Amerikaanse slagschepen van de Tennessee-klasse (1919)

De beide slagschepen van de Tennessee-klasse, USS Tennessee en USS California, waren een licht verbeterde versie van de New Mexico-klasse slagschepen, die bestond uit USS New Mexico, USS Mississippi en USS Idaho. Het ontwerp van de nieuwe klasse werd in 1916, na de Slag bij Jutland, aangepast. Tijdens die slag, die van 31 mei tot 1 juni 1916 uitgevochten werd door de Royal Navy en de Keizerlijke Duitse Marine bij Jutland, Denemarken, bleek dat slagschepen en slagkruisers kwetsbaar waren onder de waterlijn en op de hoofddekken. Daarom kregen de Tennessee-klasse slagschepen meer onderwater- en dekbepantsering. Verder werd afgezien van de opstelling van secondaire kanonnen in kazematopstellingen in de scheepswand. Bij de vorige klassen was gebleken dat de kanonnen in deze opstellingen veel zeewater over kregen en daardoor op volle zee nauwelijks gebruikt konden worden. Alle 12,5cm secondaire kanonnen werden daarom in of op de bovenbouw geplaatst. Hierdoor werden de buitenwanden van de slagschepen meer gestroomlijnd en waren zij minder gevoelig voor corrosie.

De 35,5cm primaire kanonnen, die al toegepast werden sinds de New York-klasse, werden ook op de Tennessee en de California geplaatst in vier drielingopstellingen. De kanonnen op de nieuwe klasse hadden echter een elevatiehoek van 30 graden in plaats van 15 graden. Hierdoor werd het bereik vergroot van 19.000 meter naar 30.000 meter. Zowel de primaire als de secondaire batterij waren bij de Tennessee-klasse vanaf de oplevering voorzien van vuurleidingssystemen die gebruik maakten van handbediende optische afstandmeters.

USS Tennessee en USS California werden uitgerust met het zogenaamde turbo-electric propulsion system. Hierbij werden door stoomturbines en generatoren elektromotoren van stroom voorzien die de vier schroefassen aandreven. Het grote voordeel van deze machine-installatie was dat er minder stoomturbines nodig waren. Hierdoor had het turbo-elektrische systeem slechts eenderde van de ruimte nodig in de machinekamers vergeleken met de gewone direct door stoomturbines aangedreven schroefassen. Dit aandrijfsysteem was ook al toegepast bij USS New Mexico, maar werd tijdens de moderniseringsperiode verwijderd omdat het meer brandstof verbruikte en omdat alle elektrische aansluitingen bij elkaar kwamen in een enkele schakelruimte. Dit maakte het slagschip te kwetsbaar. Daarom werden er bij de Tennessee en de California meerdere schakelruimtes toegepast, maar het grotere brandstofverbruik bleef.

USS California was het enige Amerikaanse slagschip dat gebouwd werd aan de Amerikaanse westkust. De Mare Island Naval Shipyard in Vallejo, zo`n 40 kilometer ten noordwesten van San Francisco, had in de jaren daarvoor vooral kanonneerboten en tankers gebouwd voor de US Navy. Tijdens de Eerste en de Tweede Wereldoorlog bouwde de werf een zekere faam op door zeer snel torpedobootjagers te bouwen.

De Tennessee-klasse was de vierde klasse Amerikaanse slagschepen van de Standard-type battleships. Dit was een productielijn van in totaal twaalf slagschepen verdeeld over vijf klassen die voldeden aan eenzelfde concept. Bij het principe hoorden een groot schootsbereik van de primaire kanonnen, een betrekkelijk lage maximale snelheid om de actieradius te vergroten, een compacte draaicirkel van 650 meter en een goede schadebeperking door het gebruik van waterdichte schotten, verstevigde spanten en brandbestrijdingsmiddelen. De slagschepen konden hierdoor samen één enkele slaglinie vormen. De andere klassen Standard-type battleships waren de Nevada-, Pennsylvania-, New Mexico- en Colorado-klasse slagschepen.

Beide slagschepen van de Tennessee-klasse lagen afgemeerd in Battleship Row in Pearl Harbor toen de basis op 7 december 1941 aangevallen werd door de Japanners. USS Tennessee lag aan de binnenzijde van USS West Virginia en kreeg slechts twee bomtreffers te verwerken die relatief weinig schade aanrichtten. USS California lag verder naar voren en was enkel afgemeerd. Hierdoor kreeg het slagschip twee torpedotreffers, een directe bomtreffer en meerdere indirecte bomtreffers waardoor het slagschip zonk in de ondiepe haven. Op 25 maart 1942 werd de California gelicht en onderging noodreparaties in Pearl Harbor. Daarna werd het slagschip op de Puget Sound Naval Shipyard in de staat Washington geheel herbouwd. Beide slagschepen kwamen tijdens de laatste jaren van de Tweede Wereldoorlog nog volop in actie tegen de Japanners. Na de oorlog werden ze opgenomen in de reservevloot en in 1959 definitief buiten dienst gesteld en voor sloop verkocht.

