TracesOfWar heeft uw hulp nodig! Elke euro die u bijdraagt steunt enorm in het voortbestaan van deze website. Ga naar stiwot.nl en doneer!

Auschwitz - Täter, Gehilfern, Opfer und was aus ihnen wurde

Titel:Auschwitz - Täter, Gehilfern, Opfer und was aus ihnen wurde - Ein Personenlexikon
Schrijver:Klee, E.
Uitgever:S. Fischer Verlag
Uitgebracht:2014
Pagina's:506
ISBN:9783100393333
Omschrijving:

Volgens Rudolf Höss, kampcommandant van Auschwitz, was Auschwitz-Birkenau "de grootse vernietigingsinstallatie van mensen aller tijden". Op het hoogtepunt van het vernietigingsproces konden wel 10.000 mensen per dag ‘verwerkt’ worden. Overlevende Primo Levi zegt het treffend: ‘onze taal heeft geen woorden om Auschwitz te beschrijven’. In het uitgestrekte complex van Auschwitz-Birkenau werden van 1940 tot 1945 bijna 1,2 miljoen mensen vermoord.

Het stadje Auschwitz (Oswiecim) was een ruraal stadje tussen Krakau en Katowice met ongeveer 12.000 inwoners. Bij het stadje lag een voormalige Poolse artilleriekazerne die door SS-leider Heinrich Himmler werd voorzien als het startpunt van het nieuw te bouwen concentratiekampcomplex. De eerste 700 gevangen kwamen op 14 juni 1940 aan. In oktober 1941 werd begonnen met de bouw van Birkenau.

In het zogenaamde Stammlager Auschwitz waren in 1941 ongeveer 700 SS’ers werkzaam. Het hoogste aantal SS-medewerkers (in het gehele complex) werd in januari 1945 behaald: 4.415 SS-mannen en 72 SS-vrouwen bewaakten toen de gevangenen. De Duitse Holocaustonderzoeker Ernst Klee berekent dat er in totaal 7.000 verschillende SS-mannen en 200 SS-vrouwen werkzaam geweest zijn in het Auschwitz-complex. Al deze mensen hebben een rol gehad in het draaiend houden van de moordmachine. Daarbij speelde rang geen enkele rol, volgens Klee.

Gezegd kan worden dat iedere SS’er in Auschwitz-Birkenau op zijn minst medeplichtig is aan meervoudige moord. Gevangenen beschrijven, voor zover zij dat bij machte zijn, de hel waarin zij leefden en de rol van de bewakers daarin. In enkele gevallen, waarbij bewaker en gevangen op elkaar aangewezen waren, konden SS’ers een bepaalde mate van menselijkheid tonen en een gevangene relatief fatsoenlijk behandelen. Op een ander moment kon diezelfde bewaker zonder blikken of blozen een kind mishandelen en vermoorden. Bewakers konden onderscheidingen en extra verlof krijgen op het moment dat zij gevangen "doodschoten tijdens een vluchtpoging". Die "vluchtpogingen" werden dan vaak uitgelokt door een gevangene opdracht te geven om dichterbij de elektriciteitsdraad van het kamphek te komen (dat was streng verboden).

Een groot proces tegen kampbewakers vond na de oorlog plaats in Frankfurt, van 1963 tot 1965. Vele kampbewakers moesten zich toen verantwoorden, echter kwamen zij met zeer geringe straffen en vrijspraak gemakkelijk weg, door vooral veel te liegen of zich niets meer te kunnen herinneren. Getuigenverslagen van gevangen werden echter als "niet geloofwaardig" afgedaan. Het voeren van processen tegen kampbewakers werd bemoeilijkt door het feit dat er in de kampen geen ‘namen’ waren. Gevangenen werden met hun nummer aangesproken en bewakers met hun rang. Ernst Klee schrijft ook over het feit dat overlevenden na de oorlog niet op veel barmhartigheid konden rekenen. Niemand wilde horen wat zij beleefd hadden en tijdens rechtszaken werden zij door advocaten van de daders op schandalige wijze benaderd. Klee schrijft: ‘wie Auschwitz wil beschrijven beweegt zich richting de grens van de belastbaarheid. Echter, wat wij nauwelijks kunnen verdragen om te schrijven moesten mensen echt aan den lijve ondervinden.’

Conclusie:

Ernst Klee (1942-2013) heeft met dit boek een ongelofelijk indrukwekkend naslagwerk geleverd. Voor de eerste keer zijn zoveel daders, medeplichtigen en gevangen opgenomen in één naslagwerk. In totaal bijna 4.000 personen worden beschreven. Het zijn korte beschrijvingen waarbij geboorte- en sterftedatum, functie, rang en naoorlogs lot worden aangestipt. Verwacht geen uitgebreide beschrijvingen of gedetailleerde anekdotes, het is al een buitengewone prestatie om de namen van duizenden Auschwitz-oorlogsmisdadigers in één boek gebundeld te krijgen.

Klee beschrijft bij iedere ‘biografie’ een situatie of details uit het kamp. Dat maakt dat het boek ook gewoon als een normaal boek te lezen is en niet alleen maar als naslagwerk te gebruiken is. In het boek worden ook een aantal gevangenen besproken die als belangrijke getuigen een grote rol speelden bij het onderzoeken van deze aangrijpende geschiedenis.

Opvallend en gruwelijk is dat van de vele duizenden SS-daders verreweg de meesten met een heel lichte of helemaal geen straf na de oorlog hun normale leven hebben kunnen oppakken. Dat was de meeste overlevenden niet gegeven. Klee: "Vele overlevenden gingen eraan onderdoor, zonder echt geleefd te hebben. Nauwelijks iemand die het overleefd heeft kwam in de buurt van een goed leven als compensatie voor zijn lijden."

Beoordeling: (Uitstekend)

Informatie

Artikel door:
John Smeets
Geplaatst op:
29-01-2019
Laatst gewijzigd:
02-02-2019
Feedback?
Stuur het in!

Afbeeldingen