Tankmunitie in Italië (1930-1945)

Dit artikel behandelt de belangrijkste soorten munitie die door Italiaanse tanks en antitankgeschut werden gebruikt. Het merendeel van de Italiaanse tanks bestond uit lichte en middelzware modellen. Vaak was de stalen bepantsering met behulp van klinknagels bevestigd. Dat had een zeer groot nadeel: na impact van vijandelijke antitankprojectielen konden de klinknagels los gaan zitten en zelfs losschieten. Zodoende ontstonden dodelijke rondvliegende klinknagels (of fragmenten daarvan) die de Italiaanse tankbemanningen dodelijk konden verwonden. Het feit dat de bepantsering van de meeste Italiaanse tanks niet erg dik of sterk was (soms waren pantserplaten breekbaar), droeg ook niet bij aan een goede bescherming voor de bemanningsleden.

Italiaanse tanks van het type M13-40 in de Noord-Afrikaanse woestijn, mei 1941. Bron: Bundesarchiv, Bild 101I-783-0104-38 / Moosmüller / CC-BY-SA 3.0

De meeste Italiaanse tanks waren met 20, 37 of 47mm kanonnen bewapend. Zo waren de meest krachtige Italiaanse middelzware tanks met een 47mm cannone da 47/32 kanon uitgerust. Dat wapen was vergeleken met de machinegeweren waarmee Italiaanse tankettes en het 20mm wapen van de Italiaanse Fiat L6/40 lichte tank een stuk krachtiger. Toch bleek in Noord-Afrika dat de M13/40 en de oudere M11/39 eigenlijk geen partij vormden voor de sterkere geallieerde middelzware tanks zoals de M3 Lee en de M4 Sherman-tank. Alleen de P26/40 zware tank van de Italianen (die overigens niet in actie kwam), was wat bewapening betreft ongeveer even krachtig als de eerste M4 Sherman-tank modellen. Al met al kan gesteld worden dat de meeste Italiaanse tankkanonnen onvoldoende penetratievermogen hadden om de voorkant van de middelzware M3 Lee en de M4 Sherman op middellange of grote afstand te doorboren. Wel konden geallieerde lichte tanks aan de voorkant doorboord worden. Net als Benito Mussolini's grootheidswaan en zijn gecreëerde, krachtige imago van het gehele Italiaanse leger waren de Italiaanse tanks in de praktijk van de slagvelden in de Tweede Wereldoorlog vrij zwak.

Het artikel behandelt de belangrijkste Italiaanse pantsergranaten ('AP') die over het algemeen uit staal vervaardigd waren. Soms werd een ballistische kap aangebracht om de granaat betere aerodynamische eigenschappen te geven (vergeleken met pantsergranaten zonder kap). Ook was er soms een explosieve inhoud aanwezig om extra (interne) schade te veroorzaken. Vaak werd daarvoor TNT of een daarop gelijkend middel gebruikt (een mix van TNT en Cyclotrimethyleentrinitroamine/cycloniet).

Alle penetratiewaarden worden in dit artikel in millimeters (mm) uitgedrukt waarbij een rechte pantserplaat van 0 of 90 graden, afhankelijk van het perspectief, als maatstaf wordt gebruikt. Opgemerkt dient te worden dat de penetratiewaarden afhankelijk zijn van de kwaliteit van het staal van de granaat, de explosieve vulling en de snelheid. Ook speelt de kwaliteit van het vijandelijke tankpantser een grote rol. Daarom kunnen de penetratiewaarden afwijken (vaak slechts enkele millimeters, bijvoorbeeld 5 tot 10mm).

37/40 mm H.E./A.P.

