Albert Speer (1905-1981) is wellicht één van de meest controversiële personen in de entourage van Adolf Hitler. Hij zat heel dicht bij de macht en was, als vertrouwenspersoon, heel vaak alleen met Hitler. Speer studeerde bouwkunde in Karlsruhe, München en Wenen en trad in 1931 toe tot de NSDAP. Hij was architect (vanaf 1937 Reichsarchitekt), minister van Bewapening en een van de machtigste mannen van het Derde Rijk.

Tijdens het proces van Neurenberg werd hij veroordeeld tot 20 jaar gevangenisstraf voor zijn rol in de Tweede Wereldoorlog. Tijdens zijn gevangenschap schrijft hij over zijn tijd in o.a. de gevangenis van Spandau, maar overdenkt hij ook vele momenten uit zijn tijd met Hitler. Hij vertrouwt zijn gedachten toe op toiletpapier dat door bewakers en familie naar buiten wordt gesmokkeld.

De dagboekaantekeningen nemen de lezer mee in de psychologische reis die Speer maakt; zijn visie op Hitler, zijn schuldgevoel en het verlangen naar de vrijheid en zijn familie. Ook schrijft hij over zijn medegevangenen, het bezoek van zijn familie en de bewakers.

Speer was tijdens het belangrijkste gedeelte van de Tweede Wereldoorlog, als opvolger van Fritz Todt, vanaf 1942 verantwoordelijk voor de productie van wapens en munitie. In die rol was hij hoofdverantwoordelijk voor de inzet van vele duizenden dwangarbeiders en concentratiekampgevangenen. Velen leden en stierven onder de erbarmelijke omstandigheden. Door Speers organisatietalent werd de oorlogsproductie verviervoudigd. Veel wetenschappers concluderen hieruit dat de oorlog hierdoor met een jaar verlengd werd. In het laatste jaar van de oorlog sneuvelden net zoveel personen als in de vier jaren ervoor.

Speer verdedigde zich na de oorlog met het feit dat hij heeft geweigerd om Hitlers "Nerobevel" door te voeren; het vernietigen van alle vitale delen van Duitsland. Dit om niets in de handen van de geallieerden te laten vallen. Ook lukte het hem om de dood van tienduizenden dwangarbeiders en concentratiekampgevangenen bij de minister van Arbeid (Fritz Sauckel) in de schoenen te schuiven. Dat kostte Sauckel het leven. Bij het proces van Neurenberg verklaarde Speer zich "Nicht Schuldig" en werkte hij constructief mee aan de procesgang.

Toch komt hij in zijn boek terug op schuld en zijn rol daarin. Hoewel hij zijn schuld bagatelliseert geeft hij aan dat hij wel schuld voelt omdat hij zo verblind is geweest door Hitler. Over de Holocaust houdt hij zich op de vlakte: "Misschien geloofde ik dat hij (Hitler) het niet letterlijk bedoelde; ik heb dat inderdaad geloofd. Maar hoe kon ik ooit veronderstellen dat zijn ideologische fanatisme uitgerekend voor de Joden halt zou houden? Toen ik bij mijn verhoor in de rechtbank verklaarde dat ik niet op de hoogte was van het vermoorden van Joden, is dat dus juist, maar dan toch alleen maar formeel. Het was geen angst maar de schaamte over het laffe zwijgen, over de morele slapheid over zoveel verdringing van de werkelijkheid."

In zijn overpeinzingen geeft hij aan dat hij geen antisemiet was en niet vatbaar voor Hitlers racistische ideologie. Het was de verslavende macht die hem bedwelmde, de grootheidswaan die hem in een andere realiteit deed leven.

Was Speer een geraffineerde opportunist, die na de Tweede Wereldoorlog politiek correcte antwoorden gaf? Of was hij een doortrapte misdadiger die álles deed om maar in het machtscentrum van de nazi’s te komen en te blijven, terwijl hij tijdens het tribunaal van Neurenberg zijn handen in onschuld en onwetendheid waste?

De lezer van het boek zal ambivalente gevoelens krijgen, wetende hoe de dagelijkse praktijk van de oorlog eruit heeft gezien. Was het überhaupt mogelijk om op de positie die Speer bekleedde werkelijk onwetend te zijn van alle ellende die de Joden overkwam? Of van de mensonterende toestanden in de Duitse oorlogsindustrie?

Ook dit boek zal die antwoorden niet geven. Het geeft wel een goed en helder beeld van de zielenroerselen van een van de machtigste nazi’s uit het Derde Rijk.