Theodore Bachenheimer

Sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog zijn er al vele boeken en artikelen geschreven over de bevrijding van Nederland of personen die daarin een belangrijke rol hebben gespeeld. De Amerikaanse paratrooper Theodore ‘Ted’ Bachenheimer was een van hen.

Na de Japanse aanval op Pear Harbor nam hij dienst in het Amerikaanse leger en werd bij het 504th Parachute Infantry Regiment ingedeeld. Met deze eenheid sprong Bachenheimer in september 1944 af boven Nederland.

Hoewel veel geallieerde soldaten het Nederlandse verzet wantrouwden, werkte Bachenheimer nauw met hen samen. Zelfs ver achter de vijandelijke linies… In 2001 begonnen James McNamara, zoon van een kameraad van Bachenheimer, en ik met een zoektocht naar de belevenissen van Ted Bachenheimer tijdens de Tweede Wereldoorlog. Dit onderzoek werd in oktober 2004 afgerond met een bezoek door mij aan zijn graf in Hollywood, California. Een ‘odyssee’ was geëindigd.

Speciaal voor STIWOT heeft Egbert van de Schootbrugge nog een keer het verhaal opgetekend van één van de meest markante en best getrainde soldaten van het 504th Parachute Infantry Regiment. Wij hopen dat hierdoor de herinning aan Ted Bachenheimer levend zal blijven.

Frank van Lunteren,
Biograaf Theodore Bachenheimer

Theodore ‘Ted’ H. Bachenheimer werd geboren op 23 april 1923 in Braunschweig, Duitsland. Zijn vader was pianist, componist en operaregisseur, zijn moeder toneelspeelster. Beiden waren van joodse afkomst. Theodore was de oudste van twee kinderen. Na de Machtergreifung van Hitler besloten de Bachenheimers te emigreren.

Via Praag en Wenen belandde het gezin in Frankrijk om van daar in 1934 naar de Verenigde Staten te emigreren. Na aankomst vroegen zijn ouders het Amerikaanse staatsburgerschap aan. De Bachenheimers vestigden zich in Hollywood. Vanwege hun beroep vonden zijn ouders al snel werk in de amusementsindustrie. Het was dan ook niet vreemd dat Theodore zich in 1941 op het Los Angeles City College inschreef als student toneelkunst. Hij was toen achttien jaar oud. Op 7 december 1941 vielen de Japanners onverhoeds de Amerikaanse marinebasis Pearl Harbor op Hawaii aan. De Verenigde Staten verklaarden daarop Japan de oorlog. Theodore Bachenheimer meldde zich daarom in het begin van het jaar 1942 aan als vrijwilliger in militaire dienst bij de kort tevoren gevormde paratroepen. Theodore volbracht de loodzware parachutistenopleiding en haalde daarmee zijn parachutistenbrevet.

Op 1 mei 1942 werd het 504th Parachute Infantry Regiment opgericht onder leiding van Colonel Reuben H. Tucker. Theodore werd ingedeeld bij Company C van het 1st Battalion. Aanvankelijk vroegen zijn kameraden zich af of hij wel geschikt was als parachutist. Hij had een jongensachtig uiterlijk, donkere krullen en volle, blozende wangen. Hij had een zachte stem en zijn hele voorkomen was rustig, hij leek in niets op een ruige parachutist. Achter dit jongensachtige uiterlijk ging echter een uitermate sterke wil schuil. Gevoed door zijn haat tegenover nazi-Duitsland was Bachenheimer vastbesloten om ten strijde te trekken. In deze periode overleed ook de vader van Bachenheimer.

In augustus 1942 werd Bachenheimer tegelijk met het hele 504th Parachute Infantry Regiment overgeplaatst naar Fort Bragg. Dit kwam doordat het 504th was toegevoegd aan de 82nd Airborne Division. Bachenheimer die tot dan toe altijd nog de Duitse nationaliteit had gehad, legde in Fort Bragg de eed voor het Amerikaanse staatsburgerschap af. Vlak voor zijn vertrek naar Europa trouwde hij met Ethel Murfield.

