Als recensent lees ik veel boeken, maar deze overtreft werkelijk alle verwachtingen. Een zeer bijzonder boek. Ik lees graag, dus een boek lezen is al een plezier op zich, maar dit boek…. ik kon het tussendoor amper wegleggen. Het verhaal is deels triest, deels hoopvol, maar ook eerlijk, persoonlijk en zonder twijfel ook confronterend en hoopgevend. Het gaat niet alleen over de schrijfster of over de slachtoffers en overlevenden van de kampen uit de Tweede Wereldoorlog, maar heeft betrekking op iedere generatie.

De schrijfster, geboren in 1928, beschrijft haar jeugd in Hongarije. Ze vertelt over de oorlog en de Duitse overheersing, de Jodenvervolging en haar transport naar Auschwitz(-Birkenau). Hier maakt ze de vergassing van haar moeder mee en heeft ze verschillende keren contact met kamparts Josef Mengele. Ze beschrijft de verschrikkingen in de concentratiekampen, het overleven ervan en de bevrijding. Ze gaat dan verder met de eerste naoorlogse jaren; hoe ze in 1946 trouwt, emigreert naar de Verenigde Staten, daar een opleiding volgt tot psycholoog en een eigen praktijk begint.

Het hele boek is voorzien van bijzondere, aansprekende en herkenbare voorbeelden uit die praktijk. Al deze verhalen hebben dezelfde opbouw: ze vertelt telkens welke lessen ze leert voor haar eigen leven, maar ook over wat ze door haar oorlogs- en kampervaringen kan overbrengen op de ander. De rode draad in het boek is dat iedereen, ongeacht de (schijnbaar) kansloze situatie waarin je je bevindt, een keuze heeft om te dromen, kan kiezen om het anders te doen. Dat je de keuze hebt om je vrijheid te zoeken en om zo te ontkomen aan je innerlijke gevangenis.

"Vrijheid vinden we als we accepteren wat er is en als we onszelf vergeven, als we onze harten openen om de wonderen te ontdekken die nu bestaan." Dit is een rake opmerking van de schrijfster. Maar hoe kun je, in ellende en met verdriet, je hoop en geloof behouden en anderen liefhebben?

Volgens de schrijfster door de kracht in jezelf te zoeken en door je reactie op alles als een keuze te beschouwen. Het verleden kun je niet veranderen, het heden wel. Deze levenswijsheid komt dus van een vrouw die in eigen persoon met dokter Mengele te maken heeft gehad. Ze heeft voor hem gedanst, terwijl haar moeder vlak ervoor door zijn toedoen vergast werd.

Ze beschrijft zelf haar professionele werkwijze als keuzetherapie, in het Engels letterlijk "choice". Elke letter heeft zo zijn betekenis: Compassion (medeleven), Humor (humor), Optimism (optimisme), Intuition (intuïtie), Curiosity (nieuwsgierigheid) en self-Expression (zelfexpressie). Deze middelen gebruikt zij voor haar patiënten en zichzelf om de juiste keuze te kunnen maken en om zich te bevrijden van de last die ze meedragen. Het bijzondere aan dit boek is dat het enerzijds over geschiedenis gaat, geschreven door een vrouw die de verschrikkingen van de Jodenvervolging zelf heeft ondervonden en hieraan bijna bezweken was. Maar anderzijds gaat het ook over het bijzondere herstel van alle verschrikkingen en trauma’s. Het is daarnaast een soort van zelfhulpboek.

Op de achterzijde van het boek wordt een opmerking geciteerd uit Volkskrant Magazine: "De Anne Frank die bleef leven". Deze opmerking las ik voordat ik heb boek ging lezen. De meisjes waren van dezelfde leeftijd, maakten allebei de Jodenvervolging van dichtbij en aan den lijve mee, en beschrijven allebei hun ervaringen en gevoelens. Wat Anne Frank wilde bereiken, maar wat haar op gruwelijke wijze werd ontzegd, is Edith Eva Eger wel gelukt.

Na het lezen van het boek kan ik deze opmerking alleen maar onderstrepen. De rassenhaat, de gruwelen van de oorlog en de lessen die wij hiervan moeten en kunnen leren en de keuzes die wij kunnen maken; ze zijn meer dan uitstekend verwoord. Ons wordt een spiegel voorgehouden. Wij hebben een keuze!