Japans Vrachtschip s.s. Tsuruga Maru (1916) - 敦賀丸

Het Japanse koopvaardijschip Tsuruga Maru werd in 1916 in dienst genomen bij de rederij Nippon Yusen Kabushiki Kaisha (NYK) en al gelijk gereserveerd om te kunnen dienen als troepentransportschip. In 1937 en 1938 werd het schip gevorderd door het Japanse leger, evenals vanaf juli 1941. De Tsuruga Maru verzorgde troepentransporten tijdens de 2e Chinees-Japanse oorlog, de invasie van de Filipijnen, de invasie van Brits-Borneo en de invasie bij Balikpapan. Op 24 januari 1942 werd de Tsuruga Maru door een Nederlandse onderzeeboot getorpedeerd.

De kiel voor het Toyooka Maru-klasse (1915) koopvaardijschip Tsuruga Maru werd als bouwnummer 250 op 8 maart 1916 gelegd aan de werf van Mitsubishi in Nagasaki. Het 7.289 ton metende schip was bedoeld voor de rederij Nippon Yusen Kaisha (NYK). Op 28 april 1916 werd het schip te water gelaten en op 15 juni 1916 afgeleverd. Deze Tsuruga Maru was het tweede schip van de rederij dat deze naam droeg.

Tussen 1918 en 1920 opereerde de Tsuruga Maru vooral op de lijn Havana, Cuba - Middlesborough, Engeland - New York, Verenigde Staten, maar werd in de jaren 1920 ook naar Europa, waaronder met name Hamburg ingezet.

In de jaren 1930 werd de inzet van het schip nagenoeg wereldwijd. Het deed havens in het Verre Oosten aan maar ook Azië, Afrika en Europa. Hieraan kwam een einde toen het schip op 25 augustus 1937 door de Japanse legerleiding werd gevorderd om als troepentransportschip te dienen tijdens de 2e Chinees-Japanse oorlog. Hierbij ontving het schip het registratienummer 304. Op 30 maart 1938 werd de Tsuruga Maru weer terug gegeven aan de eigenaar.

s.s. Tsuruga Maru, jaren 1920-190 Bron: Wilco Vermeer collection

Met de oplopende spanningen in de Pacific, werd het schip op 21 juli 1941 weer door het Japanse Leger gevorderd. Op 22 december 1941 vertrok de Tsuruga Maru uit Davao richting Jolo, Filipijnen als onderdeel van de invasiemacht. Het konvooi bestond uit de Tsuruga Maru, vier andere troepentransportschepen van het Japanse leger en vier troepentransportschepen van de Japanse Marine. Met het konvooi werden de 4.000 manschappen vervoerd van de invasiemacht. Het konvooi werd geëscorteerd door de Lichte-kruiser Jintsu (1923) en de torpedobootjagers Hayashio (Dai-89), Kuroshio (Dai-87), Natsushio (Dai-90) en Oyashio (Dai-88) van de 15e Torpedobootjagerdivisie. Luchtsteun werd geleverd door het vliegdekschip Ryujo (1931) en de vliegtuigmoederschepen Chitose (1936) en Sanuki Maru (1939). De invasie begon op 24 december 1941 en al op 26 december kon Jolo ingezet worden als operationele basis voor de Japanse opmars.

Vanaf 6 januari 1942 werd de Tsuruga Maru gereed gehouden voor de invasie van Tarakan (1942) bij Nederlands-Borneo. Om 11.00 uur vertrok de invasiemacht voor Tarakan uit Daliao. Het konvooi bestond uit twee echelons en de Tsuruga Maru nam aan het 1e Echelon voor de rechter aanvalsvleugel op het eiland. Op 10 januari 1942 kwamen de schepen aan bij hun uitgangspunten en op 02.20 uur op 11 januari begon de Japanse invasie. De slag om Tarakan (1942) zou twee dagen duren.^[1]

Op 21 januari 1942 werd de Tsuruga Maru ingezet bij de volgende operatie, de invasie van Nederlands-Borneo bij Balikpapan. Op 17.00 uur vertrokken de schepen voor deze invasie vanaf Tarakan. Wederom werd de aanvalsvloot in twee delen verdeeld. De Tsuruga Maru bevond zich wederom in het 1e Echelon. Tijdens de invasie werd de vloot aangevallen door Geallieerde schepen van Task Force 5. Op 24 januari 1942 viel de Nederlandse onderzeeboot Hr. Ms. K XVII de vloot aan, waarbij het zich concentreerde op de begeleidende Japanse Lichte-kruiser Naka (1925). Alle torpedo's misten het doel, maar enkele hiervan raakten de Tsuruga Maru midscheeps. Het schip zonk ter plaatse waarbij 38 Japanse militairen en een bemanningslid om het leven kwamen.^[2][3]

Noten

1. Bertke, 2013, pag. 234
2. Cox, 2015, pag. 157
3. Bertke, 2013, pag. 217-218