Op 29 april 1943 maakte de 82nd de overtocht naar Noord-Afrika. Elf dagen later, op 10 mei, kwamen ze aan in Casablanca, Marokko. Daar brachten ze twee maanden in de Algerijnse woestijn al oefenend en wachtend door. Begin juli 1943 werd de 82nd verplaatst naar het vertrekpunt voor hun eerste gevechtssprong in Sicilië.

In de nacht van 9 op 10 juli maakte het 504th Parachute Infantry Regiment haar eerste gevechtssprong. Deze sprong werd een mislukking. De troepen kwamen wijd en zijd verspreid neer. In deze nacht leek het er op dat Bachenheimer zijn oorlog er al op had zitten. Hij landde in een Duitse stelling en werd gevangen genomen. Hij werd gevangen gehouden bij een Duitse commandopost. Daar aangekomen, kon hij precies verstaan wat de Duitsers bespraken, aangezien Duits zijn moedertaal was. Diezelfde nacht nog vluchtte Bachenheimer door een onoplettendheid van zijn bewaker. Aangekomen bij zijn eigen troepen, vertelde hij alles wat hij gehoord had.

Tijdens de rest van de strijd op Sicilië openbaarde Bachenheimer zich als een uitstekende soldaat. ’s Nachts ondernam Bachenheimer patrouilles in zijn eentje. Vaak waren deze patrouilles vrijwillig. Tijdens dergelijke patrouilles kwam Bachenheimer op allerlei manieren aan informatie. Hij luisterde gesprekken af of hij kroop behoedzaam naar een Duitse loopgraaf of schuttersputje en begon in het Duits een gesprek met de desbetreffende soldaat. Als hij genoeg informatie had verzameld, zette hij zijn pistool op de buik van de soldaat en beval hem mee te komen. Bij weigering doodde hij de soldaat. In beide gevallen keerde hij kalm terug naar zijn eigen linies. Aan het eind van de campagne in Sicilië had Bachenheimer de reputatie een meesterverkenner te zijn.

In de nacht van 13 op 14 september sprong het 504th Parachute Infantry Regiment in Salerno. Het was een versterkingsoperatie die tot doel had de geallieerde situatie in Salerno te redden. Met betrekking tot de gevechten bij Salerno is weinig over Bachenheimer bekend. Dit komt omdat het 504th op 20 september al werd afgelost. Ruim een week nadat ze waren afgelost, op 1 oktober, was het 504th betrokken bij de inname van de zwaar beschadigde stad Napels. In de tweeënhalve maand die volgde werd het 504th ingezet als infanterie in Midden-Italië.

Midden november was Bachenheimer met een groep van ongeveer veertien man op patrouille. Plotseling bleek dat ze waren ingesloten door een groep zwaarbewapende Duitsers. De luitenant gaf Bachenheimer opdracht hulp te halen. Bachenheimer bereikte zijn eigen linies en wist net op tijd terug te keren met de nodige versterking. Helaas werd de luitenant gedood in het hevige vuurgevecht dat daar heeft plaatsgevonden.

Op 22 januari 1944 nam Bachenheimer samen met het 504th deel aan de amfibische landingen bij Anzio. In de eerste tien dagen in Anzio vonden er offensieven plaats. Echter, de laatste zeven dagen vond er een loopgravenoorlog plaats. In deze week zou Bachenheimer uitgroeien tot een levende legende. Zijn reputatie groeide onder zijn kameraden in deze periode uit tot bovenmenselijke proporties.