Van 15 tot 23 oktober 1920 vonden de eerste proefvaarten plaats van USS Tennessee in de Long Island Sound, boven Long Island, New York. Een week later explodeerde om onbekende redenen één van de generatoren terwijl het nieuwe slagschip afgemeerd lag in New York City. Het duurde tot 26 februari 1921 voordat de generator vervangen was en de schade gerepareerd was op de New York Naval Shipyard. Daarna ging het slagschip op weg voor een inwerkperiode bij Guantanamo Bay, Cuba. Vanaf 19 maart werden de kanonnen ingeschoten en gekalibreerd bij Norfolk, Virginia. Na een korte check-up in een droogdok in Boston werden voor de kust van Maine de machines getest op maximale snelheid. Na een laatste bezoek aan de New York Naval Shipyard, waarbij twee van de 12,5cm kanonnen verwijderd werden, vertrok de Tennessee door het Panamakanaal. Op 17 juni 1921 arriveerde het slagschip in San Pedro, Californië, dat 19 jaar lang haar basis zou blijven, en werd zij onderdeel van de slagvloot van de US Pacific Fleet.

Tot de Tweede Wereldoorlog hield USS Tennessee, net als de overige slagschepen van de Pacific Fleet, zich bezig met oefeningen die afgewisseld werden met korte onderhoudsperiodes. De oefeningen bestonden uit slagvlootmanoeuvres, schietoefeningen en het jaarlijks terugkerende Fleet Problem. Het Fleet Problem was een grootschalige oorlogsoefening waarbij de gehele US Navy betrokken was. De Amerikaanse marine werd dan in twee partijen opgesplitst en beide vloten kregen dan allerlei tactische en strategische problemen te verwerken. In 1923 begonnen deze oefeningen met Fleet Problem I. Het laatste Fleet Problem werd gespeeld in 1940.

De slagschepen van de Tennessee-klasse ondergingen geen grote modernisering zoals de voorgaande klassen. USS Tennessee kreeg tijdens een grote onderhoudsperiode in 1929/1930 wel een nieuwe luchtafweerbatterij van acht 12,5cm 25-kaliber kanonnen. De 7,6cm kanonnen werden verwijderd.

Nadat de laatste grote vlootoefening, Fleet Problem XXI, was gehouden tijdens het voorjaar van 1940, keerde de Amerikaanse oorlogsschepen van de Pacifische vloot niet terug naar San Pedro, maar naar Pearl Harbor op Oahu, Hawaï. Na onderhoud op de Puget Sound Naval Shipyard te Bremerton, Washington State, kwam USS Tennessee op 12 augustus 1940 eveneens aan op de nieuwe basis van de US Pacific Fleet.

Tijdens de Japanse aanval op Pearl Harbor, op 7 december 1941, lag USS Tennessee afgemeerd langs USS West Virginia in Battleship Row. De Tennessee lag aan de binnenzijde. Hierdoor werd het slagschip niet getroffen door torpedo`s, maar het kreeg wel twee directe bomtreffers. De eerste pantserdoorborende Japanse bom trof de Tennessee op de B-toren waardoor de drie 35,5cm kanonnen beschadigd werden. Bomscherven raakten het commandodek van de West Virginia waardoor de commandant van dit slagschip, Captain Mervyn S. Bennion, dodelijk gewond raakte. De tweede bomtreffer ging door het 127 millimeter dikke pantser van het dak van de X-toren waardoor het bakboordkanon beschadigd werd. Verder liep USS Tennessee brandschade op toen het voorste munitiemagazijn explodeerde van USS Arizona, die achter de Tennessee lag, en het slagschip brandende stookolie over het achterschip kreeg. De West Virginia kreeg maar liefst zes torpedo- en twee bomtreffers en zonk naast de Tennessee in de ondiepe haven. Na de aanval duurde het tien dagen voordat de Tennessee tussen de West Virginia en de afmeersteigers uit getrokken kon worden.

