‘Een monument op papier’, dat heeft de Fields of Honor Foundation tot stand willen brengen met het boekwerk ‘De gezichten van Margraten’. In het Limburgse dorp met die naam ligt een begraafplaats voor Amerikaanse soldaten die in de Tweede Wereldoorlog op het Europese strijdtoneel om het leven kwamen of vermist raakten. Op deze Netherlands American Cemetery and Memorial worden ongeveer 10.000 van deze militairen herdacht.

Sinds 2008 worden de verhalen van de soldaten die in Margraten herdacht worden bijgehouden in de Fields of Honor Database. Intussen is bij ongeveer driekwart van de personen het gezicht bij de naam gevonden, en vaak ook (een deel van) het levensverhaal. Daarvan zijn er nu zo’n 200 samengebracht in het boek ‘De gezichten van Margraten’, waarbij de auteurs zich er goed van bewust zijn dat deze verhalen "hoogstens een willekeurig gekozen afspiegeling" van alle verhalen zijn. "Maar het boek blijft een eerbetoon aan hen allen." Om die reden staat achterin het boek ook een register met alle namen die in Margraten op graven en het monument voor de vermisten staan.

Na de inleiding begint het boek met een overzicht van de campagnes waar de Amerikaanse strijdkrachten tijdens de Tweede Wereldoorlog in Europa bij betrokken waren. Dat is in zekere zin ook meteen het minst relevante deel van het boek. Op zich geeft deze informatie nuttige achtergronden bij wat in de korte biografieën van de soldaten wordt verteld, maar lezers die al wat meer over de Tweede Wereldoorlog weten, kunnen dit hoofdstuk grotendeels overslaan. De passage over de geschiedenis van de begraafplaats zelf is wat dat betreft relevanter binnen het geheel van dit boek.

Deze uitgave is mooi vormgegeven. Voordat je als lezer de eerste tekst tegenkomt, heb je al een aantal paginagrote foto’s van jonge Amerikaanse soldaten gezien. En dat drukt je meteen met de neus op de feiten, want je weet dat ze nauwelijks ouder zijn geworden dan op die foto’s. De korte levensverhalen zijn om en om in rode en zwarte tekst gedrukt, wat rustgevend en overzichtelijk werkt. De afloop van elk verhaal is pijnlijk onvermijdelijk, want in tegenstelling tot in de meeste andere boeken behoort geen van de ‘hoofdpersonen’ tot de overlevenden.

Het is meer een boek dat je er af en toe even bij pakt om een paar pagina’s te lezen, maar om een compleet oordeel te kunnen geven is het voor deze recensie helemaal gelezen. Daardoor valt wel op dat er op sommige punten weinig variatie in de teksten zit. Vaak beginnen ze met "hij werd geboren in" en eindigen ze met "hij was pas 27 jaar" of "hij werd daardoor niet ouder dan 21 jaar." Het is ook lastig om daarin te variëren, maar het had opgelost kunnen worden door bij elke bio het geboorte- en sterfjaar in een kadertje te vermelden. Verder vallen wat (eind)redactionele slordigheidjes op. Zo staat in zeker drie verhalen kort na elkaar vermeld dat een bepaald gebied op de Veluwe bekend stond als ‘the island’, en in drie of vier andere stukjes staat dat de persoon in kwestie op West Point was afgezwaaid, "net als de beroemde generaals Eisenhower, Bradley en Patton."

Enkele verhalen wijken qua toon af van de rest, bijvoorbeeld omdat de persoon over wie het gaat vanuit het oogpunt van een ander wordt toegelicht. Denk aan familieleden, nabestaanden en mensen die het graf van de soldaat in kwestie hebben geadopteerd. Puur vanuit lezersperspectief had iets meer variatie met zulke invalshoeken geen kwaad gekund, al willen we daarmee zeker niet voorbijgaan aan het vele werk dat is verzet om deze en andere verhalen bijeen te brengen. Wellicht zijn er simpelweg niet meer verhalen op een iets andere manier te vertellen Voor de lezer is het hoe dan ook een beetje irritant om drie of vier keer achter elkaar exact hetzelfde te lezen, ook als een boek allerlei korte, losse verhalen bevat.

‘Een monument op papier’ is het ondanks die verbeterpunten zeker geworden. Degenen die voor altijd jong bleven, mogen niet vergeten worden. Een uitgave als ‘De gezichten van Margraten’ en alle initiatieven die ermee samenhangen, dragen daar zeer sterk aan bij. Dat neemt niet weg dat er op tekstueel gebied nog wel wat te winnen valt. Daarom krijgt het boek drie van de vijf beschikbare sterren.