Omschrijving: |
Roadtrip naar Auschwitz vertelt het verhaal van een persoonlijke reis van de Belgische journaliste en schrijfster Evelien Rutten naar Auschwitz. Na het overlijden van haar moeder in 2002, besloot Evelien in de winter van 2004 de plek te bezoeken waar haar grootmoeder oog in oog stond met de beruchte nazi-dokter Josef Mengele. Na deze eerste reis naar Auschwitz voelde Evelien zich nog meer verbonden met haar grootmoeder. Ze besloot dat wanneer ze ooit een dochter zou krijgen, ze terug zou gaan naar Auschwitz. Deze eerste reis markeerde het begin van een zoektocht naar haar familiegeschiedenis.
In 2023 maakte Evelien samen met haar tienerdochter Hera en de twee zussen van haar moeder een roadtrip door Duitsland, Polen en Oostenrijk. Ze bezochten belangrijke locaties uit hun familiegeschiedenis, met hulp van historici, getuigen en experts, om de gaten in hun verleden op te vullen. Deze reis bood tienerdochter Hera een belangrijke geschiedenisles en hielp de familie om de trauma’s van het verleden een plaats te geven. Een andere waardevolle aanvulling op de familiegeschiedenis was het dagboek dat de moeder van Evelien vanaf haar jeugd bijhield. Het dagboek gaf inzicht in hoe het de familie na de oorlog verging.
De grootouders van Evelien woonden voor de oorlog beiden in Polen, maar kenden elkaar toen nog niet. De grootvader was getrouwd en was bakker. Zijn vrouw stierf in 1940 aan tuberculose. Hij was in de oorlog actief in het verzet en werd uiteindelijk door de nazi’s opgepakt en naar een concentratiekamp afgevoerd. De grootmoeder van Eveline was ook getrouwd en had drie kinderen: twee zoons en een babydochter. Haar toenmalige man zat in het verzet. Hij werd op een dag door de nazi’s voor zijn huis doodgeschoten. De grootmoeder van Evelien en haar twee zoons waren hier getuige van. De grootmoeder werd opgepakt en uiteindelijk naar Auschwitz afgevoerd waarbij ze haar drie kinderen moest achterlaten.
In de concentratiekampen maakten de grootouders verschrikkelijke dingen mee. Na de oorlog hebben ze elkaar ontmoet in een displaced persons camp in het Duitse Fritzlar. Uiteindelijk zijn ze getrouwd en naar België verhuisd. Na de oorlog spraken ze niet veel meer over hun oorlogservaringen. Al heeft de vader van Evelien hierover als één van de weinigen toch gesprekken met haar grootvader over gevoerd. Evelien heeft haar vader hierover geïnterviewd wat wederom een goede aanvulling is voor het verhaal.
Een aangrijpend deel van het verhaal gaat over de zoektocht naar de babydochter van de grootmoeder. Na de oorlog heeft de grootmoeder wel weer contact gehad met haar twee zoons maar niet met haar dochter. Evelien gaat op zoek naar de plek waar baby Marysia mogelijk als laatste gezien is. Eén van haar tantes blijkt een foto te hebben van baby Marysia met een mooie witte jurk aan. Achterop de foto staat de tekst "Dit is nu/dus/dan uw dochter". De vraag is dan ook: heeft Marysia de oorlog overleefd?
Het boek behandelt thema’s als familiegeschiedenis, trauma, herinnering en verzoening. Evelien Rutten slaagt erin om deze thema’s op een toegankelijke manier te presenteren. De impact van de Tweede Wereldoorlog op haar familie en de zoektocht naar antwoorden vormen het belangrijkste onderdeel van het verhaal.
De hoofdpersonen in het boek, waaronder Evelien zelf, haar dochter Hera en haar tantes Wanda en Marish, worden levendig en authentiek neergezet. Dochter Hera was duidelijk onder de indruk van alles wat ze meemaakten op de reis. Al blijft ze ook een puber die niet altijd overal zin in heeft.
Evelien Rutten’s schrijfstijl is helder en blijft je boeien. Ze weet de lezer vanaf de eerste pagina te interesseren met haar persoonlijke verhaal en de historische context. Haar journalistieke achtergrond komt duidelijk naar voren in de gedetailleerde beschrijvingen en de zorgvuldige opbouw van het verhaal. Een voorbeeld hiervan is dat ze bij een groot aantal gebeurtenissen uit het leven van haar grootouders heldere achtergrondinformatie geeft. Ze geeft bijvoorbeeld aan waarom het voor haar grootouders beter was om niet terug te keren naar Polen. Polen kwam in 1945 onder de invloedssfeer van het communistische Sovjet-Unie van Stalin. Stalin vond de displaced persons niet te vertrouwen en verraders, omdat ze volgens hem hadden gecollaboreerd met de Duitsers. Ze werden bij terugkomst in Polen naar gevangenkampen gestuurd.
Roadtrip naar Auschwitz is een boek dat indruk maakt. De combinatie van persoonlijke herinneringen en historische feiten zorgt ervoor dat je het niet snel aan de kant legt. Het verhaal over baby Marysia maakt dat je nog sneller gaat lezen want je wilt gewoon graag weten hoe het afloopt. Ik zou dit boek zeker aanraden aan iedereen die geïnteresseerd is in geschiedenis en persoonlijke verhalen.
|