De projectielen van de pantsergranaten van deze munitie waren ongeveer 138mm lang en hadden een diameter van 30mm. De complete pantsergranaat was ongeveer 322mm lang. De 37x232SR ('SR': semi rimmed) projectielen wogen ongeveer 680 tot 698 gram (0.68 tot 0.698 kilogram) en de complete granaten 0.907 tot 1.32 kilogram. De 37/40 mm granaten (640m/s) hadden een explosieve vulling met een gewicht van 23 gram. De 37/40 mm munitie werd bijvoorbeeld gebruikt in de licht gepantserde M11/39 tank (bewapend met een 37mm Vickers-Terni 37/40 mod.18) en had een penetratievermogen van maximaal 30 tot 40 mm staal.

37/45 mm A.P.

De pantsergranaten van deze munitie waren ongeveer 337mm lang en wogen 1.43 kilogram. De huls was ongeveer 202mm lang. Het projectiel woog ongeveer 0.7 kilogram en had geen explosieve inhoud. Het projectiel had wel een lichtspoor (handig om de baan van de afgevuurde schoten te volgen en het volgende salvo beter te kunnen richten).

47/32 mm A.P. M35/Granata Perforante mod.35

De 47mm (anti)tankprojectielen behoren tot de krachtigere Italiaanse tankmunitie. De projectielen van de M35 pantsergranaten hadden een ballistische kop, waren ongeveer 206mm lang en wogen 2.9 kilogram (de complete granaat was 355.6 mm lang). De explosieve inhoud bestond uit 30 gram TNT (0.030 kg). De granaten van deze munitie hadden een lichtspoor en een ontsteking (type M09).

47/32 mm A.P. M35/Granata Perforante mod.35

Deze pantsergranaten zonder ballistische kop waren ongeveer 299.7mm lang en wogen 2.9 kilogram (de projectielen wogen 1.5 kilogram). De explosieve inhoud woog ongeveer 30 gram en bestond uit TNT. De granaten waren voorzien van een lichtspoor en een ontsteking (type M09). De granaten doorboorden maximaal ongeveer 50 mm staal.

47/32 mm A.P. M39/Granata Perforante mod.39

Deze 47x195R pantsergranaten waren voorzien van TNT met een gewicht van 30 gram. Het boek 'Tank Gun Systems: The First Thirty Years, 1916–1945: A Technical Examination' (2023) noemt twee pantsergranaten en geeft een gewicht van 1.435 voor de 'AP' pantsergranaat en 1.448 kilogram voor de 'APC' pantsergranaat (waarschijnlijk gaat het hier om de M35 en M39 pantsermunitie). De projectielen van de 47/32 mm M39 pantsergranaten wogen 1.42 tot 1.44 kilogram. De complete pantsergranaat woog 2.035 kilogram en was uitgerust met drijfgaspoeder en een lichtspoor (de ontsteking was het type M09). Tijdens de Tweede Wereldoorlog bestond ook een versie van de 47/32 mm A.P. M39 munitie zonder een explosieve inhoud. De mondingssnelheid bedroeg 630m/s in het antitankkanon (Cannone da 47/32) en het praktische schietbereik lag rond 2 tot 2.5 kilometer. De penetratiewaarden van de 47mm pantsergranaten in het tankkanon dat gemonteerd werd in de M13/40 tank waren maximaal ongeveer 50 mm op een afstand van honderd meter, ongeveer 40 tot 50 mm tot op een afstand van een halve kilometer en plusminus 30 tot 40 mm tot op een afstand van een kilometer (hoek van negentig graden). Die penetratiewaarden waren vaak niet genoeg om de voorkant van de M4 Sherman-tank te doorboren (echter wél de zij- of achterkant). In het verlengde 47mm L/40 (47/40) kanon dat in de Italiaanse M15/42 tank was gemonteerd bedroeg het maximale penetratievermogen plusminus 70 mm.

57/43 mm A.P.

Deze pantsergranaten zonder ballistische kop waren ongeveer 222mm lang en wogen 2.912 kilogram (projectielgewicht). De complete granaat woog ongeveer 5.06 kilogram. De explosieve lading woog 13 gram en bestond uit TNT.

