De oorlog in West-Europa kwam feitelijk ten einde met de onvoorwaardelijke overgave van nazi-Duitsland, maar dit betekende niet het einde van alle ellende die deze oorlog met zich mee gebracht had. Nog altijd lagen er complete steden in puin, waren familieleden van elkaar gescheiden, vielen er gewonden en doden en lagen er alweer nieuwe conflicten op de loer. Oorlogen zijn niet afgelopen wanneer de wapens worden neergelegd. David Stafford laat dit zien in zijn nieuwste boek “Eindspel 1945”, waarin hij drie chaotische maanden aan het einde van de Tweede Wereldoorlog beschrijft.

David Stafford is een van Engelands bekendste historici. Hij studeerde geschiedenis aan de universiteit van Cambridge en promoveerde aan de universiteit van Londen. Hij vertrok naar Canada en werkte daar voor het ‘Canadian Institute of International Affairs’. Momenteel is hij directeur van het ‘Centre for Second World War Studies’ in Edinburgh. Verder is Stafford academisch adviseur bij de ‘International Churchill Society’, recenseert hij regelmatig voor de internationale pers en levert hij vaak een bijdrage op tv en in radioprogramma’s bij historische onderwerpen. Zijn interesses liggen vooral bij de Tweede Wereldoorlog, het leven en de carričre van Winston Churchill en de inlichtingendiensten en spionage in de 20e eeuw. Hij richt zich bij deze onderwerpen vooral op Groot-Brittannië. Stafford heeft momenteel elf publicaties op zijn naam staan.

Stafford heeft zijn boek opgedeeld in vier delen. Deel één gaat over vrijdag 20 april, de dag waarop Hitler aankondigde dat de Duitsers stand zullen houden tot de laatste man. Deel twee gaat vervolgens over de periode 20-30 april 1945. Hierin schenkt de auteur vooral aandacht aan de dood van Mussolini en de geruchten over een ‘Alpenvesting’. Deel drie omvat de periode tussen Hitlers dood en VE-day, waarin de dood van Hitler, de Duitse overgave en de ontdekkingen van oorlogsbuit de belangrijkste onderwerpen zijn. Het laatste deel loopt van VE-day tot de conferentie van Potsdam, waar volgens Stafford de oorlog ten einde kwam. In dit deel wordt veel aandacht geschonken aan de relatie tussen de Amerikanen en de Russen en de eerste tekenen van een toekomstig ‘IJzeren Gordijn’ dat Europa zal verdelen.

Net als in het eveneens in het Nederlands uitgegeven “Tien dagen tot D-day” staat een aantal personen centraal in het boek van Stafford. In “Eindspel 1945” gaat het om de verhalen van een Canadese soldaat van de Cape Breton Highlanders, een Britse commando, een Britse oorlogscorrespondent, een Nieuw-Zeelandse inlichtingenofficier, een Amerikaan van de 10th Mountain Division, een Amerikaanse Paratrooper, een Brits geheim agent en twee vrouwen: een gevangene en een medewerkster van de UNRRA (United Nations Relief and Rehabilitation Administration). Deze personen zijn geen kopstukken en speelden geen hoofdrol, maar Stafford wil ook hun verhaal vertellen om zo een breder beeld te schetsen van de oorlog, die niet alleen gevoerd werd door de ‘grote mannen’. Aan het einde van het boek beschrijft Stafford in de epiloog hoe het deze mensen na de oorlog is vergaan.

Het boek leest prettig, mede omdat de verhalen van de personen en de uiteenzetting van Stafford elkaar steeds afwisselen. De auteur baseert zijn verhaal op ooggetuigenverslagen en een uitgebreide bibliografie. De persoonlijke verhalen zijn meeslepend geschreven, wat de leesbaarheid van het boek ook zeker ten goede komt. “Eindspel 1945” is geen boek over de laatste veldslagen, de bevrijding of de ontdekking van de concentratiekampen. Het gaat over de problemen waar men na deze gebeurtenissen op stuitte. Het beschrijft de onmetelijke chaos waarin Europa verkeerde, de jacht op nazikopstukken, het probleem van de ontheemden en het op gang brengen van de wederopbouw. Dit maakt het boek een aanrader voor iedereen die de wereld van toen en nu wil doorgronden.