Na enkele noodreparaties te hebben ondergaan in Pearl Harbor vertrok USS Tennessee op 21 december 1941 naar de Puget Sound Naval Shipyard voor definitieve reparaties en moderniseringen. De belangrijkste modificaties waren het uitbreiden van de luchtafweerbatterij met een aantal 40mm en 20mm mitrailleurs. Verder kreeg het slagschip de beschikking over SC en SRA zoek- en vuurleidingradars. Bovendien werden de verblijven voor de bemanningsleden uitgebreid en aangepast in verband met de extra bemanningsleden die nodig waren voor het bedienen en onderhouden van de mitrailleurs en de radarsystemen. Op 26 februari 1942 was USS Tennessee weer operationeel en werd zij ingedeeld bij Task Force 1 (TF1), een eskader van slagschepen en torpedobootjagers onder commando van Rear Admiral William S. Pye. TF1 hield zich vooral bezig met het patrouilleren langs de Amerikaanse westkust met als basis San Francisco.

In de zomer van 1942 waren er voldoende Amerikaanse slagschepen, die beschadigd waren geraakt tijdens de Japanse aanval op Pearl Harbor, gerepareerd en gemoderniseerd zodat USS Tennessee tijdelijk uit actieve dienst kon worden genomen. Op 27 augustus 1942 vertrok de Tennessee naar de Puget Sound Naval Shipyard om gemoderniseerd te worden. De gehele bovenbouw van het slagschip werd in Bremerton verwijderd. Het slagschip werd daarna, net als zusterschip USS California en USS West Virginia, geheel opnieuw opgebouwd volgens het ontwerp van de nieuwe South Dakota-klasse slagschepen. De nieuwe bovenbouw kreeg torenconstructies voor het huisvesten van de commando- en observatieplatformen, het brugcomplex, de vuurleidingsystemen en nieuwe SK en SC-2 radars. De kooimasten kwamen te vervallen en de twee schoorstenen werden vervangen door een enkele grotere. De originele 12,5cm kanonnen en de 12,5cm luchtafweerkanonnen werden vervangen door zestien 12,5cm 38-kaliber multi purpose kanonnen in acht dubbelopstellingen. De nieuwe kanonnen werden geleid door nieuwe Mk 37 richtmiddelen. Het slagschip kreeg verder antitorpedocompartimenten en nieuwe waterdichte schotten. De Tennessee, de California en de West Virginia werden door al deze modificaties 34,8 meter breed en pasten daarom niet meer door het Panamakanaal waarvan de sluizen 33 meter breed zijn. De slagschepen pasten daarom ook niet meer in de Two Ocean Policy van de US Navy, die de inzetbaarheid van slagschepen in zowel de Atlantische Oceaan als de Grote Oceaan verzekerde. Op 7 mei 1943 verliet USS Tennessee de marinewerf in Bremerton en begon aan een driewekelijkse opwerkperiode.

Eind mei 1943 werd USS Tennessee ingezet bij de herovering van de eilanden Attu en Kiska, die deel uitmaken van de Aleoeten. In het najaar van 1943 was het slagschip actief als artillerieplatform bij de verovering van de Gilberteilanden. Vanaf eind januari 1944 ondersteunde de Tennessee de landingen op de Marshalleilanden. De strijd in de Pacific werd voortgezet waarbij de Tennessee, samen met de slagschepen USS New Mexico, USS Mississippi en USS Idaho, de Japanse marinebases Kavieng op New Ireland en Rabaul op New Britain onder vuur namen. Daarna werden de eilanden bevrijd waarbij de slagschepen de Japanse stellingen bestookten en de amfibische landingen ondersteunden. In de zomer van 1944 speelde zich een zelfde scenario af op de Noordelijke Marianen waarbij de Tennessee ingezet werd ter ondersteuning van de landingen op Saipan in juni en op Guam in juli. In augustus en september van dat jaar volgden Peleliu en Angaur behorende tot de Palau-eilanden ten oosten van de Filippijnen. In oktober 1944 was USS Tennessee betrokken bij de Slag in Surigao Strait, een onderdeel van de zeer gecompliceerde Slag in de Golf van Leyte waarbij de Keizerlijke Japanse Marine definitief verslagen werd. In november keerde het slagschip terug naar de Puget Sound Naval Shipyard voor een korte onderhouds- en moderniseringsperiode. Tijdens deze modernisering werd het slagschip uitgerust met de nieuwste modellen vuurcontrole SP radars tegen luchtdoelen.