75/32 mm A.P./Granata Perforante 75/32

De 75mm (74.74mm) pantsermunitie was de meest krachtige Italiaanse tankmunitie. De munitie kon gebruikt worden in de P26/40 middelzware tank, de meest krachtige Italiaanse tank die tijdens de oorlog ontwikkeld werd of het 75/34 gemechaniseerd geschut. De projectielen van de granaten waren ongeveer 307mm lang en wogen 6.20 tot 6.42 kilogram (verschillende versies bestonden). De explosieve inhoud bestond waarschijnlijk uit TNT (met een gewicht van 265-270 gram). Het ontstekingstype van de 75/32 mm A.P. was de M09/41. Verschillende versies van 75mm pantsermunitie werd door de Italianen geproduceerd (ook holle lading: E.P., E.P.S. en E.P.S. M42). De maximale penetratie van de 75/32 mm A.P. munitie bedroeg ongeveer 70 tot 80 mm staal (soms wordt maximaal 86-90 mm genoemd). Op een afstand van een halve kilometer bedroeg het penetratievermogen ongeveer 70 mm staal. Dat betekende dat het kanon de voorkant van de M4 Sherman-tank kon doorboren. Vooral zwakke punten in de bepantsering waren kwetsbaar (de mantel bij de koepel, de koepelring, de plek van het aan de voorkant gemonteerde machinegeweer, overal waar pantserplaten bij elkaar kwamen of dunner waren). Opgemerkt dient te worden dat de P26/40 net als veel andere Italiaanse tanks met klinknagels uitgerust was (geklonken). Feit is dat de Italiaanse P26/40 tank niet ingezet werd tijdens de Tweede Wereldoorlog en dus niet ingezet is tegen M4 Sherman-tanks.

De Italiaanse tankmunitie tijdens de Tweede Wereldoorlog bestond voornamelijk uit 37 en 47mm granaten met of zonder explosieve inhoud. Er bestond ook nog 20mm snelvuurmunitie, maar die werd alleen in zeer zwak gepantserde lichte Italiaanse tanks gebruikt en was in staat ongeveer 30 mm staal tot op een afstand van een halve kilometer te doorboren. Omdat het merendeel van de Italiaanse tanks geen grote tankkanonnen had (meer dan 75mm), was de munitie vaak niet in staat dik staal tot op een kilometer of verder te doorboren. De Italiaanse tanks zoals de M11/39 en de M13/40 waren eigenlijk te zwak om het op te nemen tegen betere geallieerde tanks zoals de M4 Sherman-tank. Alleen de flanken en de achterkant van de M3 Lee en de M4 Sherman-tanks waren voor sommige Italiaanse pantsergranaten kwetsbaar. De relatief dunne bepantsering van de meeste Italiaanse tanks (20-30mm) droeg niet bij aan voldoende bescherming voor de tankbemanningen.

De oorlog in Noord-Afrika toonde aan dat de Italianen soms successen boekten, maar vaak ook grote verliezen leden. Dat had zeker te maken met de militaire uitrusting, onder andere de tanks en de bijbehorende munitiesoorten. De meest krachtige Italiaanse tankmunitie (75mm) was weliswaar in staat geallieerd tankpantser tot op grote afstand te doorboren (sommige plekken aan de voorkant tot op ongeveer een halve kilometer), maar tanks die dat kanon hadden (de middelzware of 'zware' P26/40) werden niet ingezet tegen geallieerde troepen. Afgezien van zeer capabel Italiaans luchtdoelgeschut (90mm), waren de meeste Italiaanse tankkanonnen op middellange of grote afstand over het algemeen te zwak om (frontale) successen tegen beter gepantserde en bewapende middelzware geallieerde tanks te boeken. Daarentegen hadden de 75mm kanonnen van de M3 Lee en M4 Sherman-tanks en veel geallieerde antitankkanonnen weinig moeite om Italiaanse tanks tot op grote afstand uit te schakelen.