Nadat de Duitsers in 1939 en 1940 Polen, Denemarken, Noorwegen, de Lage Landen en Frankrijk onder de voet hadden gelopen, was de Sovjet-Unie het voornaamste volgende doelwit. Vanaf 22 juni 1941, de dag dat de Wehrmacht onder codenaam operatie Barbarossa, de Sovjetgrenzen schond, vochten de Sovjets tegen een schier onoverwinnelijke vijand in een nietsontziende, brute oorlog vol middeleeuwse barbaarsheden. De Britse premier Winston Churchill en de Amerikaanse president Franklin Roosevelt wilden voorkomen dat Sovjetdictator Jozef Stalin het onderspit zou delven omdat ze doodsbenauwd waren dat Hitler zich daarna weer zou concentreren op het westfront.

Het broze bondgenootschap tussen de drie onwaarschijnlijke partners kwam onder grote druk te staan toen Churchill en Roosevelt tegen het einde van de zomer van 1941 nog steeds vanaf de zijlijn toekeken betreffende een tweede westelijk front. Stalin was woedend, maar de VS en Groot-Brittannië waren van mening dat hun strijdkrachten nog niet sterk genoeg waren om de strijd tegen de Duitsers op het slagveld aan te gaan. Daarom besloten Londen en Washington konvooien met oorlogsmateriaal naar de Sovjetunie te sturen om het wankelende Rode Leger op de been te houden.

Vooral Winston Churchill was als de dood voor het grootste Duitse oorlogsschip, maar voorlopig kwam de Tirpitz niet uit haar schuilplaats. Dit kwam enerzijds door een chronisch brandstofgebrek en anderzijds omdat Hitler geen enkel risico wilde nemen met het zusterschip van het in mei 1941 gezonken slagschip Bismarck. De dreiging die van de Tirpitz uitging was echter enorm. Toen de Britse admiraliteit in juni 1942 vernam dat het Duitse slagschip zijn ankerplaats verlaten had, liet de First Sea Lord, admiraal Dudley Pound, konvooi PQ-17 ontbinden zodat de escorteschepen zichzelf zouden kunnen verdedigen tegen de Tirpitz. Hierdoor waren de 33 koopvaardijschepen overgeleverd aan de Duitsers. 22 van die 33 schepen werden door vliegtuigen en U-boten tot zinken gebracht waardoor de ontbinding van PQ-17 wel de ‘meest tragische gebeurtenis van de oorlog op zee’ genoemd werd. Churchill zelf sprak over ‘een van de treurigst stemmende maritieme gebeurtenissen van de hele oorlog’.

Drie kapiteins van de koopvaardijschepen van PQ-17 hadden, samen met een gewapende trawler, de moed gehad om zich te verbergen in het pakijs. Deze schepen werden wit geschilderd en kregen al snel de bijnaam ‘spookschepen’. Samen met enkele andere fortuinlijke koopvaardijers van het konvooi kwamen de vier vaartuigen behouden aan in Rusland. "Konvooi door het ijs", een vertaling van "The Ghostships of Archangel", gaat voornamelijk over deze vier schepen en hun hachelijke avonturen door het ijs, maar beschrijft tevens de gehele achtergrond waartegen het ontstaan van de noordelijke konvooien en PQ-17 zich afspeelde.

Over het noodlottige konvooi PQ-17 zijn al talloze boeken geschreven en vele daarvan zijn in het Nederlands vertaald. Wat dat betreft is "Konvooi door het ijs" geen uitzondering. Wat wel bijzonder is, is dat auteur William Geroux heel veel authentiek bronnenmateriaal tot zijn beschikking heeft gekregen. Zo heeft hij een van de weinige nog levende opvarenden uitgebreid geïnterviewd en heeft hij inzage gekregen in dagboeken en verslagen van andere bemanningsleden van PQ-17. Verder heeft hij National Archives geraadpleegd in meerdere staten in zijn thuisland de Verenigde Staten en kreeg hij toegang tot de gegevens uit een in eigen beheer uitgegeven boek van een zoon van een opvarende van een van de konvooischepen. Door deze uitgebreide bronnen kan met grote zekerheid gesteld worden dat "Konvooi door het ijs" historisch gezien heel goed onderbouwd is.

William Geroux groeide op in Washington DC en studeerde aan de College of William & Mary. Hij was 25 jaar werkzaam als journalist voor de Richmond Times-Dispatch. Er verschenen tevens artikelen van hem in de New York Times en hij schreef voor Associated Press en diverse magazines. Zijn interesse in de militaire maritieme gebeurtenissen voor de Amerikaanse kust tijdens de Tweede Wereldoorlog maakte hem tot historicus en later tot schrijver. "Konvooi door het ijs" is zijn tweede boek. De auteur woont momenteel in Virginia Beach.

Ondanks het historische karakter leest "Konvooi door het ijs" als een avonturenroman. Het verhaal van PQ-17 had volgens de auteur dan ook alles in zich voor een spannend boek: een exotisch en gevaarlijk decor, dramatische gebeurtenissen, morele dilemma`s, heldendaden, minder heldhaftige daden en politieke intriges op het hoogste niveau. Al deze aspecten komen terug in het verhaal, maar ze waren niet de voornaamste reden dat William Geroux het boek schreef. Volgens hem is het lot van PQ-17 in Groot-Brittannië en Rusland veel beter bekend dan in de VS. Dat is vreemd want de meeste bemanningsleden en schepen in de arctische konvooien waren Amerikaans. Geroux beschouwt de geschiedenis van konvooi PQ-17 daarom als ‘een vergeten hoofdstuk van de Amerikaanse geschiedenis dat nog relevant is in de eenentwintigste eeuw’, en vergeten hoofdstukken moeten herschreven worden.

"Konvooi door het ijs" is dus authentiek, historisch goed onderbouwd en het werk heeft alle eigenschappen van een ouderwets avonturenverhaal. Toch behelst het boek in feite niets meer of minder dan één van de meest klassieke literaire thema`s: overleving. Iedereen beschikt over of herkent dit oerinstinct en alleen al daarom zal het boek veel lezers aanspreken. Op de boekenplanken van liefhebbers en geïnteresseerden van maritieme geschiedenis tijdens de Tweede Wereldoorlog zou "Konvooi door het ijs" zeker niet mogen ontbreken. Misschien verdient het zelfs wel één van de ereplaatsjes.