Op 6 juni 1944 begon operatie Overlord: de geallieerde invasie in Normandië met als doel het bevrijden van het door de nazi’s onderdrukte Europa. De eerste dag van operatie Overlord staat in de geschiedenisboeken bekend als D-Day. Cornelius Ryan was tijdens de oorlog eerst correspondent voor persbureau Reuter en later voor de London Daily Telegraph. Als oorlogscorrespondent versloeg hij onder andere deze eerste dag van de geallieerde invasie. Na de oorlog schreef hij drie boeken over de Tweede Wereldoorlog, waarvan “The longest day” het eerst gepubliceerd werd. Dit boek werd uitgebracht in 1959 en werd in 1962 verfilmd met vele internationale beroemdheden in de hoofdrol, waaronder John Wayne en Sean Connery. Zowel de film als het boek werden een klassieker. Het boek werd in twintig talen vertaald. Een herdruk van de Nederlandse vertaling verscheen in 2008.

Het boek is ingedeeld in drie delen. Deel 1 heeft als titel: “het wachten”, deel 2 “de nacht” en deel 3 “de dag”. Het eerste deel vertelt over de voorbereidingen van de geallieerden op de invasie, waarom de invasie meerdere malen uitgesteld werd en waarom de invasie uiteindelijk plaats vond op 6 juni. Het eerste deel van het verhaal bekijkt ook de aanloop naar de invasie vanaf de Duitse kant. Er wordt aangegeven op welke manier de Duitse inlichtingendiensten dachten te weten wanneer de invasie plaats zou vinden. Er wordt tevens een verklaring gegeven waarom verschillende Duitse bevelhebbers en Hitler de invasie niet in Normandië hadden verwacht, maar bij het Nauw van Calais. Ook is in dit deel beschreven op welke manier de Duitsers met de Atlantikwall dachten een succesvolle geallieerde invasie te voorkomen. Duidelijk wordt dat de Duitsers slecht waren voorbereid op een geallieerde invasie in Normandië en dat ze op dit tijdstip en deze locatie geen invasie verwacht hadden.

Het tweede deel van het verhaal gaat over de geallieerde operaties die tijdens de nacht van 6 juni werden uitgevoerd. Parachutisten van de 101ste en 82ste Amerikaanse luchtlandingsdivisie werden gedropt boven Normandië om daar onder andere verschillende vijandelijke doelen uit te schakelen om de invasie te vergemakkelijken. Ook werden er pathfinders van de 6de Britse luchtlandingsdivisie gedropt die de landingsplaatsen moesten markeren voor parachutisten en zweefvliegen die infanterie vervoerden. In dit tweede deel wordt een beeld gegeven van de grote verwarring die gedurende deze nacht heerste onder de Duitsers die gelegerd waren in Normandië en hun bevelhebbers. Veel Duitse soldaten en lagere officieren wisten dat de geallieerde invasie begonnen was, maar de hogere bevelhebbers waren wegens omstandigheden niet in Normandië aanwezig en geloofden in eerste instantie niet dat er een geallieerde invasie plaatsvond. Op de verschillende militaire hoofdkantoren kwamen tegenstrijdige berichten binnen over de invasie. De geallieerden waren er op verschillende manieren in geslaagd om veel verwarring te stichten. Het Duitse opperbevel ging er nog steeds vanuit dat de invasie in Calais zou plaats vinden en men nam aan dat de geallieerde aanval in Normandië slechts een afleidingsmanoeuvre was. De Duitsers maakten echter een grote fout die voor hen enorme consequenties zal hebben.

In deel 3 wordt de invasie vanuit zee behandeld. Bijna vijfduizend schepen lagen voor de kust van Normandië met aan boord vele duizenden soldaten die aan land gezet moesten worden samen met een enorme hoeveelheid aan oorlogsmaterieel. De stranden waar de geallieerde invasie plaats vond, werden als volgt benoemd: Utah, Omaha, Gold, Juno en Sword. Op sommige stranden vond een bloedige strijd plaats. Vooral de strijd op Omaha was zwaar, net als de beklimming van de dertig meter hoge rotswand bij Point-du-Hoc. Op sommige delen van de stranden was de tegenstand van de Duitsers minder groot en leek de landing volgens sommige veteranen zelfs op een gewone oefening. In het laatste deel van het boek wordt ook beschreven waarom de Duitsers de invasie nog steeds niet serieus namen en waarom de tankdivisies door het Duitse opperbevel niet ter ondersteuning naar Normandië werden gestuurd. De foute inschattingen van het Duitse opperbevel zorgden er uiteindelijk voor dat operatie Overlord slaagde. De geallieerden konden in Normandië een sterk bruggenhoofd vormen. Zij konden beginnen aan de bevrijding van Europa.

Het heeft Cornelius Ryan maar liefst zeven jaar geduurd om dit boek te schrijven. In de tijd dat hij dit boek schreef waren er nog weinig andere boeken geschreven over D-Day. Hij baseerde zijn boek vooral op verslagen van ooggetuigen. Duizend personen die de slag op welke manier dan ook meemaakten gaven informatie door aan Cornelius Ryan. Zevenhonderd mensen werden door hem opgespoord en geïnterviewd. Uiteindelijk kon Cornelius Ryan 383 ooggetuigenverslagen verwerken in zijn verhaal. Daarnaast las hij vele geallieerde en Duitse dagrapporten, oorlogsjournaals en andere officiële rapporten. In het boek is een uitgebreide dankbetuiging opgenomen, net als een bronvermelding.