Op een nacht verlieten Bachenheimer en een kameraad, James McNamara, hun eigen linies onder dekking van hun kameraden. De twee kropen met een grote boog om de vijandelijke linies heen, totdat ze achter een Duitse mitrailleurpost waren beland. Bachenheimer beval McNamara te blijven waar hij was. McNamara vertelde na de oorlog dat Bachenheimer op vriendelijke toon met de Duitser begon te praten. Toen na enige tijd het gepraat ophield, hoorde McNamara het afgesproken signaal en hij ging op Bachenheimer af. Die stond daar nonchalant met de Duitse gevangene op McNamara te wachten. Met de gevangene tussen hen in keerden ze terug naar Company C.

Een andere opmerkelijke gebeurtenis is de volgende: op een andere nacht was Bachenheimer met drie kameraden op patrouille. In het niemandsland aangekomen, werd er een lichtkogel afgeschoten, waarna de patrouille werd bestookt door mitrailleurvuur. De drie kameraden die van mening waren dat hun opdracht het lokaliseren van de Duitse troepen was, keerden op hun schreden terug. Bachenheimer ging echter verder, helemaal alleen richting de vijand. Enkele minuten heerste er een doodse stilte. Plotseling hoorden zijn kameraden mitrailleurvuur uit de richting waarin Bachenheimer was vertrokken.

Toen er wederom een doodse stilte volgde, dachten de drie dat Bachenheimer was gesneuveld. Een half uur na terugkomst bij hun kameraden, belde de voorpost van het 504th: ‘Bachenheimer kwam hier net langs, hij heeft een Duitse sergeant op sleeptouw’. De Feldwebel die gevangen was genomen, was razend. Hij was door een ‘knulletje van tien jaar jonger’ ingerekend. Volgens betrouwbare bronnen zwierf Bachenheimer zo vaak achter de vijandelijke linies dat hij de namen van de Duitse compagniescommandanten kende en dat hij wist waar zich medische hulpposten en bevoorradingposten bevonden. In sommige gevallen wist hij zelfs of een commandant geliefd was bij zijn mannen of niet.

De verhalen die in deze tijd over Bachenheimer de ronde deden in het 504th Parachute Infantry Regiment breidden zich uit over de 82nd Airborne Division en zelfs ver daarbuiten. Naarmate de verhalen enkele keren door waren verteld, werden ze mooier gemaakt of aangedikt. Hierdoor is het achteraf moeilijk te bepalen wat feit en wat fictie is. Zo kon net als altijd het ene verhaal de aanleiding vormen voor het andere verhaal. Eén van die verhalen is het volgende: Bachenheimer besloop op één van zijn ‘normale’ missies samen met een kameraad een Duitser die worst met aardappeltjes zat te eten. De Duitser nodigde hen uit voor de maaltijd. Nadat ze een tijdje hadden gepraat, vertelde Bachenheimer de man dat hij maar goed moest eten, aangezien het wel een poosje kon duren voordat hij zijn volgende maaltijd kreeg. De Duitser die onraad rook, greep naar zijn geweer, maar werd door Bachenheimer in de hals geschoten. Waarschijnlijk is dit verhaal de basis voor het verhaal dat Bachenheimer tussen een paar Duitsers ging staan, die in de rij stonden voor het eten. Nadat hij was uitgegeten keerde hij met de gehele groep Duitsers terug naar het 504th Parachute Infantry Regiment.

Op 23 maart 1944 verliet het 504th Parachute Infantry Regiment Anzio en voegde zich weer bij de 82nd Airborne Division in Groot-Britannië. Op 14 juni 1944 werd Bachenheimer onderscheiden met de Silver Star wegens zijn betoonde dapperheid in de gevechten bij Anzio.

