Hr. Ms. Queen Wilhelmina

Vanaf het moment dat Hr. Ms. Queen Wilhelmina in Nederlandse dienst werd gesteld, op 6 augustus 1942, was het schip een vreemde eend in de bijt van de Koninklijke Marine. Het oorlogsschip was nooit besteld door en gebouwd voor de marine maar een persoonlijk geschenk van President Roosevelt aan Nederland. De Amerikaanse president had zelf de naam Queen Wilhelmina voorgesteld en deze werd door de marine overgenomen waardoor het schip ook qua naam een uitzondering vormde.

Verder kreeg de Queen Wilhelmina tijdens de Tweede Wereldoorlog geen officiële classificatie. De Amerikanen bouwden veel van dergelijke schepen en noemden ze patrol crafts (patrouilleboten). Door de specifieke bewapening met onder andere een dubbele Mousetrap (raketlanceerinrichting tegen onderzeeboten), dieptebomrails en dieptebomrekken en de specifieke uitrusting met bijvoorbeeld asdic en sonar, was het schip meer een onderzeebootbestrijder. Door haar geringe afmetingen en snelheid kon het weer geen onderzeebootjager genoemd worden. De Nederlandse marine gebruikte het schip tijdens de oorlog als escortevaartuig. Pas na de oorlog werd de Queen Wilhelmina geclassificeerd als patrouilleboot.

Tenslotte was het schip voor Nederlandse begrippen uitzonderlijk zwaar bewapend. Een dergelijk schip van nog geen 300 ton zou volgens Nederlands, of zelfs Brits, ontwerp slechts uitgerust zijn met een kanon, een tweetal mitrailleurs en enkele dieptebomrekken. De Amerikanen propten het schip echter vol met een 7,6cm kanon tegen zee- en luchtdoelen, een 40mm en vijf 20mm mitrailleurs en de eerdergenoemde wapens om onderzeeboten te bestrijden.

De Amerikanen bouwden verschillende klassen onderzeebootbestrijders, met het oog op het U-boot gevaar in de Atlantische Oceaan. De zogenaamde PC-461-klasse was er één van en alleen al van dit type van 280 ton werden er ruim 360 geleverd. De PC-468 was in het voorjaar van 1942 in aanbouw bij George Lawley & Sons in Neponset, bij Boston in Massachusetts, toen Rear Admiral Meyer Ranneft, van het Amerikaanse ministerie van marine, vanuit Washington DC aan de Nederlandse regering liet weten dat President Roosevelt dit schip, onder de bepalingen van de leen- en pachtwet, aan Nederland wilde aanbieden. Buiten de naam stelde de Amerikaanse president ook voor om het schip door Koningin Wilhelmina of Prinses Juliana te laten dopen. Een brief van het Amerikaanse ministerie van marine zegt onder andere: “It is the President`s thought that the Netherlands Navy would be glad to put the vessel into escort-duty in the Caribbean area.”

Het aanbod werd door de Nederlandse regering dankbaar aanvaard en de indienststelling kon door Koningin Wilhelmina zelf gedaan worden omdat zij begin augustus 1942, tijdens een bezoek aan Canada en de Verenigde Staten, in Washington DC verbleef. President Roosevelt was ook bij de plechtigheid op de Washington Navy Yard aanwezig en lichtte tijdens een toespraak zijn voorstel toe om het schip Queen Wilhelmina te dopen. “Zij zal de naam dragen van iemand die in de ogen van de wereld als een symbool wordt gezien van Nederlandse moed en vastberadenheid” besloot hij zijn rede. De eerste commandant van het schip werd luitenant-ter-zee (LTZ) 1 A.W. Kruk die samen met zijn 55 koppen tellende bemanning de taken van de nieuwe aanwinst zou gaan uitvoeren.

Na de in dienst stelling waren nog ruim vijf weken nodig om op te werken en werkzaamheden op de marinewerf te Norfolk, Virginia, te laten uitvoeren. In de tweede week van september 1942 was Hr. Ms. Queen Wilhelmina operationeel en liggende te Key West, Florida, kwam het nieuwe Nederlandse oorlogsschip onder bevel van de Amerikaanse Commander Caribbean Sea Frontier. Via Guantanamo, de Amerikaanse basis op Cuba, waar tussen 27 september en 7 oktober enkele reparaties werden uitgevoerd, arriveerde de Queen Wilhelmina de 11de van de laatstgenoemde maand in Curaçao. Samen met de kanonneerboot Hr. Ms. Van Kinsbergen en de omgebouwde mijnenlegger Hr. Ms. Jan van Brakel werd de Queen Wilhelmina ingezet als konvooibegeleider.

Vanaf februari 1943 was het nieuwe Nederlandse schip enige maanden actief als konvooibegeleider vanaf haar nieuwe basis Port of Spain, Trinidad. Daarna opereerde de Queen Wilhelmina hoofdzakelijk vanuit Willemstad, Curaçao. Op 21 december 1943 droeg LTZ 1 Kruk het commando over aan LTZ 1 J.L. Van Meeuwen. Tussen 3 januari en 9 februari 1944 lag het schip in San Juan, Puerto Rico, in onderhoud.

