Nakajima Ki-27

Tot in 1940 was de Nakajima Ki-27 het voornaamste jachtvliegtuig in gebruik bij de Keizerlijke Japanse Legerluchtmacht. Tot de productie in 1942 werd beëindigd, werden 3.368 toestellen gebouwd in drie standaard versies. Vanaf eind 1941 werd het toestel in de frontlinie vervangen door de Nakajima Ki-43. Als opleidingsvliegtuig en voor kamikazedoeleinden werd het nog tot aan het einde van de oorlog ingezet.

Nakajima Ki-27a Bron: Public Domain (onbekend)

In 1935 was het Japanse leger hard toe aan een modernisering van haar luchtmachten. Zowel de marine- als de legerluchtmacht ging haar standaard dubbeldekker jagers vervangen door nieuwe ééndekkers. De tot dan toe standaard Kawasaki Ki-10 jagers werden vervangen door de nieuwe Nakajima Ki-27. Het toestel kon zich met gemak meten met de beste westerse jagers zoals de Duitse Messerschmitt Bf 110 en de Russische Polikarpov I-16. Alhoewel genoemde jagers sneller waren, was de Ki-27 beter manoeuvreerbaar. Het grootste probleem voor de Ki-27 was het ontbreken van bepantsering en het missen van zelfdichtende brandstoftanks. Dit betekende dat wanneer het toestel eenmaal geraakt was het gevecht snel voorbij was.

Kawasaki Ki-10 Bron: Wilco Vermeer collection

In 1935 hield de Japanse Legerluchtmacht een competitie voor constructeurs voor het leveren van de nieuwe jager. Nakajima, Mitsubishi, en Kawasaki werden uitgenodigd een ontwerp te maken. De competitie leidde tot de ontwikkeling van de Nakajima Ki-27, de Kawasaki Ki-28 en de Mitsubishi Ki-33. Nakajima had het ontwerp gebaseerd op de Nakajima Ki-11, die ooit de competitie tegen de Kawasaki Ki-10 had verloren, en de door de maatschappij in eigen beheer ontwikkelde experimentele jager Nakajima Type PE. Het ontwerp was onder leiding van Koyama Yasushi tot stand gekomen en diende te worden aangedreven door een radiaal motor en zou een vast landingsgestel krijgen.^[1]

Het eerste prototype vloog op 15 oktober 1936, gevolgd door een tweede prototype. Eind 1937 waren de proefnemingen voltooid. Ondanks dat de prestaties minder waren ten opzichte van de competitie, was de legerleiding vooral onder de indruk van de manoeuvreerbaarheid van het toestel en werd opdracht gegeven tot productie over te gaan. Het toestel ontving de aanduiding Leger Type 97 Jachtvliegtuig. Na een voorserie van 10 toestellen, werd het toestel als Nakajima Ki-27a in productie genomen.^[2]

prototype Bron: Public Domain (onbekend)

Tegen de tijd dat Japan in 1941 de totale oorlog inging, waren alle jachteskaders, op twee na, uitgerust met de Ki-27. Vanaf 1942 was het bijna overal vervangen en verbannen naar trainingseenheden. Toen het toestel in Japan was uitgespeeld, werd een aantal ervan geleverd aan de luchtmachten van Mantsjoekwo en Thailand, die beiden onder Japanse controle stonden. In 1942 werd de productie beëindigd en waren totaal 2.069 toestellen geproduceerd in twee standaard basistypen. In Mantsjoerije werden door de firma Manshükoku Hiköki Seizo KK onder de naam Mansyü Ki-79, nog eens 1.329 trainingstoestellen geproduceerd. Na de Tweede Wereldoorlog gebruikten de Volksrepubliek China de Nationalistische Republiek China en Indonesië diverse in hun gebied achtergebleven toestellen in hun luchtmachten.

De Ki-27 was een mooie jager geworden. Het toestel met vast onderstel zou tussen 1937 en 1942 de standaardjager zijn voor de Japanse legerluchtmacht tot het volledig werd vervangen door de Nakajima Ki-43. De Ki-27a of Leger Type 97 Jachtvliegtuig, verschilde in nagenoeg niets aan de voorserie. Het enige kenmerkende verschil was de sterkere motor. Het toestel kwam direct in actie tijdens de 2e Chinees-Japanse oorlog. Tijdens de allereerste operationele vlucht wist de piloot drie Sovjet-Polikarpov I-15's neer te schieten. Rond de zomer van 1939 was het toestel volop in actie langs de Sovjetgrens in Mantsjoerije en tegen het slecht uitgeruste Chinese leger. De Ki-27 kon zich hier meten met al haar tegenstanders en in de lucht waren de Japanners op dat moment dan ook nagenoeg onverslaanbaar.

Ki-27a Bron: Wilco Vermeer collection

Totaal werden 565 toestellen van dit type gebouwd. Eerst vervangen door de opvolger in de vorm van de Nakajima Ki-27b jager, werd het toestel naar opleidingseenheden verbannen. Diverse toestellen (circa 150) werden speciaal voor dit doeleinde verbouwd en aangeduid als Nakajima Ki-27a-Kai.

De Ki-27b kreeg een verbeterd cockpitkap en kreeg ophangpunten voor vier bommen, zodat het ook als aanvalsjager en jachtbommenwerper kon worden ingezet De wielkappen die bij de Ki-27a gaandeweg al werden verkleind, werden bij dit type geheel weggelaten. Bij de Japanse aanvallen op de westerse mogendheden in de Pacific was de Ki-27 nog de voornaamste landmacht jager. De vervanger was echter al aan het instromen en in 1942 werd hij langzaam verdrongen door de Nakajima Ki-43 "Oscar". Vanwege vertragingen met de productie van de Ki-43 werd nog geprobeerd de Ki-27 te verbeteren door de constructie lichter te maken en de snelheid te verhogen tot 475 km/u. Verder dan twee experimentele toestellen als Nakajima Ki-27-Kai II kwam het niet.

Ki-26b Bron: Wilco Vermeer collection

Totaal werden 1.492 toestellen van dit type geproduceerd waarvan 50 bij de firma Tachikawa. Nog tot na invoering van de Ki-43 werden de Ki-27's ingezet als verdedigingsjager van de Japanse eilanden, maar eind 1943 werd het type alleen ingezet als trainer waarbij de Ki-27b de aanduiding Nakajima Ki-27b-Kai ontving. Haar operationele rol was echter nog niet uitgespeeld. In 1944 werd het toestel, volgepakt met explosieven, ingezet als kamikazevliegtuig tegen de grote Boeing B-29 bommenwerpers die toen Japan aanvielen.

De firma Manshükoku Hiköki Seizo KK in Mantsjoerije bouwde voor de luchtmachten van Japan en Mantsjoerije in licentie totaal 1.329 toestellen in licentie onder de naam Mansyü Ki-79 of Leger Type 2 Voortgezette Trainer. Het waren lestoestellen aangedreven door een 510 pk Hitachi Ha.13 motor. Totaal werden vier varianten geproduceerd, de éénpersoons versies Mansyü Ki-79a (met Ha 13a-I motor) en Mansyü Ki-79c (met Ha 13a-III motor) en tweepersoons versies Mansyü Ki-79b (met Ha 13a-I motor) en Mansyü Ki-79d (met Ha 13a-III motor).

Twee Ki-79b of Ki-79d toestellen Bron: Public Domain (onbekend)

Noten

1. Januszewski, 2003, pag. 10-11
2. Francillon, 1979, pag. 198