Op 2 februari 1945 keerde USS Tennessee terug naar de strijd in de Pacific. Zij werd toegewezen aan de Fire Support Group voor Iwo Jima van 15 februari tot 8 maart 1945. Vanaf 23 maart werd het slagschip ingezet bij de strijd om Okinawa die tot augustus 1945 zou duren. Op 15 augustus van dat jaar capituleerde Japan en was ook voor USS Tennessee de Tweede Wereldoorlog voorbij. Het slagschip had tijdens de oorlog ruim 9.000 35,5cm granaten, bijna 47.000 12,5cm granaten en ruim 100.000 40mm en 20mm kogels afgevuurd. Verder had de Tennessee, met behulp van andere schepen, 16 vijandelijke vliegtuigen neergehaald en 8 Japanse oorlogsschepen tot zinken gebracht en vele amfibische landingen ondersteund wat alles bij elkaar een uitstekende staat van dienst genoemd mag worden.

USS California fungeerde vanaf haar in dienst stelling, op 10 augustus 1921, als vlaggeschip van de US Pacific Fleet. Het slagschip participeerde in de jaarlijkse Fleet Problems en andere vlootoefeningen. In de zomer van 1925 was de Califonia eveneens het vlaggeschip van een vloot van Amerikaanse slagschepen en kruisers die een goodwilltour maakte naar Australië en Nieuw-Zeeland. USS California kreeg tijdens een grote onderhoudsperiode in 1929/1930, net als zusterschip USS Tennessee, een nieuwe luchtafweerbatterij van acht 12,5cm 25-kaliber kanonnen waarbij de originele 7,6cm kanonnen kwamen te vervallen. Tot mei 1940 was USS California, net als alle andere schepen van de US Pacific Fleet, gestationeerd in San Pedro, Californië. Daarna werd Pearl Harbor de basis voor de Amerikaanse Pacifische vloot. In datzelfde jaar kreeg de California de beschikking over een nieuwe RCA Radar.

Tijdens de Japanse aanval op Pearl Harbor, op 7 december 1941, lag USS California enkel afgemeerd op de meest zuidelijke positie van Battleship Row. Tijdens de eerste aanvalsgolf kreeg het slagschip twee torpedotreffers onder de gordelbepantsering waardoor het voorschip langzaam begon te zinken. Om 08:45 werd het slagschip getroffen door een Japanse bom van 250kg die door het hoofddek drong en explodeerde bij één van de voorste luchtafweermunitie magazijnen. Hierdoor ontstond een felle brand in het voorschip en vielen 50 doden. Een near miss (indirecte bomtreffer) richtte verdere schade aan aan het voorschip. Door de enorme rookontwikkeling moest het schip rond 10:00 uur verlaten worden waardoor ook de pogingen om het slagschip, door middel van de lenspompen, drijvende te houden, moesten worden opgegeven. In totaal waren tijdens de aanval aan boord van USS California 100 doden en 62 gewonden gevallen. Het slagschip zonk zeer langzaam en na drie dagen lag het schip op de bodem van Pearl Harbor waarbij alleen haar opbouw nog boven het wateroppervlak uitkwam.

Op 25 maart 1942 werd USS California gelicht en in een droogdok in Pearl Harbor opgenomen voor noodreparaties. Op 7 juni kon het slagschip op eigen kracht de reis naar de Puget Sound Naval Shipyard aanvangen om geheel gemoderniseerd te worden. De California onderging dezelfde moderniseringen als haar zusterschip USS Tennessee en USS West Virginia. Op 31 januari 1944 verliet USS California de marinewerf in Bremerton en begon vanuit San Pedro aan een opwerkperiode die drie maanden zou duren.

USS California ging op 5 mei 1944 op weg naar de Noordelijke Marianen om ingezet te worden als artillerieplatform bij de landingen op Saipan. Het slagschip nam Japanse stellingen op het eiland onder vuur en gaf dekking aan de amfibische landingen. Op 14 juni kreeg het slagschip een granaattreffer van een Japanse kustbatterij waarbij een dode en negen gewonden vielen, maar het schip bleef desondanks op haar gevechtspost. Van 18 juli tot 9 augustus 1944 gaf de California dekking bij de landingen op Guam en Tinian. Op 24 augustus arriveerde het slagschip op Espiritu Santo, een eiland behorende tot de Nieuwe Hebriden, het huidige Vanuatu, voor reparaties en onderhoud.

Op 17 september 1944 deed USS California het eiland Manus, in de Bismarck-archipel boven Nieuw Guinea aan, om voorbereid te worden op de invasies van de Filippijnen. Van 17 oktober tot 20 november van dat jaar speelde het slagschip een belangrijke rol bij de verovering van Leyte en de Slag in Surigao Strait op 25 oktober.