Op 19 juni van datzelfde jaar was de Queen Wilhelmina, samen met een Amerikaanse onderzeebootbestrijder, uit Curaçao vertrokken om zeven koopvaardijschepen te begeleiden die zich moesten aansluiten bij een konvooi waarvan Hr. Ms. Jan van Brakel de escorteleider was. Onderweg kreeg het Nederlandse schip bericht, dat in de omgeving van Curaçao een Amerikaans vliegtuig in zee was gestort. Hoewel de plaats van het ongeval niet was opgegeven, besloot commandant van Meeuwen toch naar eventuele overlevenden te gaan zoeken. Op goed geluk werd langs de noordkust van het Antilliaanse eiland varend, tijdens slecht weer en hoge golfslag, een reddingsvlot met twee overlevenden van de vliegtuigcrash aangetroffen. Ondanks de slechte omstandigheden konden de twee drenkelingen gered worden.

Nog geen drie weken later, op 7 juli, verliet Hr. Ms. Queen Wilhelmina Curaçao om overlevenden op te pikken van de Amerikaanse tanker Esso Harrisburg die de dag ervoor, bijna 100 mijl noordwestelijk van Aruba, was getorpedeerd door een Duitse U-boot. De volgende dag verkende het Nederlandse oorlogsschip twee reddingsboten met in totaal 31 overlevenden van de Amerikaanse tanker. De schipbreukelingen werden aan boord genomen en veilig op Aruba aan land gebracht.

Op de laatste dag van juli 1944 loste LTZ 1 S. H. Rosier LTZ 1 Van Meeuwen af als commandant van Hr. Ms. Queen Wilhelmina. Eind oktober vertrok het Nederlandse schip naar Miami, Florida, waar het tot begin februari 1945 op de scheepswerf Merril Stevens in onderhoud en reparatie lag.

Omdat vanaf eind 1944 het Duitse U-bootgevaar geweken was gaven de Combined Chiefs of Staff toestemming aan de Koninklijke Marine om haar schepen naar Groot-Brittannië te sturen om daar de verwachte bevrijding van Nederland af te wachten. Vergezeld van de, tot patrouilleboot omgebouwde, hulpmijnenveger Hr. Ms. Dirkje verliet de Queen Wilhelmina op 17 februari 1945 Miami om, via Bermuda en de Azoren, naar de Britse eilanden te vertrekken. Beide schepen liepen op 20 maart behouden de haven van Plymouth, Zuid-Engeland, binnen. Twee dagen later vertrok de Queen Wilhelmina naar Londen en meerde op 25 maart af langszij Hr. Ms. Soemba in het Shadwell New Basin waar het tot 15 juni 1945 bleef liggen. Hoewel de Queen Wilhelmina nooit bij spectaculaire acties betrokken was geweest, had zij toch zeer belangrijk konvooiwerk verricht waarbij zij in haar korte bestaan, tot dan toe, bijna 79.000 zeemijlen had afgelegd wat ongeveer overeenkomt met drieëneenhalf maal de omtrek van de aarde.

Vanaf 15 juni 1945 werd de Queen Wilhelmina ingezet om veerdiensten te verrichten tussen Londen en Rotterdam, meestal via Oostende, om marinepersoneel en materialen te repatriëren. Na een onderhoudsperiode op de Rijkswerf in Den Helder, begin 1946, deed het schip vanaf 6 februari van dat jaar dienst als Scheldewacht vanuit Vlissingen. In deze periode kwam Hr. Ms. Queen Wilhelmina in de Wielingen, de vaargeul van de Noordzee naar de Westerschelde, in aanvaring met het Britse motorschip Asa Lothrop waarbij de boeg beschadigd werd. De schade werd in Vlissingen gerepareerd waarna de Queen Wilhelmina vanaf 15 juni 1946 officieel geclassificeerd werd als patrouilleboot. In de daaropvolgende jaren deed het schip regelmatig dienst als politiekruiser en vaartuig voor visserij-inspectie op de Noordzee. Bovendien stond het schip ter beschikking voor matrozenopleidingen.

Vanaf 1948 werd de Queen Wilhelmina ook wel eens ingezet als volgschip van het, in Groot-Brittannië aangekochte, vliegkampschip Hr. Ms. Karel Doorman. Een vliegkampschip had altijd een volgschip om eventuele gecrashte piloten uit zee op te pikken.

De manier waarop de Koninklijke Marine afstand deed van de Queen Wilhelmina was al even uitzonderlijk als de wijze waarop zij bij de Nederlandse marine in dienst was gekomen. Normaal gesproken werd afscheid genomen van een oorlogsschip als het werd verkocht, werd gesloopt of door een vijand tot zinken was gebracht. Hr. Ms. Queen Wilhelmina werd echter in het voorjaar van 1963 te Schiedam gereed gemaakt om in bruikleen te worden overgedragen aan de Nigeriaanse marine. Deze had bij de Dok- en Werf-Maatschappij Wilton Fijenoord, te Schiedam, een fregat besteld dat ter plaatse onder bouwnummer 785 gebouwd werd. De Nigeriaanse regering verzocht daarop een klein oorlogsschip te mogen lenen van de Koninklijke Marine voor opleiding van Nigeriaans marinepersoneel. Dit verzoek werd gehonoreerd en vervolgens werd de Queen Wilhelmina hiervoor aangewezen. De officiële overdracht vond plaats op 26 juli 1963 te Schiedam waarna het schip werd omgedoopt tot NNS Ogoja.

Op 16 september 1965 werd het schip officieel aan Nigeria geschonken. Hiermee kwam een einde aan het bestaan van een vreemd, maar veelzijdig schip bij de Koninklijke Marine. NNS Ogoja werd in 1967 door de Nigeriaanse regering succesvol ingezet tegen rebellen tijdens de Nigeriaanse burgeroorlog (1967-1970). In oktober 1969 is de Ogoja onder onbekende omstandigheden vergaan voor de Nigeriaanse kust.