Dat de verantwoordelijken voor de grootste misdaad uit de mensheid, de Holocaust, geen monsters waren maar ‘gewone’ mensen die monsterlijke misdaden begaan hebben, is reeds lang een feit.

De commandanten van de vernietigingskampen uit het nazirijk waren niet per definitie sadistische bruten, maar vaak mannen die het Rijk en/of hun leidinggevenden wilden dienen en wilden laten zien dat zij innovatief en ambitieus waren. Mannen die, naast het dagelijks (laten) vermoorden van duizenden mensen, thuis gewoon liefhebbende vaders en echtgenoten waren. Zij zagen het vermoorden van mensen als een door propaganda geïndoctrineerd, noodzakelijk iets dat op een gestructureerde, industriële wijze moest worden aangepakt. Zolang hun leidinggevenden maar tevreden waren.

De eerste kampen werden al in 1933 gesticht. Waar het in eerste instantie voornamelijk gevangenkampen waren, waar voornamelijk tegenstanders van het naziregime werden opgesloten, mishandeld en niet zelden vermoord, werden na het begin van de Tweede Wereldoorlog in de nieuw veroverde gebieden in Polen vernietigingskampen gebouwd die als doel hadden mensen (voornamelijk Joden, homoseksuelen, communisten, Jehova’s getuigen, Sinti/Roma) meteen óf via slavenarbeid te vernietigen.

Dachau werd volgens Ian Baxter eigenlijk gezien als het ‘moederkamp’. In dit kamp werd door Theodor Eicke de basis gelegd van het concentratiekampnetwerk. Eicke leerde zijn ondergeschikten hoe zij zich als kampbewakers/commandanten dienden te gedragen. Een speciale SS-eenheid (Totenkopf) werd verantwoordelijk voor de dagelijkse gang van zaken in de kampen. Veel in Dachau opgeleide functionarissen werden in andere kampen tewerkgesteld.

Het vermoorden van enorme hoeveelheden mensen vonden de nazi’s in eerste instantie erg problematisch; niet omdat zij het doden van onschuldigen lastig vonden, maar omdat zij voor enorme logistieke en menselijke uitdagingen werden gesteld. Voordat de kampen naar behoren draaiden werden de meeste slachtoffers vermoord door Einsatzgruppen, mobiele SS-en Polizei-eenheden die van dorp naar dorp trokken om aldaar de aanwezige Joden te vermoorden. Dit kostte veel tijd en was ook een belasting voor de daders omdat men de slachtoffers vaak letterlijk in de ogen keek. Vandaar dat men op zoek ging naar een efficiëntere wijze die ook minder ‘psychisch’ belastend was.

Een baan in een concentratiekamp betekende voor velen een relatief rustig en veilig bestaan. Goed betaald, een goed leven en geen gevaar om te sneuvellen aan het front. Het doden van mensen was voor velen een noodzakelijk gegeven, op basis van bevel en goedkeuring van hogerhand. Dat velen hierin verder gingen en buitensporig agressief en sadistisch te werk gingen werd niet bestraft. Sterker nog, vaak stond daar een beloning (verlofdagen) tegenover.

Veel medewerkers van vernietigingskampen hadden al eerder ervaring opgedaan in het vermoorden van mensen met een handicap (T4-programma). Vaak werd hier al gas voor gebruikt. In de vernietigingskampen werd dan ook voornamelijk gas gebruikt om op industriële wijze enorme hoeveelheden mensen te vermoorden.

De meeste medewerkers spraken thuis niet over hun dagelijks werk. Baxter beschrijft ook hoe bloeddorstige moordenaars thuis een heel andere kant van zichzelf lieten zien.

Conclusie: In de introductie van dit boekje wordt op hoogdravende manier verteld dat er, op basis van onderzoek, een herwaardering van de mannen plaatsvindt die het commando voerden over de industriële vernietiging van miljoenen mensen tijdens de Tweede Wereldoorlog. Baxter laat hiervan nergens een fatsoenlijke, gedegen uitwerking zien.

Door middel van foto’s en kleine stukjes tekst wordt er een beeld geschapen van de beruchte commandanten van concentratiekampen. Eerlijkheid dient te zeggen dat verreweg de meeste foto’s al vaker in boeken en op internet zijn gepubliceerd. Ook de informatie die Baxter ons geeft is reeds lang bekend en werpt geen enkel nieuw licht op de materie.

Hoewel Baxter zegt dat hij een diepgaand beeld van de persoonlijke psychologie van de daders wil schilderen, komt hij nergens verder dan wat oppervlakkige opmerkingen en algemeenheden. Ook van het levendig en uitgebreid beschrijven van het dagelijkse bestaan van de commandanten en bewakers komt erg weinig terecht.

Kortom: dit boekje vormt een teleurstelling voor diegenen die denken dat zij met nieuwe feiten en foto’s geconfronteerd worden. Het boek is wellicht interessant voor iemand die nog onbekend is met het onderwerp en een beeld wil krijgen van de mensen die medeverantwoordelijk zijn voor de Holocaust. Voor de wat meer ingewijden is dit boek een gepasseerd station.