Tijdens een kustbombardement in de Golf van Lingayen, in de Filippijnen, werd USS California op 6 januari 1945 getroffen door een kamikazevliegtuig. Door de Japanse zelfmoordaanval kwamen 44 bemanningsleden van de California om het leven en raakten er 155 gewond. Ondanks dit verlies en de schade, die ter plaatse zoveel mogelijk gerepareerd werd door de bemanning zelf, bleef het slagschip op haar post om de cruciale artilleriesteun te verlenen bij de Amerikaanse aanval. Pas op 23 januari kon USS California vertrekken naar de Puget Sound Naval Shipyard waar het slagschip op 15 februari ter reparatie arriveerde.

USS California keerde op 15 juni 1945 terug in de strijd om de Pacific en nam deel aan de kustbombardementen op Okinawa tot 21 juli. Vanaf 23 juli ging het slagschip deel uitmaken van Task Force 95 (TF 95). TF 95 had als taak de mijnenveegacties in de Oost-Chinese Zee, tussen Okinawa, China en Korea in, te dekken. Deze taak duurde tot halverwege september toen VJ-Day, Victory over Japan-day op 15 augustus 1945, allang voorbij was.

Op het moment dat de Amerikaanse slagschepen van de Tennessee-klasse, op 7 december 1941, door de Japanse aanval op Pearl Harbor, beschadigd en tijdelijk buiten gevecht gesteld werden, behoorden zij tot de meest verouderde slagschepen van de US Navy. De moderniseringen op de Puget Sound Naval Shipyard waren echter dermate uitgebreid, er werden in feite nieuwe slagschepen in bestaande casco`s gebouwd, dat de schepen daarna tot de meest moderne slagschepen van de Amerikaanse marine gerekend konden worden. Vooral door hun luchtafweerbatterijen, die ondersteund werden door de meest moderne vuurleiding van die tijd, waren de schepen zeer geschikt om amfibische landingen en andere operaties te beschermen. Vooral USS Tennessee heeft zich tijdens de Tweede Wereldoorlog onderscheiden en kan met tien Battle Stars bogen op een uitstekende oorlogsreputatie.

In september 1945 gaf USS Tennessee nog dekking aan de landingen van Amerikaanse bezettingstroepen in Japan. In december arriveerde het slagschip op de Philadelphia Naval Shipyard om geprepareerd te worden ter opname in de reservevloot. De Tennessee had de reis naar de oostkust van de Verenigde Staten onder Afrika door en over de Atlantische Oceaan moeten maken omdat het schip niet door het Panamakanaal kon. Omdat er veel Amerikaanse oorlogsschepen in conservatie genomen moesten worden duurde het tot februari 1947 voordat het slagschip gereed was voor de inactieve dienst in de zogenaamde mottenballenvloot. Eind jaren `50 kwam de US Navy tot de conclusie dat de meeste slagschepen in de reservevloot nooit meer in de vaart zouden worden genomen, omdat ze verouderd waren. Er werd dan ook besloten om een groot aantal van de slagschepen, waaronder de Tennessee, af te stoten. Op 1 maart 1959 werd de Tennessee definitief buiten dienst gesteld en op 10 juli van dat jaar voor sloop verkocht aan de Bethlehem Steel Corporation te Bethlehem, Pennsylvania.

USS California gaf vanaf eind september tot 15 oktober 1945 dekking aan de landingen van de Sixth Army Occupation Force bij Wakanoura Wan op Honshu, Japan. Daarna vertrok het schip via Singapore, Ceylon en Kaapstad in Zuid-Afrika naar de Philadelphia Naval Shipyard waar het slagschip op 7 december aankwam. Net als zusterschip Tennessee werd de California vanaf 14 februari 1947 opgenomen in de reservevloot tot het slagschip op 1 maart 1959 definitief buiten dienst werd gesteld. Op 10 juli 1959 werd de California voor sloop verkocht aan de Bethlehem Shipbuilding Corporation te Sparrows Point, Maryland. De scheepsbel van de California bevindt zich in het California State Capitol Museum in Sacramento, Californië.

De Amerikaanse slagschepen van de Tennessee-klasse werden opgevolgd door de slagschepen van de Colorado-klasse, USS Colorado, USS Maryland en USS West Virginia. De Colorado-klasse was de laatste klasse Standard-type battleships en, naar aanleiding van het Vlootverdrag van Washington, de laatste klasse die in bijna 20 jaar gebouwd zou worden.