In de afgelopen jaren zijn al drie bundels verhalen verschenen; Joodse Huizen 1, Joodse Huizen 2 en Joodse Huizen 3 zijn op de website al gerecenseerd. Het kan goed zijn het concept achter de verhalenbundels een keer te herhalen: ‘Het concept is simpel: vertel verhalen over het leven van vroegere Joodse bewoners voor en tijdens de oorlog op de plek waar deze verhalen zich afspeelden. Dat kunnen woonhuizen, scholen, verenigingsgebouwen, winkels en synagogen zijn.’ Uit al die verhalen moet een beeld ontstaan van een verdwenen wereld, een omvangrijke beschrijving van het rijke Joodse leven van voor de Tweede Wereldoorlog.

Alles aan informatie over de totstandkoming van de serie verhalen is in de drie voorgaande recensies al gezegd en ook inhoudelijk valt er niks meer toe te voegen aan de kritiekpunten en complimenten die in de voorgaande recensies al zijn gemaakt. Wellicht is het een goede inspiratie om de lezers aan te zetten deze boeken aan te schaffen om één van de verhalen hier integraal over te nemen, een treffende sfeertekening van hoe de andere bijna honderd verhalen zijn. Met dank aan uitgeverij Gibbon voor de toestemming.

Ruth de Liever – Nieuwstraat 21, Neede

Dit is een verhaal over Philip de Vries, mijn opa, en de Cycloon van Borculo.
Philip wordt in 1904 geboren als eerste zoon van Salomon de Vries en Lena de Vries-Gottschalk. Hij heeft een oudere zus, Marie Augusta, en twee jongere broers, Abraham en Benjamin. Het gezin woont in de Nieuwstraat in Neede op nummer 21.
Sinds begin 1900 is de slager van familie De Vries hier gevestigd. Het woonhuis ligt achter de winkel en daarachter ligt de slagerij.
Het is de zomer van 1925. De dan eenentwintigjarige Philip woont in de Nieuwstraat met zijn ouders en zijn broers Abraham en Benjamin. Zijn zus Maria Augusta is in 1923 getrouwd met Jacob Spanjer en is het huis uit.
Eigenlijk Philip graag elektricien worden of in ieder geval iets doen met elektriciteit. Maar in de tijd treed je in de voetsporen van je vader, zeker als oudste zoon. Zijn opa Abraham de Vries was ‘vleeschhouwer’, zijn vader en ooms zijn slager en zo wordt Philip ook slager. Hij zal de slagerij uiteindelijk overnemen van zijn vader en blijft tot aan zijn pensioen slager.

Bij dit verhaal passen twee aanvullende opmerkingen. De eerste betreft een verwijzing naar de website Synagoge Borculo, met aanvullende informatie over het Joodse leven in het plaatsje, zoals over de synagoge, het mikwe en de begraafplaats, en een artikel over het echtpaar Abraham en Sara Spanjar-De Vries en hun zoontje Sallo.

Op de website Joods Monument staat de volgende informatie over hoe het de in het verhaal genoemde personen is vergaan: De beide ouders van Philip de Vries, Salomon de Vries (Neede, 8 oktober 1872) en Lena de Vries-Gottschalk (Almelo, 10 maart 1870), werden op 14 mei 1943 direct na aankomst in Sobibor vermoord. Ook Philips broer Abraham de Vries (Neede, 27 maart 1906), zijn zus Marie Augusta Spanjar-de Vries (Neede, 28 februari 1902) en haar kinderen Heintje (Borculo, 1 augustus 1924), Salomon (Borculo, 7 september 1925), Levie (Borculo, 23 mei 1927) en Lena (Borculo, 25 mei 1929) werden op 14 mei 1943 in Sobibor omgebracht. De vrouw van Abraham de Vries, Sara Spanjar-de Vries (Rijssen, 18 april 1907), en hun zoontje Sallo waren al op 22 oktober 1942 in de gaskamers van Auschwitz om het leven gekomen. Jacob Spanjar (Rijssen, 26 augustus 1898) stierf op 30 november 1943 in Dorohucza, een werkkamp vlakbij Sobibor. Philip de Vries en Benjamin de Vries waren de enigen van hun familie die de oorlog overleefden. Philip trouwde omstreeks 1935 met de in Haaksbergen geboren Henriette Frankenhuis; hij overleed op 6 augustus 1989 in Enschede.