‘De 30e Divisie’ is een omvangrijk boekwerk van ruim vierhonderd pagina’s dat de opmars beschrijft van de Amerikaanse divisie met de bijnaam ‘Old Hickory’ (Ouwe Taaie) – een verwijzing naar de zevende president van de VS. Deze divisie scheepte in het Engelse Southampton in en stak Het Kanaal over om mede het Europese vasteland te bevrijden. Al in februari ’44 waren de 16.000 mannen van het 117th Regiment uit Tennessee, het 119th uit North Carolina en het 120th uit South Carolina in drie troepentransportschepen de Atlantische Oceaan overgestoken.

Na de landing op Omaha Beach kregen de eerste divisie-eenheden onder leiding van generaal-majoor Leland S. Hobbs op 15 juni ’44 onmiddellijk hun vuurdoop. Die dag won de divisie, ondergebracht bij 19th Corps, slechts 2,5 kilometer terrein.

Na Normandië volgden onder meer Mortain en Saint-Lô. In de eerste fase van de bevrijdingsopmars bereikte de infanteriedivisie in drie maanden het zuiden van Nederland, waarbij ze op 2 september ’44 de eerste Amerikaanse eenheid op Belgisch grondgebied waren, met Doornik als eerste grote bevrijde stad bij onze zuiderburen. Op 13 en 14 september ’44 was Maastricht de eerste grote Nederlandse stad die door de geallieerden werd bevrijd. Dat gebeurde door het 2nd Battalion van het 117th Regiment, onder bevel van kolonel James W. Locket. De snelle opmars van de divisie bevrijdde niet alleen Zuid-Limburg maar redde ook de mijnen van verwoesting en daarmee de kolenvoorziening voor de wederopbouw van Nederland. Op 17 september trok de divisie Heerlen binnen en op 5 oktober werd Kerkrade van de Duitsers bevrijd.

Daarna rukte de divisie verder op richting Berlijn.

Op 13 april ’45 bereikte de 30ste Divisie de Elbe, terwijl de 83e Divisie bij Barby een bruggenhoofd over de rivier vestigde. Op 27 mei 1945 werden ze afgelost door de Britten en hield het taaie oorlogsavontuur voor deze eenheid op. In totaal raakten 12.960 militairen van de divisie gewond, maar de eenheid van de 'Army National Guard' was blijkbaar zo robuust dat de Duitsers haar na diverse clashes op het slagveld "Roosevelt’s SS" noemden. In Magdeburg, slechts 150 km verwijderd van Berlijn, eindigde voor de 30th U.S. Infantry Division uiteindelijk de oorlog met de capitulatie van Duitsland.

Dit lijkt in alles het opmerkelijke succesverhaal van een allesbeslissende opmars, maar schijn bedriegt. Vanaf het oversteken van het Normandische riviertje Vire – het eerste wapenfeit na de geallieerde landing – leed de eenheid, alleen al door tegenaanvallen, tegenstand en vergissingsbombardenten tijdens de offensieven in het Normandische coulisselandschap rond Saint-Lô, aan de vooravond van Operatie Cobra, in één maand tijd al zware verliezen: 3.934 doden, gewonden en vermisten. Pas na de doorbraak in en de uitbraak uit Normandië leek de divisie op snelheid te komen.

Het is prachtig dat schrijver Egbert van de Schootbrugge erin is geslaagd 30th Division-veteraan Kenneth C. Thayer het voorwoord te laten schrijven. Private First Class Thayer – lid van K-Company, 3rd Battalion, 119th Regiment, 30th Infantry Division – ontving tussen juni 1944 en mei ’45 het Distinguished Service Cross, twee Bronze Stars en drie Purple Hearts en werd nog in 2021 geëerd met de Presidential Unit Citation Medal als erkenning voor zijn moed in de Tweede Wereldoorlog. Thayer, die in 2002 zijn memoires het licht liet zien onder de titel ‘The Young Liberators’, schrijft in het voorwoord onder andere over de verwondingen die hij op 19 december 1944 opliep in het Belgische Stoumont, op de vierde dag van de 'Battle of the Bulge': "Het is een voorrecht dat ik het heb overleefd."

Dat voorrecht is echter geheel aan ons.

‘De 30e Divisie’ beschrijft op vele dichtbedrukte pagina’s met veel opeenvolgende bijzonderheden de gevechten en weinige gevechtspauzes van de 30e Divisie. Heel veel (plaats)namen en feiten passeren de revue; het boek staat er bol van. Dit is echter onvermijdelijk. Het is beslist niet een kwestie van 'namedropping' om indruk maken maar de realiteit van het lezen en reproduceren van gevechtsverslagen, dagboeken e.d.

Toch vind ik persoonlijk dat het boek er te vol van staat. De verhalen zijn – hoewel privaat van aard, indringend en meeslepend – op een gegeven moment te veel van het goede. Ik voelde me overvoerd met feiten en moest het boek verschillende keren wegleggen om geboeid en gefocust te kunnen blijven lezen.

Ondanks de moeite die het mij kostte om al deze feitelijkheden binnen de interessante verhaallijn tot me te nemen, blijft het een privilege dat wij anno 21e eeuw kennis kunnen nemen van boeken met de nooit te negeren geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog, in het geval van de 30th U.S. Infantry Division dankzij Tweede Wereldoorlog-kenner Egbert van de Schootbrugge.