Ondanks het uitgebreide onderzoek komen in de eerste uitgave van het boek enkele historische onjuistheden en tegenstrijdigheden voor. In nieuwere uitgaven zijn de meeste fouten door Cornelius Ryan of door de vertalers van het boek gecorrigeerd en in de notenlijst opgenomen. De fouten in het boek zijn niet te wijten aan nalatigheid of ondeskundigheid van de auteur, maar worden voornamelijk veroorzaakt doordat bepaalde bronnen elkaar tegenspraken en omdat verhalen van ooggetuigen nooit helemaal honderd procent betrouwbaar zijn. Er is niks moeilijker dan de geschiedenis volledig naar waarheid reconstrueren aan de hand van diverse ooggetuigen die allemaal de historische gebeurtenissen verwoorden vanuit hun eigen perspectief. Ondanks de kleine foutjes heeft Cornelius Ryan absoluut een zeer degelijk en betrouwbaar historisch onderzoek uitgevoerd. Met dit boek heeft hij een enorm belangrijke bijdrage geleverd aan de geschiedschrijving over D-Day.

De schrijfwijze van het boek is zeer goed te volgen. Zowel de woordkeuze als de zinsbouw zijn redelijk eenvoudig en het boek is daarom geschikt voor een groot publiek. De leesbaarheid van het boek wordt soms echter bemoeilijkt door de grote hoeveelheid personen, locaties en legereenheden die in het verhaal voorkomen. Vaak is het dan ook nodig om in het boek een paar pagina’s terug te bladeren om de verhaallijn goed te kunnen blijven volgen. “De langste dag” leest niet weg als een eenvoudige roman, maar is qua leesbaarheid ook zeker geen hoogdrempelig literair werk.

Wat bijzonder aan het verhaal is, is dat de strijd vanuit verschillende perspectieven bekeken wordt. Het ene moment bekijk je de situatie bijvoorbeeld vanuit geallieerd perspectief, het andere moment vanuit Duits perspectief. Ook is er aandacht voor zowel hoog als laaggeplaatste militairen en komen ook de bewoners van Normandië, de mensen van het verzet en de thuisblijvers aan bod. Het interessantst zijn met name de vele anekdotes. Over bijvoorbeeld een Franse burgemeester die de geallieerden met gevaar voor eigen leven welkom heet op het invasiestrand, over een geallieerd parachutist die met zijn parachute in een kerktorenspits blijft hangen en hier enkele uren moet doen alsof hij omgekomen is, over een Duitse officier die door zijn trouwe hond op het nippertje wordt gewaarschuwd voor een groep geallieerde soldaten en over een Franse vrouw die zich in haar nachtjapon rot schrikt van een gelande parachutist. Dit zijn slechts enkele van de vele interessante anekdotes die het verhaal rijk is. Cornelius Ryan maakt met dit verhaal duidelijk dat je een historische militaire operatie het beste kunt beschrijven vanuit het perspectief van de verschillende mensen die het meemaakten.

In deze uitgave van het boek staan een groot aantal foto’s en illustraties die het verhaal verduidelijken. Onder andere foto’s van de verschillende geallieerde en Duitse bevelhebbers, van de bouw van de Atlantikwall, van militaire vaar- vlieg- en voertuigen en van militairen tijdens de strijd in Normandië. Een interessante illustratie is de kruiswoordpuzzel die kort voor D-Day in The Daily Telegraph stond met daarin de codenaam Overlord verwerkt. In meerdere puzzels van deze krant waren codenamen verwerkt die verband hadden met operatie Overlord. Het gebruik van deze codenamen was echter een groot toeval, want de samenstellers van de puzzels wisten niks van de geallieerde invasie af. In de kaft van het boek staat een overzichtskaart van Normandië met daarop onder andere de verschillende invasiestranden afgebeeld. Alle foto’s zijn opgenomen in een korte fotoverantwoording.

Nieuwere versies van het boek bevatten een uitgebreide appendix die opgenomen is omdat Cornelius Ryan na de publicatie van zijn boek een grote hoeveelheid aan informatie verkreeg die nog niet verwerkt was in zijn boek. Een groot aantal lezers schreef Cornelius Ryan nadat ze zijn boek gelezen hadden en vulden zijn verhaal aan met hun eigen ervaringen. De meeste onderdelen in de appendix zijn interessante anekdotes of nuttige aanvullingen op het verhaal. Cornelius Ryan was van plan om een tweede boek te schrijven over D-Day dat gebaseerd was op dit nieuwe materiaal, maar helaas heeft het zover niet mogen komen.

“De langste dag” is een zeer interessant boek voor iedereen die informatie wil vergaren over D-Day. Het uitgebreide onderzoek van Cornelius Ryan heeft absoluut zijn vruchten afgeworpen en Cornelius Ryan is erin geslaagd om de grootsheid en het belang van de eerste dag van operatie Overlord aan de lezer over te brengen.