Heinrich Himmler was een occulte prins, SS’ers waren zijn Arische onderdanen en de Wewelsburg was hun satanische uitvalsbasis. Als je de spannende lectuur, spectaculaire artikelen, esoterische complottheorieën en opwindende stripverhalen over de Wewelsburg allemaal serieus zou nemen, vonden er in het verleden heel veel vreemde dingen plaats in deze burcht in Noordrijn-Westfalen. Zo werd gezegd dat SS-leider Himmler er de rol van ‘evil genius’ speelde en dat hij in zijn slaap sprak met de historische koning Heinrich, van wie hij de reïncarnatie dacht te zijn. En dat hij en een groep prominente SS’ers duistere plannen smeedden in de toren van de graalburcht, als moderne ridders van de ronde tafel. De spannende verhalen hadden effect, want het duistere kasteel bleef ook tot lang na de oorlog in trek bij duistere tovenaars. In de jaren 90 van de vorige eeuw vond bijvoorbeeld in de kelder van de Wewelsburg nog een occult graalritueel plaats van voormalige leden van de kerk van Satan.

Over deze mysterieuze burcht gaat het laatste boek van Evertjan van Roekel. Hij schreef er een betrouwbaar historisch werk over dat ook nog eens mooi is vormgegeven. De cover is een openklapbaar drieluik van een schilderij van Hans Lohbeck waarop de burcht, SS’ers, marcherende soldaten, een moeder met kind, werkende boeren en op de achtergrond de schoorsteenpijpen van een moderne industrie te zien zijn. Ze vormden samen het ideaalbeeld van het Derde Rijk.

Van Roekel neemt de geschiedenis van Himmlers Wewelsburg serieus en legt uit dat het nazi-occultisme eigenlijk nog een onontgonnen gebied is in de historische wetenschap. Hij vraagt zich af hoe serieus we die nazivariant van het occultisme eigenlijk moeten nemen en vertelt wat ‘occultisme’ voor een aantal nationaalsocialisten betekende. Hij noemt daarbij de term ‘cryptohistorie’. Dat is, zo legt hij uit, een vorm van geschiedschrijving waarin samenzweringstheorieën een rol spelen en auteurs geheimen zeggen te onthullen. Geheimen die verzwegen zouden zijn tijdens en na het Derde Rijk. Primaire bronnen worden in dit soort theorieën vaak genegeerd, schrijft Van Roekel, wat het ‘genre’ voor historici uiteraard onbruikbaar maakt. Maar het occultisme binnen de SS kwam niet helemaal uit de lucht vallen, laat hij ook zien.

Het Duitse nationalisme van vlak voor het Derde Rijk koesterde de oude mythologie die in het Duitsland van die tijd aan het verdwijnen was. Nationalisten zochten de verhalen over sterke oer-Germanen echter weer op en zetten ze naar hun hand. Een verhaal zoals dat van de Germanen die de Romeinen bij het Teutoburgerwoud in de pan hakten, kwam de nationalistische partijen goed van pas. Deze Duitsers moesten wel van een superieur ras zijn geweest. En naar dat ‘ras’ deed men tijdens het Derde Rijk historisch onderzoek. Vooral als vorm van semi-wetenschap waarin men voornamelijk flirtte met Germaanse mythes. Van Roekel legt in ‘Wewelsburg’ onder andere helder uit wat het zonnerad van Noordse runentekens dat je in het kasteel terugvindt, daarmee te maken heeft.

De schrijver laat zich tussen alle mythes en fabels door niet verleiden tot wilde theorieën. Het Thulegezelschap, waarvan Adolf Hitler de swastika en het lijfblad overnam, werd dan wel ooit geleid door de in ariosofische ideeën en esoterie geïnteresseerde Rudolf von Sebotendorff, maar het Thulegezelschap was toch geen echte ‘occulte’ orde, legt hij bijvoorbeeld uit. Op eenzelfde manier bespreekt hij in hoeverre Hitler zich bezighield met het occulte en neemt hij Joseph Goebbels, Heinrich Himmler en Rudolf Hess onder de loep. De een was ontvankelijker voor enge zweverigheid dan de ander. Het gedeelte van het boek over de Arische supermens, de ‘Welteislehre’ en het verloren continent Atlantis, geeft een goed beeld van hoe nazi’s geschiedschrijving benaderden.

Maar welke rol speelde het kasteel hier nu bij? Vonden er onder Himmlers leiding al vreemde rituelen plaats in de kelder van het kasteel of werden er alleen maar conferenties gehouden waarvan hooguit een symbolische betekenis uitging? Wat waren de plannen voor de burcht en de regio eromheen? Deze vragen beantwoordt Van Roekel in zijn boek en legt uit dat Himmler geïnteresseerd raakte in de Wewelsburg toen de als ‘Himmlers Raspoetin’ bekendstaande ziener Karl Maria Wiligut hem wees op het kasteel. Ook Otto Rahn, die onderzoek deed naar de Heilige Graal, had invloed op SS-leider en bepaalde samen met Wiligut en anderen het beeld van de occulte graalburcht.

Toen Himmler de burcht ontdekte, was die nog niet geschikt voor gebruik. Hij was in verval geraakt en na nog maar 1925 deels opgeknapt. Het kasteel zou hoe dan ook worden gerestaureerd en aangepast aan de eisen van de SS. Ook de omgeving van de burcht moest eraan geloven. Daarbij vormde de noordtoren van de burcht "het spirituele en geografische middelpunt van de nieuwe, Arische wereld", schrijft Van Roekel. Himmler kreeg van Hitler veel ruimte zijn ideeën in de praktijk te brengen.

Van Roekel vertelt in zijn boek helder over Himmlers visie, het gebruik van de burcht door de SS en over de twee verdiepingen in de noordelijke toren van de burcht: de Obergruppenführersaal, met op de vloer het teken van een zonnerad, en de spannende kelderruimte. Die twee ruimtes werden tijdens de verbouwing echt afgemaakt. Wat er verder wel en niet tot stand kwam of werd bedacht voor de toekomst, legt Van Roekel nauwkeurig uit. Ook het kamp Niederhagen komt ter sprake. Daar ‘woonden’ de dwangarbeiders die het kasteel verbouwden, werkten in steengroeves en ook het zware werk voor andere bouwprojecten deden. Dat werk had weinig met occultisme te maken. Ook bij dit deel van de SS-fantasie rond het kasteel ‘Wewelsburg’ staat Van Roekel natuurlijk stil.

Het kasteel en de twee afgemaakte torenkamers zijn nog steeds te bezoeken. Met het boek ‘Wewelsburg’ in het achterhoofd, is het veel duidelijker wat men hier van plan was, wat men hier nog aantreft en wat de misdaden waren die in deze omgeving gepleegd werden.