Eén van de meest geroemde films uit de filmgeschiedenis is ongetwijfeld Steven Spielbergs meesterwerk “Schindler’s List”. De film werd bekroond met zeven Oscars en meer dan zestig andere internationale filmonderscheidingen. Ook bij filmkijkers scoort de film tot op de dag van vandaag hoog. Het is een verfilming van het boek van Thomas Keneally dat is gebaseerd op het waargebeurde verhaal van de Duitse industrieel Oskar Schindler die tijdens de Tweede Wereldoorlog het leven van meer dan 1.000 Joden redde.

Schindler is een gerespecteerd lid van de nazi partij en in zijn emailleerfabriek maakt hij dankbaar gebruik van Joodse dwangarbeiders. Hij profiteert financieel enorm van de zeer goedkope Joodse arbeidskrachten, maar beseft niet wat de nazi’s uiteindelijk met hen van plan zijn. Wanneer hij getuige is van een gewelddadige ontruiming in het getto van Krakau, waarbij veel Joden op brute wijze worden vermoord en anderen worden afgevoerd naar vernietigingskampen, ziet hij tot welke wreedheden Hitlers beulen in staat zijn. Aanvankelijk is het de bedoeling dat ook zijn Joodse werknemers gedeporteerd worden naar het Oosten, maar de charismatische fabriekseigenaar kan dit door zijn relaties met verschillende hooggeplaatste nazi’s voorkomen. Door zijn charmes en het omkopen van belangrijke personen blijven zijn Joden voorlopig buiten schot, maar de vraag is voor hoelang… Tenslotte zijn de nazi’s uit op de volledige uitroeiing van het Joodse volk in Europa.

Ondanks dat Schindler door Gestapo nauwlettend in de gaten wordt gehouden, slaagt hij er uiteindelijk in om, met gevaar voor eigen leven, meer dan 1.000 Joden voor de dood te behoeden. Deze Joden hebben het geluk om op zijn ‘lijst’ te staan. Op deze lijst staan de namen van diegenen die hij meeneemt naar een nieuwe fabriek waar de productie zogenaamd van groot belang is voor de Duitse oorlogsindustrie. Het is voor de Joden een vrijbrief om in leven te blijven tijdens deze vreselijke periode waarin vele van hun vrienden en familieleden de dood vinden in een vernietigingskampen. Oskar Schindler is hun redder. Als Duitser maakt hij verschil door op te komen voor zijn Joodse medemensen, terwijl veel van zijn landgenoten meewerken aan hun vernietiging of stilzwijgend toekijken.

Drie personen spelen de hoofdrol in deze film. Naast Liam Neeson als Schindler zijn dit Ben Kingsley als Itzhak Stern en Ralph Fiennes als Amon Göth. Stern is de bedrijfsleider van Schindlers fabriek die - in de film - medeverantwoordelijk is voor de samenstelling van de lijst. Göth is de brute commandant van het vlakbij Schindlers fabriek gelegen concentratiekamp Plaszow. Belangrijk in de film zijn de contrasten, maar vooral de vele overeenkomsten tussen Göth en Schindler. Allebei houden ze van macht, vrouwen, drank en goed gezelschap. Zowel de fabrieksdirecteur als de kampcommandant zetten regelmatig hun charmes in de strijd om anderen te imponeren of te beïnvloeden. Het grote verschil is echter dat Schindler zijn charmes en invloed gebruikt voor goede daden, terwijl Göth enkel slechte daden verricht. Daarmee vertolt de kampcommandant het kwaad van nazi-Duitsland.

De film is grotendeels opgenomen in de Poolse stad Krakau. In de film zien we veel historische locaties, waaronder bijvoorbeeld de oude fabriek van Schindler en zijn smaakvolle appartement. Voor het nabouwen van het concentratiekamp Plaszow gebruikte men de bouwplannen van het originele kamp. Eén van de mooist uitgewerkte details van deze filmset is de toegangsweg van het kamp dat, net als in het echt, is geplaveid met Joodse grafstenen. Ook werd een scène gefilmd buiten de omheining van het vernietigingskamp Auschwitz-Birkenau. Al deze imposante historische en nagebouwde locaties, dragen enorm bij aan het realisme van de film. Ook de kostuums en de decors ogen zeer realistisch. Elke keer als je de film bekijkt, vallen weer nieuwe details op.

Bijzonder aan de film is dat deze (bijna) volledig in zwart-wit is. “Mijn beeld van de Holocaust is gebaseerd op wat ik in documentaires en boeken heb gezien,” zo verklaart Spielberg, “en dat zijn hoofdzakelijk grimmige beelden in zwart-wit.” Volgens hem zou de film in zwart-wit realistischer lijken. Daarin heeft hij gelijk gekregen. Eén van de meest ontroerende onderdelen van de film zijn de enige twee scènes waarin een andere kleur voorkomt. We zien een klein Joods meisje in een felrode jas tijdens de ontruiming van de Joodse getto. Later zien we datzelfde jasje op een hoop kleren terug. Het meisje moet inmiddels vergast zijn… De aangrijpende klassieke muziek van componist John Williams maat onder andere deze scène nog indrukwekkender.

Een punt van kritiek is dat zowel het boek van Keneally als de film sterk geromantiseerd zijn. Bepaalde zaken zijn verdraaid, sterk uitvergroot of gewoonweg verzonnen. Dit blijkt uit de in 2006 verschenen biografie van Oskar Schindler, geschreven door David M. Crowe. Daarin lezen we onder meer dat Itzhak Stern nooit de bedrijfsleider van Schindlers fabriek geweest. Hij was ook niet betrokken bij de totstandkoming van Schindlers lijst. Nog opzienbarender is dat Schindler dat zelf ook niet was, althans niet op de manier zoals in de film is weergegeven. Deze en andere onjuistheden doen niks af aan de beleving van de film, maar de kijker moet goed begrijpen dat hij kijkt naar een verhaal dat gebaseerd is op waargebeurde feiten, en dus niet een volledig waar gebeurd verhaal.

“Schindler’s List” is ondanks de historische onjuistheden een prachtig eerbetoon aan Oskar Schindler die op opzienbarende wijze het leven van vele Joden redde. Daarnaast is de film een nagedachtenis aan de vele slachtoffers van de Holocaust. De vele indrukwekkende beelden vormen een krachtige waarschuwing uit de geschiedenis. “Niemand kan het verleden veranderen – het is al gebeurd,” zo verklaart Spielberg. “Maar een film als deze kan invloed op ons uitoefenen, ons duidelijk maken dat dit nooit meer mag gebeuren.” Door het grote succes van deze schitterende film is deze boodschap inmiddels aan miljoenen mensen overgedragen. Dát is de meest belangrijke verdienste van Spielberg, naast het feit dat “Schindler’s List” één van de beste Hollywoodfilms is uit de geschiedenis.