Bij het begin van operatie Market Garden sprong Bachenheimer met het 504th naar beneden bij Overasselt. Tijdens de gevechten in Nederland werd Bachenheimer de beroemdste soldaat van de hele 82nd Airborne Division. De opdracht van het regiment was het veroveren van de brug over de Maas bij Grave. Op deze eerste dag toonde Bachenheimer opnieuw zijn onverschrokkenheid. Hij nam deel aan een patrouille die onder vijandelijk vuur de Maasbrug bij Grave overstak. De volgende dag ging Bachenheimer alleen op pad. Soldaten van het 1st Battalion zagen een Amerikaanse parachutist richting Nijmegen fietsen. Deze para was Bachenheimer. Nadat de soldaten hem er op gewezen hadden dat de stad nog in Duitse handen was, zei Bachenheimer: ‘Ach, om het even! Ik ga kijken hoe het ervoor staat’! Dit was juist op het moment dat de Amerikanen haast alle troepen uit Nijmegen hadden teruggetrokken voor de verdediging van de landingszones.

Aan het eind van de middag meldde Bachenheimer zich op het hoofdkwartier van de Ordedienst (OD) in Nijmegen. Op aandringen van het hoofd van de OD nam Bachenheimer het bevel van deze groep op zich. Direct begon hij met de organisatie van zijn groep. Hij stuurde patrouilles de stad in, vroeg om inlichtingen, ondervroeg gevangen en gaf inlichtingen door aan zijn eigen hoofdkwartier. Op 19 september, twee dagen na het begin van Market Garden, ging Bachenheimer akkoord met een verzoek om enkele Nederlanders te helpen het treinstation te ontdoen van Duitsers. Om half vijf ’s middags arriveerde Bachenheimer in gezelschap van een Nederlander bij het station. De persoon die de leiding daar had verbaasde zich zeer: hij had een veel grotere strijdmacht verwacht. De drie overlegden even en bedachten een plan. Nadat ze een Duitse trein doorzocht hadden, slopen ze naar perron 2. Van daaruit werd de omroepinstallatie voor het station bediend. De persoon die de leiding had over het station schakelde de installatie in en verzocht in het Duits de troepen zich over te geven. Bachenheimer gaf, om die woorden kracht bij te zetten, een salvo met zijn Thompson-pistoolmitrailleur in de microfoon. Een veertigtal Duitsers gaf zich zonder slag of stoot over. Het station was in geallieerde handen. Diezelfde avond moesten ze hun post weer verlaten, omdat de Duitsers het station begonnen te beschieten. Toen zijn medepara’s van het 504th de stad op 20 september bereikten, troffen ze hun kameraad aan in zijn hoofdkwartier waar hij bevel voerde over zijn ‘troepen’.

Die middag nam hij deel aan een aanval om de Waal over te steken. Om een onduidelijke reden keerde hij echter spoedig terug naar zijn hoofdkwartier. Met behulp van twee medepara’s opende hij bakkerijen om de bevolking te voeden, zette hij telefoonlijnen uit en bleef hij patrouilles uitzenden om inlichtingen in te winnen.

Bachenheimer was nog altijd soldaat eerste klasse. Hoewel hij de rang van sergeant kreeg aangeboden, heeft hij deze geweigerd. Major-General James Gavin, de commandant van de 82nd Airborne Division, heeft Lieutenant-Colonel Tucker gevraagd naar de reden waarom zo’n waardevolle man nog steeds de rang van soldaat had. In september werden de papieren voor zijn bevordering tot tweede luitenant ingediend. Hij heeft deze promotie echter nooit ontvangen.

In deze periode kreeg Bachenheimer ook bezoek van Captain Peter Baker, een Britse inlichtingenofficier. Deze kapitein had van een lid van het verzet vernomen dat zijn groep onder leiding stond van een Amerikaanse majoor. Samen met zijn plaatsvervanger Pringle Dunn ging hij op onderzoek uit. Bij het hoofdkwartier aangekomen troffen ze daar soldaat eerste klasse Bachenheimer aan. Hij legde hen de gehele situatie uit. Baker en Dunn waren diep onder de indruk van zijn werk. Bakers eenheid, onder leiding van een majoor, was een eenheid die de ontsnappingen en de vlucht van geallieerde soldaten uit vijandelijk gebied organiseerde.

