wordt de levensloop beschreven van deze bloedrechter. Tevens behandelt de schrijver de ontwikkeling van de rechtspraak in nazi-Duitsland.

Helmut Ortner (1950) is een Duitse onderzoeksjournalist en schrijver. De oorspronkelijke, Duitse versie van het boek "Moordenaar in toga" werd in 1993 door Steidl Verlag uitgegeven onder de titel "Der Hinrichter". Van Helmut Ortner verscheen eveneens een boek over de aanslag op Hitler op 8 november 1939 door Georg Elser , in het Nederlands in 2013 uitgegeven als "De eenzame dader".

Roland Freisler werd op 30 oktober 1893 geboren in het Duitse Celle. Hij bezocht het gymnasium. Als vrijwilliger vocht hij tijdens de Eerste Wereldoorlog. Hij werd in 1914 gevangen genomen door de Russen en hij bracht de rest van de oorlog door in een krijgsgevangenenkamp. Na zijn terugkeer in Duitsland, vervolgde Freisler zijn studie rechten. Nadat hij deze opleiding met succes had afgerond, werd hij advocaat in Kassel. Hij werd in deze tijd al geprezen vanwege zijn scherpe intellect en zijn retorische gave. Freisler was al vroeg politiek actief. In de jaren 20 werd hij al lid van de NSDAP en van de SA (Sturmabteilung). Hij zat namens de NSDAP in de gemeenteraad van Kassel. Tevens klom Freisler op tot plaatsvervangend Gauleiter van Hessen-Nassau-Nord. Na de machtsovername van de nazi's in 1933 werd Freisler benoemd tot staatssecretaris van Justitie. In deze hoedanigheid was hij betrokken bij de gelijkschakeling van de rechtspraak met de nazi-ideologie.

In 1942 werd Freisler benoemd tot voorzitter van het Volksgerechtshof, een instantie die zich bezighield met de berechting van "hoogverraad en landverraad". Door dit gerechtshof werden gedurende de oorlog meer dan 15.000 doodvonnissen uitgesproken, waarvan honderden door Freisler persoonlijk. Een aantal vonnissen zijn integraal in het boek opgenomen. Hieruit blijkt duidelijk hoezeer deze rechter geloofde in het nationaalsocialisme. Hij wilde de staat beschermen en hiervoor was elk middel geoorloofd. Een spottend grapje over Hitler was al voldoende om iemand wegens "ondermijning van de weerbaarheid" ter dood te veroordelen. Freisler kende geen enkele compassie voor degenen die werden voorgeleid en hij liet dit ook duidelijk blijken tijdens de processen. Hij liet verdachten niet uitpraten, schreeuwde tegen hen en schold hen uit.

Waarschijnlijk vanwege zijn betrouwbaarheid en fanatisme werd Freisler door Hitler uitgekozen om de processen te leiden tegen degenen die betrokken waren bij de aanslag en staatsgreep van 20 juli 1944. Deze taak voerde hij met verve uit. Hij behandelde de verdachten op de hem kenmerkende sarcastische wijze en liet geen mogelijkheid voorbij gaan om hen te vernederen. Al voordat de processen begonnen, stond vast dat de beklaagden ter dood zouden worden veroordeeld. Freisler velde in deze showprocessen het ene na het andere vonnis, totdat hij zelf op 3 februari 1945 om het leven kwam bij een bombardement op Berlijn.

De algemene ontwikkeling van de rechtspraak in het Derde Rijk wordt in dit boek eveneens behandeld. Deze passages zijn schokkend: het is verbazingwekkend om te lezen hoe gemakkelijk rechters, officieren van justitie en advocaten zich aanpasten aan de nieuwe situatie in het Derde Rijk. Zij stonden zonder morren toe dat hun Joodse collega's werden ontslagen en dat de democratische rechtsstaat werd ontmanteld. Alle rechtsbeginselen die een humane en onafhankelijke rechtsgang moesten waarborgen (zoals het recht op hoger beroep, het principe geen straf zonder gerechtelijk vonnis en het recht dat de beklaagde zelf zijn advocaat mag aanwijzen) werden buiten werking gesteld. De nieuwe beginselen waren trouw, plicht en eer. Doelmatigheid werd belangrijker dan rechtmatigheid. In plaats van dat het rechtssysteem diende om de rechten van de afzonderlijke burger te waarborgen, moest in nazi-Duitsland de staat beschermd worden tegen de burger.

Na de oorlog is slechts een fractie van de nationaalsocialistische juristen ter verantwoording geroepen. Als zij al werden veroordeeld, kregen zij slechts korte gevangenisstraffen. Het overgrote deel heeft zich voor geen enkele rechtsprekende instantie hoeven te verantwoorden. Velen konden hun carričre na de oorlog ongestoord voortzetten. Zij waren zich van geen kwaad bewust en verdedigden zich met de stelling: "Wat destijds recht was, kan vandaag geen onrecht zijn." Volgens de juristen hadden zij gewoon hun plicht gedaan en waren zij het slachtoffer geworden van de tijd waarin zij leefden. De auteur maakt hier korte metten mee: hij toont op overtuigende wijze aan dat Freisler geen eenling was, maar dat het hele Duitse justitieapparaat bestond uit "beulsknechten van een regime dat dood en verderf zaaide."

"Moordenaar in toga" schetst op indringende wijze het leven en de carričre van de meest beruchte rechter uit het Derde Rijk. De schrijver slaagt erin inzicht te geven in de ingewikkelde en tegenstrijdige persoonlijkheid van dr. Roland Freisler. Hij was zonder twijfel zeer intelligent, maar behield tot op het laatst het geloof in het nationaalsocialisme, ook lang nadat duidelijk werd dat Duitsland de oorlog zou verliezen. De schrijver probeert een beeld te schetsen van hoe Freisler dacht. Dit is een lastige taak, maar hij slaagt hier evenwel vrij goed in. De passages die handelen over de ontwikkeling/ontmanteling van de Duitse rechtsstaat gedurende de jaren 1933-1945 zijn een interessante toevoeging, hoewel misschien wat minder aansprekend voor de juridische leek. De schrijver legt alles echter goed uit en vermijdt zoveel mogelijk juridische begrippen. Wel dwaalt hij in deze hoofdstukken soms iets af van het hoofdonderwerp. De beschrijving van de rechtspraak in nazi-Duitsland plaatst de persoon Freisler echter in breder perspectief en geeft informatie over een onderwerp dat bij velen niet of slechts ten dele bekend zal zijn.