Na operatie Market Garden, werden er twee operaties door deze eenheid op poten gezet. In het kader van één van deze twee operaties, namelijk operatie Windmill, werden Baker en Bachenheimer ingezet. Het was hun taak om de Windmill-lijn op te zetten. Dat hield in dat ze een route moesten ontwerpen waarlangs de geallieerden zouden kunnen vluchten.

In de nacht van 11 op 12 oktober 1944 maakte Baker bij Tiel de overtocht over de Waal. Een nacht later volgde Bachenheimer die tijdens zijn overtocht een telefoonkabel uitrolde. Beiden werden ondergebracht bij boer Fekko Ebbens. Bachenheimer en Baker hielden zich niet aan de strikte voorwaarden om altijd in uniform te opereren en het schuiladres overdag niet te verlaten. Ze maakten in burger een wandeling door het dorpje. Waarschijnlijk heeft een Nederlandse verrader hen opgemerkt en verraden. Hoe het ook zij, de boerderij van Ebbens had de aandacht al getrokken van de Sicherheitsdienst.

In de nacht van 16 oktober werd de boerderij omsingeld en door een list kwamen de Duitsers binnen. Ze arresteerden er tien mensen. Bachenheimer en Baker werden in hun slaap gearresteerd. Nadat hun uniformen waren gevonden werden Bachenheimer en Baker van de rest gescheiden en weggevoerd naar Tiel. De volgende dag werden ze ’s ochtends vroeg samen met de andere gearresteerde personen vervoerd naar een dorp nabij ’s-Hertogenbosch. Baker en Bachenheimer werden daar urenlang verhoord.

Op 18 oktober werd het tweetal vervoerd naar een krijgsgevangenkamp te Culemborg. Vanuit dat kamp moesten ze lopend naar een krijgsgevangenkamp in Amersfoort. Op 21 oktober 1944 werden ze op transport gezet richting een kamp in Fallingsbostel. Tijdens dit transport vluchtte Bachenheimer met drie Britse para’s uit de trein. Bachenheimer ging in zijn ééntje verder. Op 22 oktober wisten de Duitsers Bachenheimer weer gevangen te nemen. Die avond rond 21 uur stopte er een truck van de Wehrmacht langs de Eperweg in ’t Harde. De omwonenden hoorden twee schoten. De volgende ochtend vonden de omwonenden het lichaam. Het was soldaat Theodore H. Bachenheimer.

Zijn kameraden van het 504th wisten niets van dit alles. Voor hen was Bachenheimer verdwenen zonder een spoor achter te laten toen hij bij Tiel de Waal overstak. Veertig jaar later bracht een onderwijzer uit ’t Harde licht over zaak. Hij identificeerde Bachenheimer als een Duitse Jood, die in zijn woonplaats was vermoord.

Toch bleef Bachenheimer onder zijn medepara’s een persoon met een onbekende achtergrond. Velen wisten niets of weinig van zijn jeugd af. Niemand wist hoeveel Duitsers hij had gedood of gevangen genomen. Niemand wist of hij zenuwen had voor zijn missies. Niemand wist de omvang van zijn haat jegens zijn vijanden, die eerder zijn landgenoten waren. Vele veteranen zijn na de oorlog gaan zoeken naar het ware verhaal achter deze bijzondere para. Velen vroegen zich af wat er van hem geworden was.

Op 23 oktober 1944 werd Theodore H. Bachenheimer begraven op de Eekelenburg in Oldebroek. In april 1946 werd hij herbegraven op de Amerikaanse militaire begraafplaats in Neuville-en-Condroz in België. Drie jaren later kreeg Bachenheimer zijn allerlaatste rustplaats op het Beth Olam Jewish Cemetery in Hollywood.

Op de plaats waar Bachenheimer werd gefusilleerd, werd kort na de oorlog een gedenkteken opgericht. Toen men er halverwege de jaren 80 achterkwam dat hij een Jood was, werd het gedenkteken veranderd in een davidster.